جوان‌گرایی در سیره پیغمبر(ص)/ اولین سفیر تاریخ اسلام ۱۸ سال داشت

محمدرضا سنگری، نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان، ضمن تبریک سالروز مبعث رسول گرامی اسلام(ص) در ارتباط با سیره رسول‌الله(ص) اظهار کرد: سیره و سلوک پیامبر(ص) چند قلمرو دارد؛ قلمرو اول سیره و سلوک ایشان در ارتباط با خود است؛ طبیعتاً اولین ارتباطی که هر انسان برقرار می‌کند، ارتباط با خویشتن است؛ خویشتنی که هیچ‎‌وقت از آن گریزی نداریم و همیشه با ما همراه است.

بُعد فردی و سیره و سلوک شخصی پیامبر(ص)
وی با بیان اینکه بُعد فردی و سیره و سلوک شخصی پیامبر(ص) نیازمند کاویدن است، گفت: چون پیامبر(ص) برای همه ما اسوه هستند و به تعبیر قرآن «لقد کان لکم فی رسول‌الله اسوهٌ حسنه» (ممتحنه، 6) بهترین الگو و سرمشق برای زیستن و رسیدن به کمال و رشد و حیات طیبه، رسول خدا(ص) است. ما به این سلوک فردی پیامبر(ص) سخت نیاز داریم؛ در تمام ابعاد آن؛ مثلاً ببینیم شکل لباس پیامبر(ص) چه‌طور بود؟ با لباس خود چه نوع ارتباطی داشتند؟ نظافت شخصی پیامبر(ص) چگونه بود.

این پژوهشگر تاریخ اسلام ادامه داد: ما در این زمینه خوشبختانه غنای روایی داریم؛ یعنی منابع ما سرشار از نکته‌های زیبا و درس‌آموز است؛ اینکه مثلاً پیامبر(ص) همیشه جعبه‌ای همراه داشتند که در این جعبه مسواک، شانه و سرمه‌دان بود؛ بدین معنا پیامبر(ص) دائم به نظافت شخصی خود می‌رسیدند. وقتی لباس خود را به همسر می‌سپارند، می‌فرمایند: این لباس را شستشو بده مگر نمی‌دانی وقتی لباس پاکیزه نباشد تسبیح الهی نمی‌گوید.

مدیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار کرد: حضرت اباعبدالله(ع) نیز به طور مفصل در این زمینه 27 نکته را درباره رفتار فردی پیامبر(ص) مطرح کرده‌اند.

سلوک رفتاری پیامبر(ص) در ارتباط با مردم
سنگری ادامه داد: بُعد دوم سلوک پیامبر(ص)، رفتاری است که با مردم دارند. خوشبختانه در این زمینه هم به تفصیل در حوزه روایات و کتاب‌هایی که به عنوان سیره داریم مطلب وجود دارد. البته سیره در گذشته به معنای تاریخ فردی پیامبر(ص) نبود؛ بلکه شامل جنگ‌های (غزوات و سرایای) پیامبر(ص) و نامه‌های ایشان هم بود؛ یعنی تاریخ صدر اسلام در کتب سیره مطرح می‌شد.

وی گفت: در این کتاب‌ها می‌توانیم نوع ارتباط پیامبر(ص) با اصحابشان را بررسی کنیم. ببینیم با کودکان چگونه ارتباطی داشتند؟ با جوانان چگونه بودند؟ به زنانی که در مسجد حضور می‌یافتند و گاه مشکلات خود را با ایشان در میان می‌گذاشتند چگونه کمک می‌کردند و به تعبیر امروزی مشاوره می‌دادند؟ اینها همه قابل بررسی است.

