عبدالکاظم حیدری، قاری قرآن کریم در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، پیرامون «تلاوت معنامحور»، اظهار کرد: مقام معظم رهبری در همه سخنرانیهایشان در مجالس مختلف فرهنگی به ویژه در اختتامیه مسابقات بینالمللی و سخنرانی در ابتدای ماه رمضان در جمع قاریان و حافظان قرآن کریم بر این نکته تأکید دارند.
مطالبات مقام معظم رهبری در رابطه با تلاوت معنامحور
وی با بیان اینکه محور قرائت بر اساس معنا است، افزود: قرآن کریم کتاب انسانساز است و از دید قرائت قرآن در این ارتباط به آن نگریسته میشود و در این میان مقام معظم رهبری دیدگاه ویژهای داشته و به مطالب مطلوبی اشاره کردهاند که امید است اساتید بزرگ کشور به آن توجه بیشتری داشته باشند.
دقت در انتخاب آیات متناسب با فضا و محل تلاوت
حیدری با بیان اینکه فن تلاوت دو بخش واجب و مستحب دارد، افزود: برخی از فنون آن اجباری و برخی دیگر مستحب هستند؛ معنامحوری همان متانت در تلاوت است، در کشور مصر اساتید قدیمی از این شیوه استفاده میکردند. باید گفت وقتی قاری آیاتی را انتخاب میکند و به تلاوت میپردازد با آنها همگام میشود لذا شخص برای ارائه تلاوت معنامحور پیش از هر چیز باید سعی کند آیات قرآن را متناسب با محل و فضای قرائت خود انتخاب کند.
برنامهریزی از پیش به منظور ارائه تلاوتی مطلوب؛ درس قاریان بزرگ
این قاری قرآن خوزستان با اشاره به اینکه قاری قرآن پیش از تلاوت در حد سطحی تدبر و تفکر در آیات داشته تا تأثیرگذاری بیشتری را بر مردم شاهد باشد، عنوان کرد: به طور مثال مرحوم متولی عبدالعال در یادداشتهای خود زمان و مکان قرائت خود و همچنین آیات انتخابی را آورده بود که این امر درسی برای قاریان است که به قرائت معنامحور بازمیگردد؛ باید پیش از ورود به تلاوت قرآن خود را برای آن محیط متناسب کرد.
این قاری قرآنی خوزستان تصریح کرد: معمولاً قاریانی که میخواهند تلاوت را به مسمعین برسانند به دنبال پیشرفت صدا و الحان هستند اما قاری قرآن باید به دنبال رساندن معنا و مفهوم آیات به شنونده باشد تا تلاوتی تأثیرگذار داشته باشد. زمانی که قاری در حال قرائت است و به معانی آیات فکر میکند به صورت ناخودآگاه لحن متناسب با مفاهیم نیز شنیده میشود؛ لذا قاری قرآن باید در زمان تلاوت به معانی و مفردات توجه داشته باشد تا بتواند لحن مربوط به همان معانی را به تلاوت خود بخشد.
اساتید بزرگ به نظرات تحلیلی خود جنبه آموزشی بخشند
وی با اشاره به اینکه دقت بر «تجوید» و «وقف و ابتدا» در تلاوت معنامحور به صورت دو موضوع جداگانه تعریف میشوند، گفت: با توجه به آنکه کشور مصر الگوی تلاوت سراسر کشور است و تلاوت جمهوری اسلامی ایران نیز در حال شکلگیری به عنوان الگوی این عرصه در جهان است، افزود: گاهی اوقات در رسانهها اساتید معروف به تحلیل چگونگی تلاوت آیات قرآن از سوی قرا مشهور و صاحب سبک میپردازند که این امر نمیتواند در این زمینه کارگشا باشد بلکه باید با ارائه نظرات خاص بر روی کیفیت تلاوت به سخنان خود جنبه آموزشی و راهنمایی بخشند.
حیدری در ادامه پیرامون تسلط بر تجوید در این زمینه عنوان کرد: تجوید در عرصه تلاوت قرآن کریم یک مرحله از مراحل یادگیری است که با پشت سر گذاشتن آن، قاری به مراحل بعدی رفته و از آن نقطه باید از زاویه دیگری به قرائت نگریست اما باید تاکید داشت یکی از زیباییهای قرائت قرآن از منظر فصاحت، «تجوید» است و قاریانی که تجوید را در سطح بالایی آختهاند، پس از مدتی به صورت آموختن مسابقهای با آن برخورد نمیکنند و به سراغ تجوید معمولی میروند.
«وقف و ابتدا» ارتباط مستقیمی با تلاوت معنامحور دارد
این قاری خوزستانی در ادامه با اشاره به اینکه «لحن» نیز نقش مهمی در تلاوت معنامحور دارد، عنوان کرد: قاریان قرآن در انتخاب محل وقف و ابتدای تلاوتشان بسیار میتوانند بر شنونده تأثیرگذار باشند؛ «وقف و ابتدا» که در مسابقات قرآن از آن به عنوان ترتیل یاد میشود ارتباط مستقیمی با تلاوت معنامحور دارد.
حیدری با اشاره به اینکه قاریان جمهوری اسلامی نیز در این امر وقف و ابتدا تسلط دارند، گفت: برخی از قاریان ایرانی با الگوگیری از قاریان مصری تلاوت میکنند و البته برخی دیگر از قاریان با درایت و تدبر در آیات محل وقف و ابتدا خود را انتخاب میکنند.
قاری قرآن کریم عنوان کرد: تجربه قاری در تلاوتها متفاوت است. برخی از اساتید و اشخاص نظریات خود را به دیگران به عنوان اصل ارائه میدهند و باید امور کلی را آموزش و پیشنهاد دهند و نباید تجربه خود را به عنوان قانون تحمیل کنند. قاری در تلاوت خود با آیات با موضوعات مختلف برخورد میکند و در این مسیر نمیتواند مقامات را تغییر دهد.
وی با بیان اینکه تجربیات قاریان با یکدیگر متفاوت هستند که شخصی و عمومی هستند، خاطرنشان کرد: نباید قانون اساسی ارائه شود که فلان آیات با فلان مقام خوانده شود. وقتی قاری قرائت را آغاز کرد نباید از آن لحن خارج شود و معنی را برساند، یک قاری قرآن در موقعیتی در تلاوت قرار میگیرد که این سخنان قابل پیاده شدن نیستند که در این صورت تلاوت تصنعی میشود. قاری باید بتواند با هر مقام انتخابی معنی را به شنونده منتقل کند، در حال حاضر قاریان و اساتید معروف باید مطالبی بیان کنند که قاریان بتوانند از آن استفاده کنند.