کم‌اهمیت بودن معنامحوری، نشئت گرفته از مسابقات است/ رهنمود ائمه اطهار(ع)؛ منشأ توجه بر تلاوت معنامحور
گروه فعالیت‌های قرآنی: نفردوم مسابقات قرآن دانشجویان مسلمان جهان با بیان اینکه منشأ تأکید بر تلاوت معنامحور رهنمودهای ائمه اطهار(ع) است، گفت: تأکید آئین‌نامه مسابقات قرآن در کشور می‌تواند معنامحوری در قرائات را نمایان‌تر کند.
محمدجواد محمدی‌مجد، حافظ کل قرآن کریم و نفردوم مسابقات قرآن دانشجویان مسلمان جهان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، با بیان اینکه تلاوت معنامحور تعاریف مختلفی دارد، اظهار کرد: در این نوع از تلاوت، قاری بر مفاهیم مسلط بوده و به تبع آن معنا را به شنوندگان ارائه می‌دهد؛ براین اساس رکن اول این نوع از تلاوت قرآن کریم فهم معانی توسط قاری و سپس القا آن است.
منشأ تأکید بر تلاوت معنامحور، رهنمودهای ائمه اطهار(ع) است
وی با اشاره به اینکه منشأ تأکید بر تلاوت معنامحور رهنمودهای ائمه اطهار(ع) است، افزود: امام علی(ع) در حدیث «ألا لا خَیرَ فی قِراءةٍ لیسَ فیها تَدَبُّرٌ» بر اهمیت قرآن کریم در آیات مختلف تأکید فرموده است. همچنین آیه «أَفَلاَ یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ؛ (82/نسا)» بر این امر تاکید می‌کند و این مهم نشان‌دهنده تأکید کلام الهی بر تدبر در آن است.
قرائت بدون تدبر؛ تهی از محتوا
محمدی‌مجد گفت: قرائت بدون تدبر و معنامحوری همانند پوسته خالی با ظاهری زیبا و تهی از محتوا است. اصلاً امکان‌پذیر نیست که قاری بر مفاهیم آیات مسلط نباشد و بتواند آن معانی را به شنونده القا کند.
نفر دوم مسابقات قرآن دانشجویان مسلمان جهان ادامه داد: برای تسلط قاری بر مفاهیم آیات قرآن کریم ابزارها و التزاماتی وجود دارد؛ آشنایی در حد ابتدایی با صرف و نحو و قواعد زبان عربی، آشنایی اجمالی با تفسیر و مفاهیم قرآن کریم، آشنایی و تأمل در آیات قرآن کریم پیش از تلاوت قران کریم جهت انسجام‌بخشی به معانی از جمله ضروریات در این امر است.
وی در پاسخ به این پرسش که جایگاه وقف و ابتدا و تجوید در تلاوت معنامحور چگونه تبیین می‌شود؟ اظهار کرد: تجوید یک مفهوم علمی است اما در جامعه ما این گونه نهادینه شده است که در معنای آن باید حروف بسیار دقیق و خشک بیان شوند؛ نتیجه این امر از آفات مسابقات است که به جان قاریان افتاده است. تجوید در معنای لغوی به معنای نیکو اداکردن و در مفهوم اصطلاحی دارای معنایی دقیق است. اما در حال حاضر اعتقاد بر آن است که حروف در تجوید باید بسیار خشک ادا شوند.
محمدی‌مجد اضافه کرد: مجموعه مؤلفه‌های تلاوت با یکدیگر پیوند یافته و تجوید را تشکیل می‌دهند. جایگاه تجوید در تلاوت معنامحور مهم است و از آن مهم‌تر جایگاه علم «وقف و ابتدا» است. با رعایت نکردن یک وقف معنای یک آیه از قرآن کریم تغییر می‌کند و یک وقف ابتدایی نیز می‌تواند معنای صحیح را به مخاطب برساند.
این حافظ برتر خوزستانی تصریح کرد: شاهد مثال این امر آیه 76 سوره یس است؛ « فَلَا یَحْزُنکَ قَوْلُهُمْ إِنَّا نَعْلَمُ مَا یُسِرُّونَ وَمَا یُعْلِنُونَ؛ پس گفتار آنان تو را غمگین نگرداند که ما آنچه را پنهان و آنچه را آشکار مىکنند مىدانیم» که پس از کلمه «َقوْلُهُمْ» وقف جایز است. اگر قاری دو کلمه «قَوْلُهُمْ» و «إِن» را به یکدیگر وصل کند، این معنا به ذهن متبادر می‌شود که «ای پیامبر سخن آنها که می‌گویند از سّر و غیب خبر داریم تو را آزرده نکند.»
کم‌اهمیت بودن معنامحوری در تلاوت از مسابقات سرچشمه می‌گیرد
وی با بیان اینکه در تلاوت قاریان بزرگ روح و معنا فراوان یافت می‌شود، افزود: اما هر چه به سمت سالهای اخیر پیش آمدیم به دلیل اهمیت یافتن بسیار مسابقات و اهمیت دادن به قاریان با رتبه‌های برتر کشوری، تلاوت‌ها بی‌روح و خالی از معنویت و بیشتر تأکید بر صوت و لحن و موسیقی است.
حافظ کل قرآن کریم پیرامون آیین‌نامه داوری مسابقات قرآن و بهره‌مندی آنها از تلاوت معنامحور تاکید و اظهار کرد: در آیین‌نامه مسابقات قرآن حوزه‌های علمیه کشور بخش تلاوت معنامحور در امتیازدهی آیین‌نامه در نظر گرفته شده است.
محمدی‌مجد گفت: باید مسئولان مسابقات به ویژه مسئولان مسابقات اوقاف در مورد این امر پاسخگو باشند. بارها و بارها مقام معظم رهبری در دیدار با قاریان و حافظان بر مقدم بودن تدبر بر قرائت تأکید کرده‌اند اما در عمل جای خالی آن در مسابقات دیده می‌شود.
لزوم راه‌اندازی کرسی تلاوت
وی با اشاره به اینکه قاریانی که در مجالس با حضور شنوندگان غیرعرب قرائت می‌کنند برای فهم کلام قرآن باید اقداماتی را انجام دهند، بیان کرد: از جمله این اقدامات قاری، ارائه تفسیری مختصر از آیات مورد تلاوت است. البته می‌توان جایگاهی را برای کرسی تلاوت در نظر گرفت و قاری مناسب با شرایط و مخاطبان خود به تفسیر کلام وحی بپردازد که این امر با همکاری نهادهای متولی به سرانجام می‌رسد.