رابطه صمیمانه پیامبر(ص) با جوانان
این محقق تاریخ اسلامی در ارتباط با رفتار پیامبر(ص) با جوانان نیز توضیح داد: پیامبر(ص) جمله‌ای دارند که خیلی قابل توجه است؛ ایشان می‌فرمایند: «إن‌الله بعثنی بشیراً و نذیراً» خداوند مرا بشیر و نذیر برانگیخت. پیامبر(ص) هم بشارت می‌دادند و هم خطرگاه‌ها را هشدار می‌دادند. بعد می‌فرمایند: «خالفنی الشیوخ و حالفنی الشبان» پیران با من مخالفت کردند؛ اما جوانان با من هم‌پیمان شدند. «لأنهم أرق أفئده» چرا؟ چون آنها قلب‌های رقیق و احساسات لطیفی دارند. معنای این سخن این است که پیامبر(ص) به عواطف جوانان پل می‌زدند یعنی در ارتباط با جوانان بیش از اینکه بخواهند نصیحت کنند و یا رابطه عقلی برقرار کنند، رابطه صمیمانه و عاطفی برقرار می‌کردند.

فرصت دادن به جوانان
وی افزود: پیغمبر اکرم(ص) سعی می‌کردند از طریق عاطفه به جهانِ جوانان وارد شوند و این خیلی برای ما درس بزرگی است. گاهی اوقات در برخورد با نوجوانان و جوان‌های خود، بلافاصله باب موعظه باز می‌کنیم، شروع می‌کنیم به نصیحت کردن و همه فرصت‌ها را برای آنها منبر می‌کنیم؛ در حالیکه بیش از آنکه بخواهیم با آنها حرف بزنیم و نصیحت کنیم؛ بهتر این است که با آنها رابطه صمیمانه برقرار کنیم؛ معنای رابطه صمیمانه این است که فرصت دهیم آنها هم سخنی بگویند؛ آنها هم نکته‌های خود، مسایل، نیازها و فهم خود از قضایا و مسایل را مطرح کنند. به تعبیر امروزی‌ها تحویلشان بگیریم و به آنها اعتبار بدهیم.

جوان‌گرایی در سیره پیغمبر(ص)
سنگری در ادامه بیان کرد: چه بسا گاهی اوقات همین جوان‌ها نکاتی را مطرح کنند که ما پیران یا آنهایی که پا به سن گذاشتند آنها را دریافت نکنند. به سبب اینکه جهان اطلاعاتی نسل امروز جوان خیلی گسترده‌تر از نسل گذشته است. آنها با این امکانات جدید سروکار دارند که گاه نسل پیشین روش استفاده از آنها را کم‌تر می‌داند و یا گاه نمی‌داند و از آنها بهره‌گیری نمی‌کند. پیغمبر(ص) واقعاً جوان‌گرایی کردند؛ اگر کسی اولین سفیر تاریخ جهان اسلام را بررسی کند، می‌بیند اولین سفیر تاریخ اسلام که 18 سال بیشتر سن نداشت، مصعب بن عمیر بود.

نویسنده کتاب «آیینه‌داران آفتاب» ادامه داد: در اولین نماز جمعه‌ای که در مدینه برگزار شد، خطبه‌خوان نماز جمعه اول تاریخ اسلام، یک جوان 18 ساله بود. اگر امروز این مسئله اتفاق بیفتد، شاید برخی در مقابل آن مقاومت کنیم. مثلاً تصور کنید در پایتخت یا در مرکز استان‌ها امام جمعه یک جوان 20 ساله منصوب شود. خیلی‌ها ممکن است در برابر آن مقاومت کنند؛ در حالیکه این جوان‌گرایی در عصر پیامبر(ص) وجود داشته است. پیامبر(ص) فرمانده لشکر را اسامه بن زید قرار می‌دهند که 18 سال بیشتر سن او نیست. این نکته قابل  تأملی است که در زندگانی پیغمبر(ص) می‌بینیم.

این پژوهشگر اسلام در پایان یکی دیگر از شبکه‌های مهم روابط پیغمبر(ص) را در درون خانواده دانست و گفت: سبک زندگی شخصی پیامبر اکرم(ص) در ارتباط با همسر، فرزندان و نوه‌ها نیازمند مطالعه و بررسی های تاریخی دقیق است؛ در این مطالعات درخواهیم یافت که پیامبر تا چه اندازه زندگی مهربانانه ای با نزدیکان خویش داشته اند.

انتهای پیام