«نخبگان موظف هستند، حوزه موظف است، دانشگاه موظف است، رسانهها موظف هستند، تريبوندارها موظف هستند؛ مديران بسيارى از دستگاهها، به خصوص دستگاههایى كه با فرهنگ و تربيت و تعليم سر و كار دارند موظف هستند؛ كسانى كه براى دانشگاهها يا براى مدارس برنامهريزى آموزشى میكنند، در اين زمينه موظف هستند؛ كسانى كه سرفصلهاى آموزشى را براى كتابهاى درسى تعيين میكنند، موظف هستند. اينها همه يك وظيفهاى است بر دوش همه. بايد ما همگى به خودمان نهيب بزنيم. در اين زمينه بايد كار كنيم، حركت كنيم.»
متن بالا بخشی از سخنان مقام معظم رهبری درباره سبك زندگی اسلامی و لزوم تبيين و تحقيق در اين باره از سوی مسئولان و نهادهای گوناگون و به شكل ويژه نخبگان، حوزه و دانشگاهها است. ايام ماه مبارك رمضان و فعاليت بيست و يكمين نمايشگاه بينالمللی قرآن فرصت مناسبی است تا به بررسی موضوعی مبارك و مهم به نام سبك زندگی بپردازيم.
نكته اول آنكه مسئولان اين دوره از نمايشگاه اقدام به برپايی غرفهای با عنوان «سبك زندگی اسلامی» در بخش نشر مكتوب كردهاند. اين عمل نه تنها از سوی مردم و رسانهها يك نوآوری محسوب نشد، بلكه در ظاهر عملی قابل پيشبينی و روتين ديده شد كه در احوال مسئولان امروز جامعه ما عادی محسوب میشود؛ چراكه بسياری از مسئولان در سطوح مختلف منتظر هستند تا رهبر معظم انقلاب در باب مسئلهای سخنی بفرمايند تا آن را در قالب بيلبورد، پلاكارد، همايش و ديگر عوامل ظاهری به نمايش بگذارند.
شايد سخن برخی كه اعتقاد دارند عدم ثبات مديريتی، عدم توجه به شايستهسالاری، تغييرات اتوبوسی مديران و ... عامل فعاليت مديران سطوح مختلف به شكل ظاهری است صحيح باشد كه بر فرض صحت استفاده از اندك تدبّر، خرد و نوآوری را میتوان به همين امور ظاهری افزود تا قدری معقول شود.
نكته تاسفبار برای بسياری از مسئولان ما آنكه برپايی نمايشگاه تنها به جهت آمارسازی صورت میگيرد و در تائيد اين مسئله آنقدر شاهد وجود دارد كه آن را به موضوعی بديهی و بینياز از بينّه تبديل میكند. اما برای خالی نبودن عريضه و جهت اطلاع بیخبران به ذكر يك نمونه در اين حوزه میپردازيم.
بعد از ورود به راهروی نيمطبقه اصلی شبستان، شش مونيتور تعبيه شده است كه كليپ نسبتاً طولانی را درباره تمدنسازی قرآنی پخش میكند.
در اين كليپ سخنان مقام معظم رهبری درباره فرهنگ غربی به همراه گزيدهای از مصاحبه با مادران شهداء پخش میشود و ناهماهنگی زمانی در پخش مونيتورها باعث میشود همهمه زيادی دقيقاً بلافاصله بعد از ورود به نمايشگاه حس شود.
نكتهای كه بيش از اين ناهماهنگی به چشم میآيد، آن است كه در اين كليپ برای نمايش اشرافیگری و دوری از سبك زندگی اسلامی عكسی از شكل خاصی از سفرهآرايی به چشم میخورد؛ تا اينجا شايد خيلی عجيب به نظر نرسد. زيرا بايد برای محسوس جلوه دادن هر گفته فرضی با تئوری، تصويری برگزيد كه ذهن خواننده يا بيننده را به سمت مقصود راهنمايی كند.
اما در يكی از بخشهای همين نمايشگاه، كتاب و لوح فشرده سفرهآرايی و تزئين برنج با همان عكسی كه راجع به آن توضيح داده شد، به فروش میرسد. اينجاست كه شما به عنوان مخاطب عام و فردی كه اطلاعات خود درباره سبك زندگی را از اين نمايشگاه كسب كردهايد، بر سر دوراهی قرار میگيريد؛ آيا اين نحوه غذا خوردن در ابتدای نمايشگاه مذموم محسوب میشود و در انتهای آن مطلوب؟ آيا فرموده رهبر معظم انقلاب تنها به عنوان نما در ابتدای مسيرِ(نمايشگاه، مديريت نهاد يا سازمان، مديريت جامعه، مديريت جهانی و مديريت فضايی) اهميت دارد و در ادامه مسير اگر باب ميل سكولاريسم، امپرياليسم و چند «ايسم» ديگر حركت كنيم آب از آب تكان نمیخورد!
آنچه به عنوان جان كلام قصد ارائه آن را در اين سياهه داريم آن است كه داشتن نمايشگاه قرآن با اختصاص بخشی به نام سبك زندگی، كار پسنديدهای است، اما داشتن نمايشگاه سبك زندگی قرآنی كجاست. انضمام سبك زندگی به هر موضوعی كمكم باعث ايجاد نوعی روزمرگی، بیجانی و بیتوانی در اين مفهوم مهم شده است.
اينكه برای حفظ ظاهر، بخشی از نمايشگاه را به سبك زندگی اختصاص دهيم و نفسی از سر آسودگی بكشيم كه كار را تمام كردهايم، اشتباهی بزرگتر و نابخشودنیتر از عدم انجام اين كار است. آنچه برای جامعه امروز ما مهم و قابل توجه است، نه برپايی نمايشگاه با نزديك چهل بخش، بلكه پاسخ به نيازهای امروز جامعه است كه از دين، توقع میرود با استفاده از توانايیهايش و بازوانش كه شامل قرآن و عترت میشوند به مشكلات روز پاسخ دهند.
نمايشگاهی مطلوب است كه بخش نشر مكتوب آن شيوه حيات اسلامی ـ قرآنی را تعليم دهد.