نمود جدال‌های پنهان در خانواده/ در خانه بیش از زبان، گوش باشیم
گروه اجتماعی ــ سنگری با بیان اینکه گاه ممکن است مراء (جدال و درگیری) پنهان یا بی‌لفظ باشد، گفت: کم‌اشتهایی عاطفی، میل به رفتار انفرادی، دشنام پنهان، بدخوابی، سردرد، تقابل رفتاری و فرار از موقعیت‌های با هم بودن جلوه‌های مراء پنهان در خانواده است.
محمدرضا سنگری، محقق و عاشوراپژوه، در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان در ارتباط با عناصر تخریب‌گر خانواده با اشاره به جدال گفت: گاه ممکن است مراء(جدال و درگیری) پنهان یا بی‌لفظ باشد. مراء پنهان نمودها و جلوه‌هایی دارد؛ اولین نمود مراء پنهان به شکل کم‌اشتهایی عاطفی خود را نشان می‌دهد، یعنی محبتی دیده نمی‌شود، افراد همدیگر را تحویل نمی‌گیرند، دست نمی‌دهند، کنار هم نمی‌نشینند و به هم نگاه نمی‌کنند.
وی اظهار کرد: دومین نمود مراء پنهان میل به رفتار انفرادی است؛ مثلاً در خانه همه غذایشان را جدا می‌خورند، همه به گونه‌ای از هم فاصله می‌گیرند، گاهی این رفتار انفرادی در مهمانی‌ها هم خود را نشان می‌دهد؛ مثلاً می‌بینیم افراد خود را مشغول گوشی همراه خود می‌کنند تا مجبور به برقراری ارتباط و گفت‌وگو نشوند.
سنگری ادامه داد: سومین نمود آن دشنام پنهان یا رفتارهای عصبی است. وقتی در خانواده کنار کسی نمی‌نشینیم، به او می‌گوییم از تو خوشم نمی‌آید. یا در خانه فرد به شدت در را می‌بندد، این یک نوع فحش است. بوق ممتد ماشین هم گاهی ناسزاست. چهارمین نمود مراء و جدال پنهان خود را در برخی بیماری‌ها نشان می‌دهد. سردردها و میگرن‌ها محصول مراء پنهان است. ممکن است این مسئله خود را در مشکلات گوارشی یا دردهای مختلف دیگر هم بروز دهد.
نویسنده کتاب «آینه در کربلاست» افزود: دیگر نمود مراء پنهان این است که افراد خانواده، شب‌ها خوب نمی‌خوابند. الان هم شکایت از بدخوابی و دیرخوابی بین افراد وجود دارد. درست لحظه‌ای که زمان آرامش فرد است، این مسائل پنهان به صورت چراهای پی در پی و ناراحتی بر انسان می‌بارند. ششمین مسئله و نمود مراء پنهان، تقابل رفتاری است؛ یعنی افراد عکس همدیگر عمل می‌کنند؛ مثلاً یکی نماز می‌خواند، آن یکی نماز نمی‌خواند. گاهی فرزندان با ما لج هستند و به دلیل اینکه ما نماز می‌خوانیم، آن‌ها نماز نمی‌خوانند. نوعی لجاجت در آن‌ها شکل می‌گیرد و خود را در تقابل رفتاری نشان می‌دهد.
هفت عبارتی که در فضای سرد خانواده فراوان شنیده می‌شود: «فایده ندارد»، «ولش کن»، «خوشم نمیاد»، «حوصله‌شو ندارم»، «نمی‌تونم»، «به من چه»، «می‌خوام نباشه»
این عضو هیئت علمی بنیاد دعبل بیان کرد: هفتمین نمود مراء پنهان، فرار از موقعیت‌های با هم بودن است. زن و شوهری که با هم درگیری دارند، کمتر مهمانی می‌روند. تکیه کلام‌ها در فضایی که مراء پنهان وجود دارد، معمولاً 7 عبارت است؛ «فایده ندارد»، «ولش کن»، «خوشم نمیاد»، «حوصله‌شو ندارم»، «نمی‌تونم»، «به من چه»، «می‌خوام نباشه». این عبارت‌ها در فضاهای سرد و روابط گسسته فراوان شنیده می‌شود.
یکدیگر را به گفت‌وگو دعوت کنیم
این محقق عاشورایی در ادامه با تأکید بر لزوم دلگرم‌سازی خود و خانواده برای رهایی از مراء پنهان گفت: یک مرحله در دلگرم‌سازی، ایجاد روابط درست در خانواده است؛ از همدیگر برای گفت‌وگو دعوت کنیم. بهترین راه این است که این مرحله را با هدیه شروع کنیم. در روایات داریم که هدیه دادن کینه‌ها را می‌زداید. ببینیم چگونه می‌توانیم فاصله را کم کنیم، گاهی فاصله فیزیکی را کم کنیم. در مرحله بعد از هم خواهش کنیم هدف خود را از زندگی بنویسیم. در نوشتن فرصت درنگ بیشتری برای افراد فراهم می‌شود. مشکلات خود را در رسیدن به این هدف بنویسیم. اگر این زندگی نشاط ندارد علتش چیست؟ بگذار بگوید مشکل از شماست و شما بپذیرید. ببینید آیا اهداف ما از زندگی واقع‌بینانه است؟ فرصت تصحیح روابط در این تعامل و هم‌اندیشی پیدا می‌شود. خیلی وقت‌ها فاصله ناشی از توهمات است و با یک گفت‌وگو می‌بینیم خیلی از دلایل ما برای این سردی روابط ارزشی نداشت.
