چرا سراغ معجزه نمی‌رویم / نگاهی به جای خالی جلسات تفسیر قرآن در اهواز
در شهری که به دروازه ورود تشیع شناخته شده و آثار تفسیری علمای بزرگ آن از متقدم و متأخر در دسترس همگان موجود است، بهره‌مند شدن مردمش از جلسات تفسیر قرآن انتظار زیادی نیست.
مجموعه‌های مردمی متعددی در اهواز و خوزستان وجود دارد که هر یک دلسوزانه به اندازه وسع خود قرآن‌دوستان را گرد هم آورده‌اند. برخی از تدبر می‌گویند و برخی قرآن را پایه مطالعه و پژوهش قرار داده‌‌اند، گروهی دیگر دنبال نظامی برای سبک زندگی از قرآن هستند و برخی ترتیل و صوت و لحن قرآن را آموزش می‌دهند. بین این تلاش‌ها یک جای خالی هست. در شرایط و اوضاع جهانی که صبح تا شب زیر بمباران اخبار اتفاقات کوچک و بزرگ هستیم، کاش جایی بود که در آن کسی این سخن مولا را به یادمان می‌آورد که «خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجا آمده و در کجاست و به کجا خواهد رفت.»
جلسات تفسیر به صورت مقطعی گاهی در حوزه‌های علمیه شهر اهواز یا از سوی علما در مساجد برگزار شده، اما هر یک به دلایلی ادامه پیدا نکرده است و در این بین عواملی چون گرمای هوا و گاه ریزگردها بی‌تأثیر نبوده‌اند. افراد دغدغه‌مند زیادی هستند که شاید به خلأ پایگاه فکری و قرآنی واحد اذعان داشته باشند. همین دغدغه موجب شده برخی از آنها در حد توان، پایگاه و خیمه‌ای محدود برپا کرده و افراد دغدغه‌مند را به سوی خود جذب کنند، اما جای یک رویداد قرآنی با رویکرد اخلاقی و اجتماعی که بتواند در شهر پایگاهی بین مردم پیدا کند خالی است.
در حال حاضر جلسات معدودی با این عنوان در اهواز برگزار می‌شود که متأسفانه بین عموم کمتر شناخته شده‌اند. یکی از این جلسات، جلسه تفسیر حسینیه «ملاعلی کربلایی صالح» است که چهارشنبه شب‌ها در اهواز (کوی کیانپارس) برگزار می‌شود و حجت‌الاسلام والمسلمین سعدی، از مدرسان حوزه علمیه اهواز، در آن به بیان نکات تفسیری آیات می‌پردازد. متن زیر گفت‌وگوی ایکنای خوزستان، با این مدرس حوزه در ارتباط خلأ جلسات تفسیر در سطح شهر است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سعید سعدی، مدرس حوزه علمیه اهواز، در این ارتباط اظهار کرد: بدون شک رسول اسلام(ص) وقتی فرمودند: «انی تارک فیلکم الثقلین؛ کتاب الله و عترتی اهل بیتی» اشاره به این مطلب داشتند که قرآن به عنوان یک ثقل و وزنه‌ای که انسان‌ها را متوازن می‌کند و به سمت سعادت سرمدی راهنمایی می‌کند. همه می‌دانیم قرآن کتاب زندگی است، شفابخش و حیات‌بخش است و دستورات عالی زندگی را با کلماتی موجز، مختصر اما پرمغز و معنا برای انسان‌ها بیان می‌کند. وقتی این کتاب زندگی بین ما وجود دارد، باید سراغ آن برویم. در قیامت قرآنِ مهجور از انسان‌ها شکایت می‌کند. قرآن مهجور یعنی قرآنی که به دستوراتش عمل نشود به آن اعتنا نشود، قرآنی که خاک روی آن بنشیند و تنها در قبرستان‌ها و برخی مراسم برای تبرک آورده شود؛ وقتی چنین حالتی پیش بیاید، قرآن از مؤمنان شکایت می‌کند.
