عرصه پژوهش ادبیات داستانی متولی خوبی ندارد

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، محمد رودگر،‌ نویسنده و استاد دانشگاه در نشست تخصصی داستان که امروز، 20 آذرماه به مناسبت برپایی نشست‌های تخصصی هفته پژوهش و هنر انقلاب حوزه هنری برگزار شد،‌ عنوان کرد: پژوهش از آن جمله موضوعاتی است که تعریف مشخصی دربردارد و از آن دست اموری است که باید به صورت کامل و با روشی شناخته شده انجام شود.

وی در ادامه سخنان خود اظهار کرد: در همین راستا پژوهشگر باید در وهله نخست، روش خود را ارائه کند، ولی متاسفانه آنچه که ما در عرصه ادبیات داستانی شاهد هستیم،‌ به این شرح است که روش خاصی برای حوزه پژوهش در این عرصه نداریم. از سویی مدیریت و سازماندهی خاصی نیز در این حوزه وجود ندارد و از طرف دیگر،‌ متولیان خوبی نیز در حوزه پژوهش ادبیات داستانی نیستند.

رودگر همچنین به اتفاقی که در طیف داستان‌نویسان می‌افتد اشاره و بیان کرد: گاه جوانی را می‌بینیم که به کلاس‌های داستان‌نویسی و رمان‌نویسی می‌رود و وقتی به تکنیک‌های این حوزه دست پیدا کرد،‌ شروع به نوشتن اثر می‌کند. وی در همین مسیر نوشته‌های خود را به جلسات نقد برده و در آنجا به بوته بررسی و نقد می‌گذارد. حتی ممکن است او اثرش را در جشنواره‌های ادبی شرکت دهد و پس از آن، آثارش را به چاپ برساند و این امکان نیز وجود دارد که اثرش در جشنواره‌ها جایزه بگیرد.

این استاد دانشگاه در ادامه این مطلب به موضوع جدید دیگری اشاره کرد و گفت: موضوع اصلی در اینجاست که این نویسنده جوان بعد از این مرحله باید چه کاری انجام دهد و چه نقشه راهی داشته باشد؟ در این مرحله است که اهمیت موضوع پژوهش به عنوان یک پایه اساسی حس می‌شود، زیرا پژوهش نقشه راه را ارائه می‌کند.

متأسفانه داستان نویسان به مباحث پژوهشی ورود نمی‌کنند

وی از این موضوع که جایگاه پژوهش به طور آکادمیک در دانشگاه و پژوهشگاه  است، ادامه داد: متاسفانه داستان‌نویسان به مباحث پژوهشی ورود نمی‌کنند. شعر با داستان تفاوت دارد و طی چند دقیقه بر فرد نازل می‌شود، اما در داستان و رمان باید یک الگوی خاص و عاطفی با درون‌مایه‌ای علمی لحاظ شود.

به گفته این استاد دانشگاه،‌ شعر طی چند دقیقه در ذهن فرد متبادر می‌شود، اما در عین حال باید توجه داشت که در حوزه داستان و رمان باید‌ یک الگوی عاطفی که درون‌مایه علمی دارد حفظ شود. نویسنده باید به این موضوع اهمیت دهد که در حوزه داستان،‌ نباید خود را از پژوهش بی نیاز بدانیم.

رودگر ادامه داد: کسی که قصد نوشتن داستان دارد باید جامع الشرایط باشد. داستان‌نویسی در دنیای امروز موضوعی پیچیده و متفاوت از شعر است و متاسفانه هر جایی که داستان کنار شعر قرار گیرد،‌ زمین می‌خورد؛ چرا که عرصه‌هایی متفاوت از یکدیگر دارند. در این باره باید گفت که اثرگذاری داستان به ویژه رمان،‌ بسیار اثربخش‌تر و طولانی‌مدت‌تر از شعر است.

وی با اشاره به اینکه یک مخاطب مدت زمان بسیار طولانی با یک رمان زندگی می‌کند،‌ اظهار کرد: یک رمان خوب می‌تواند جهان‌بینی و نگرش مخاطبان را نسبت به شرایط زندگی خود دچار تحول کند. البته اکنون شاهد سیاست‌گذاری‌ها و مدیریت‌های کلان اشتباه در حوزه ادبیات داستانی هستیم.

نسبت به ادبیات داستانی بی‌توجهی شده است

رودگر با طرح این پرسش که آیا یک پژوهشگر آکادمیک در عرصه ادبیات داستانی می‌شناسید، افزود: رشته‌ای با موضوع ادبیات پایداری در دانشگاه‌های سوره، شاهد و باهنر کرمان تدریس می‌شود. در عین حال باید گفت که مایه تاسف است که نسبت به ادبیات داستانی بی‌توجهی شده است.

وی افزود: یکی از مشکلاتی که ما در عرصه ادبیات داستانی با آن مواجه هستیم این است که نسبت خود با موضوعات واقعی را نمی‌دانیم. متاسفانه یک مکتب و جریان ادبی تاثیرگذار در حوزه خاورمیانه نداریم. نویسندگان باید توجه داشته باشند که عرفان،‌ فلسفه، فرهنگ، علوم اجتماعی، تاریخ، انواع ادبی، جغرافیا، حکمت و هنر از ملزومات این حوزه به شمار می‌آید.

رودگر اظهار کرد: اگر بخواهیم در عرصه هنر انقلاب، جریانی ایجاد کنیم،‌ پس از دانستن آنچه گفته شد باید به دنبال بررسی آن باشیم که اقوام دیگر چه انجام دادند و چه نگرشی دارند. برای مثال افرادی مثل بورخس یک شبه جریان ادبی ایجاد نکردند، این افراد زیر و بم فرهنگ خود و فرهنگ‌های دیگر را می‌دانستند و همین موضوع سبب شد که بتوانند در این عرصه به جایگاه والایی دست یابند،‌ همان طور که ادبیات داستانی از غرب وارد کشور ما شده است و ما باید نسبت به بومی کردن و استفاده به جا و اثرگذار از این گونه ادبی بپردازیم.

وی همچنین با طرح این پرسش که چطور می‌توانیم هم رئال بنویسیم و هم اینکه از واقعیت خبر ندهیم، یادآور شد: با استفاده از نکات دقیق و استفاده موثر از آنهاست که دیگر هیچ ممیزی نمی‌تواند مچ ما را بگیرد. یکی از متونی که نویسندگان خارجی به آن ارادت داشتند هزار و یک شب بود. نویسنده ادبیات داستانی نباید خودر ا به چنین مواردی محدود کند. نویسنده‌های خارجی از ساختار عطار و مولانا استفاده می‌کنند، اما درون مایه خود را در آن می‌ریزند. باید به این موضوع توجه داشت که محدودیت‌ها در هر زمانی وجود داشته است، حتی در زمان مولانا نیز با چنین رویکردهایی روبرو بودیم.