سنگری ادامه داد: مرحله دوم این است که ببینیم حالا چه کنیم این مشکلات برطرف شود؟ اینکه هر کدام از ما بر موضعش بایستد مشکل حل نمی‌شود. باید کمی از خود بتراشیم، کوتاه بیاییم. آنجاست که بحران در آستانه حل شدن قرار می‌گیرد. مرحله سوم در زدودن سردی در روابط خانواده این است که چند خصیصه دلگرم‌کننده را در محیط خانواده مطرح کنیم. اولین خصیصه گوش دادن فعالانه است. یکی از اعتراض‌ها به پیامبر(ص) این بود که می‌گفتند ایشان فقط گوش می‌کنند: «وَيَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ» (توبه، 61). پیامبر(ص) اسوه ماست؛ ایشان فعالانه به حرف اطرافیان خود گوش می‌کردند. در خانه بیشتر گوش باشیم تا زبان.
گوش دادن فعالانه در کربلا
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه گوش دادن فعالانه چند نمود دارد، گفت: در حین شنیدن، سر تکان دهید، گاهی خود را نزدیک‌تر کنید، واقعاً به حرف‌های طرف مقابل گوش دهید و هر چه فاصله‌آور است حذف کنید (گوشی همراه را موقع صحبت و گفت‌وگو از خودتان دور کنید). از ابعاد شخصیتی حضرت ابوالفضل(ع) گوش دادن فعالانه بود که در کربلا آن را به نمایش گذاشت. وقتی بچه‌ها حرف می‌زنند ایشان فقط گوش می‌شود. وقتی امام یا زنان حرف می‌زدند، با تمام وجود گوش می‌دادند. گوش دادن فعالانه در رفتار امام حسین(ع) نیز در کربلا قابل مشاهده است و در گیرودار جنگ، دختر کوچکشان را روی زانو می‌نشاندند و حرف‌هایش را گوش می‌کردند.
وی گفت: ویژگی دوم برای دلگرم‌سازی در خانواده، اظهار علاقه است. در این مرحله می‌توانیم به اشتباهات خود اعتراف کنیم. موقع صحبت کردن دست او را بگیریم. ویژگی سوم نشان دادن اشتیاق است. در روایات داریم که دوستی خود را ابراز کنید. همه‌اش با رفتار نشان ندهید. بی‌حوصلگی به خرج ندهید. نکته بعدی به کار بردن لحن دوستانه است. لحنتان در حین گفت‌وگو سرزنش‌کننده، کینه‌توزانه یا تمسخرآمیز نباشد. گاهی میان حرف‌ها چیزی می‌گوییم که تمام راه آمده را خراب می‌کنیم. نشان دادن تظاهرات چهره هم در گفت‌وگو مورد توجه است. کتاب سنن‌النبی را بخوانید که پیامبر(ص) چگونه خوشحالی خود را نشان می‌دادند، در حال تعجب چطور بودند؟ این موارد به ما کمک می‌کند.
عضو هیئت علمی بنیاد دعبل بیان کرد: ویژگی بعدی در دلگرم‌سازی، پذیرش لطف طرف مقابل است. زمینه ارتباط را فراهم کنیم. در حین صحبت چنین نشان ندهیم که ما لطف کرده‌ایم و داریم صحبت‌های تو را گوش می‌دهیم، بلکه لطف را از جانب طرف مقابل بدانیم و سپاسگزاری کنیم. کاربرد ارتباط‌های محبت‌آمیز ویژگی دیگر برای دلگرم‌سازی است. در طول ارتباط کلامی خود را نزدیک‌کردن، دست به شانه زدن خیلی اثر دارد. گاهی در حین صحبت قالب را عوض کنیم. مثلاً با هم قدم بزنیم، غذایی بیاوریم و با هم میل کنیم. نکته بعدی جرئت‌آفرینی در حل مسائل است. بگویید چقدر اشتباه می‌کردم و با این صحبت‌ها مسائل حل شد.
سنگری ادامه داد: مرحله دیگر در زدودن سردی روابط خانواده رشد تفکر محبت‌آمیز است. اگر زندگی خود را به یک درخت تشبیه کنیم ما نیازمند آنیم که به درخت زندگی خود آب مناسب بدهیم. به هم بگوییم چه میوه‌ای از این درخت انتظار داریم؟ نور و هوای درخت زندگی‌مان چیست و سهم هر کدام از ما چیست؟ در قرآن اتفاقاً خانواه به درخت تشبیه شده است. این هفت عادت را در محیط خانواده ترک کنیم و هفت عادت را که برای گرمابخشی به زندگی مؤثر است از یاد نبریم.
رفتارهای پیونددهنده در خانواده
وی درباره عادت‌های تخریب‌گر و همچنین رفتارهای پیونددهنده در خانواده گفت: انتقاد دائمی، سرزنش (ملامت شعله لجاجت را برافروخته می‌کند)، غرزدن‌ها، تهدید، تنبیه کردن، اجازه گفت‌وگو ندادن و تمسخر، رفتارهای تخریب‌گر در خانواده است. رفتارهای پیونددهنده در خانواده شامل حمایت (گاهی در خانواده پشت طرف خالی را می‌کنیم اما صحیح آن است که حتی اگر اشتباه کرده باشد اول حمایت و بعد به نرمی اشتباه او را گوشزد کنیم و بگوییم فکر نمی‌کنی می‌تواند جور دیگری هم باشد). تشویق، گوش دادن، پذیرش، اعتمادسازی در خانه (هر آنچه در خانواده به آن اعتماد ندارید حذف کنید و سوءظن‌ها را بکاهید) مذاکره در اختلافات، قدردانی و تشکر از موارد همراهی است.
انتهای پیام
