آئین‌نامه مسابقات قرائت معنامحور تدوین شود/ «نبر و تنغیم» مغفول مانده است
گروه فعالیت‌های قرآنی: پیشکسوت قرآنی خوزستان با بیان اینکه در تلاوت معنامحور به «نبر و تنغیم» کمتر توجه شده است، گفت: اگر قرار باشد قرائت معنامحور عملی شود، باید بازنگری کلی در آئین‌نامه مسابقات صورت گیرد و یا اینکه مسابقات با این محوریت تدوین شود.
مهدی دغاغله، فعال و پیشکسوت علوم قرآنی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، پیرامون تلاوت معنامحور اظهار کرد: با نگاهی گذرا به این نوع قرائت باید گفت زمانی که قاری به تلاوتی از آیات قرآن کریم می‌پردازد، باید علاوه بر رعایت قواعد مربوط به لفظ، فصاحت و تجوید مقصود معنای آیات را به مستمع برساند حتی اگر مستمع خود قاری باشد.
لزوم درک معانی از سوی قاری
رئیس جامعه قرآنی استان خوزستان با بیان اینکه باید در روند قرائت قرآن امر مهم عملیات‌رسایی معنا به گیرنده محقق شود، گفت: برای تحقق این امر قاری باید مجموعه‌ای از ابزارها و تکنیک‌ها را به کار برد و با توجه به مسئله «فاقدالشی الی لایعطی» قاری اگر خود متوجه معنای آیات نباشد نمی‌تواند آن مفاهیم را انتقال دهد.
دغاغله بیان کرد: نخستین ابزار و تکنیک رسایی و بروز معنا که قاری باید از آن برخوردار باشد آشنایی با مفهوم آیه است. این آشنایی باید در حدی باشد که قاری معنای ظاهری آیه را بفهمد و البته فهم ظاهری معانی آیات قرآن با توجه به تداول آنها و آشنایی گوش مردم با این آیات کار دشواری نخواهد بود.
این فعال قرآنی با بیان اینکه اشتراکات بسیاری میان کلمات فارسی و عربی وجود دارد و با آموختن 500 کلمه عربی می‌توان معنای قرآن را فهمید، بیان کرد: این وعده خداوند متعال است که قرآن آسان نازل شده است و همه می‌توانند آن را دریابند. کسب رتبه‌های برتر قاریان غیر عرب در مسابقات این مطلب را تصدیق می‌کند که زبان قرآن کریم آسان است.
لزوم رعایت «نبر و تنغیم» در قرائت حرفه‌ای/ مسئله ای که در ایران کمتر مورد توجه است
وی در ادامه با بیان اینکه نکته مهم دیگر در تلاوت معنامحور استفاده از ابزار وقف و ابتدا است، افزود: عدم رعایت وقف و ابتدا در معنا خلل وارد می‌کند. ابزاری در مباحث زبان‌شناسی به نام «نبر و تنغیم» هست که آشنایی با این ابزار باعث ایجاد تلاوت معنامحور می‌شود اما کمتر روی این ابزار در کشور کار شده است.
رئیس جامعه قرآنی استان خوزستان ادامه داد: به طور مثال در زبان قرآن کریم به چند معنا وجود دارد؛ استفهامی، نافیه، موصوله. فرق معنایی «ما» در تکیه صوتی یا همان نبر است. با تکیه روی الف معنای نفی و با گذر از الف و بدون فشار خواندن معنای آنچه می‌یابد، بنابراین ابزار نبر در ابراز معنای غلط و صحیح نقش دارد.
ضرورت پرورش و توجه به مستمعین
این فعال قرآنی با اشاره به اینکه در موضوع تنغیم موسیقی کل جمله در نظر گرفته می‌شود، گفت: با ابزار «نبر و تنغیم» مشخص می‌شود که جملات سؤالی، خبری و انشائی و غیره با چه صوتی در بالا یا پایین خوانده شود. همچنین در قرائت معنامحور پرورش دادن گوش مستمع نیز مهم است. گوش‌دادن هنر است؛ وقتی که شنوندگان آشنا به مفاهیم قرآن کریم نسبت به هنرنمایی یک قاری عکس‌العمل نشان می‌دهند قاری انگیزه بیشتری یافته و آیات را با هنرنمایی بیشتری تلاوت می‌کند. در زمینه پرورش دادن مستمعین نیز باید کار شود و این زمینه فراهم گردد که شنونده با شنیدن آیات و فهم مفاهیم آن عکس‌العمل نشان دهد.
وی ادامه داد: برخی از قاریان حرفه‌ای مصری دارای فهرستی از مستمعین حرفه‌ای نیز هستند که در مجالس خود از حضور آنها دعوت می‌کنند تا با ایجاد شور انگیزه قرائت را افزایش دهند.
انتخاب آیاتی با معانی متفاوت در مسابقات
دغاغله با بیان اینکه در حال حاضر تنها مرجع پرورش قاری در جمهوری اسلامی ایران آموزش نیست، بلکه مسابقات قرآن است، گفت: مسابقات قرآن نقش اول را در ایجاد انگیزه قاریان ایفا می‌کند. آیین‌نامه مسابقات در حال حاضر به گونه‌ای تنظیم شده که معنامحوری در آن گزینه‌ای گذرا و کم‌اهمیت به نام تطابق نغمه با معنا است. اگرچه این تطابق در آیین‌نامه دارای امتیاز است اما کسی به آن توجه نمی‌کند. باید گفت زمانی که آیات قرآن برای قاریان انتخاب می‌شود باید از لحاظ معنا متفاوت بوده تا دست قاری برای تنوع نغمه‌ای باز بماند. در مسابقات قاری موضوعی واحد داده می‌شود و از سویی تنوع نغمه نیز خواسته می‌شود و این ایرادی است که به آئین‌نامه مسابقات وارد است.
رئیس جامعه قرآنی استان خوزستان تصریح کرد: اگر قرار باشد قرائت معنامحور که مورد تأکید مقام معظم رهبری است، عملی شود باید بازنگری کلی در آیین‌نامه مسابقات صورت گیرد و یا اینکه مسابقات با این محوریت تدوین شود.