معجزه ماندگار الهی
قرآن معجزه ماندگار الهی است معجزه‌ای که در دست همه است. یکی از نکاتی که پیامبر(ص) نسبت به دیگر انبیا داشتند این بود که معجزه خود را در اختیار همه قرار دادند. اگر حضرت موسی(ع) ید بیضا و عصایی داشت و اگر حضرت عیسی(ع) نفس احیاگری داشت فقط در اختیار خودشان بود، اما معجزه اصلی حضرت رسول(ص) که قرآن باشد در اختیار همه است. چرا سراغ این معجزه نمی‌رویم؟ چرا بهره نمی‌بریم؟
تفسیر قرآن همان‌طور که می‌دانید یعنی «کشف القناع» به معنی پرده‌برداری از چهره مستور است که به دلیل زیبایی گاهی مستور می‌شود. وقتی پرده از روی این چهره کنار می‌رود باید خود را آماده دیدن عظمت‌ها، زیبایی‌ها و ترکیب‌های پرمعنا کنیم. در مواجهه با قرآن با جهانی پر از خط و خال و ابرو مواجه می‌شویم که هر چیزی در جای خود به نیکویی قرار داده شده است پس باید به سراغ این زیبایی برویم. در شهری مثل اهواز که مرکز تشیع و اهل‌بیت(ع) بود و سال‌ها علمداری دین اصیل و حنیف اسلام را برعهده داشته و دارد، باید جلسات تفسیر متعددی برگزار شود.
به آیه 112 سوره بقره رسیدیم
وی با اشاره به جلسه تفسیر حسینیه کربلایی‌ها گفت: به آسانی نتوانستیم این جلسه را سر پا نگه داریم؛ گاهی سفری پیش می‌آمد، مشکلی رخ می‌‌داد اما بانیان این مجموعه که فرزندان مرحوم حاج علی کربلایی صالح هستند نگذاشتند این عَلم قرآنی بر زمین بماند. تا الان در حد بضاعت اندک توانسته‌ایم بعد از حدود سه سال و اندی به آیه 112 سوره بقره برسیم. اگر اقتضای مجلس نبود، همچنان در این صد آیه اول می‌ماندیم.
این جلسه دو جذابیت خاص دارد؛ یکی اینکه از قراء بسیار خوب بهره می‌بریم یعنی قاریانی در حد بین‌المللی در جلسه به تلاوت می‌پردازند. نکته دیگر این است که تقریباً بین افراد حاضر در جلسه صمیمیتی حاصل شده است و هفته‌ای یک مرتبه دور هم جمع می‌شوند که حتماً از این جلسه بهره ببرند.
نکته بعد این است که گاهی استقبال کم می‌شود و گاهی زیاد؛ زمانی سیل می‌آید، باران می‌آید اما هیچ‌کدام از این موانع باعث نشده است که جلسه برگزار نشود؛ حتی موقعی که من نیستم دوستان دیگری به شکل منبر اینجا را اداره می‌کنند و جلسه وعظی تشکیل می‌شود و افراد تهی‌دست برنمی‌گردند.
پذیرایی در این جلسه بسیار صمیمانه و خودمانی است. افراد به نیت اموات خود جلسه را به عهده می‌گیرند. این مجموعه باعث شده است محفل انس با قرآن شکل بگیرد و از خدا می‌خواهیم که تا آخرین لحظات عمر ما را از این گونه اجتماعات محروم نکند.
نمی‌توان باور کرد کسی جان سالمی داشته باشد و به قرآن رغبت نداشته باشد. شاید ما خوب ارائه و بیان نکنیم. شاید متولی حرمت امامزاده را نگه ندارد وگرنه امامزاده، امامزاده است. قرآن نور است؛ مگر می‌شود کسی از قرآن خسته بشود؟
وی درباره اینکه آیا نبود رغبت در مردم به منظور این جلسات می‌تواند دلیلی برای تشکیل نشدن آنها باشد، گفت: نمی‌توان باور کرد کسی جان سالمی داشته باشد و به قرآن رغبت نداشته باشد؛ شاید ما خوب ارائه و بیان نکرده‌ایم. شاید متولی، حرمت امامزاده را نگه ندارد وگرنه امامزاده، امامزاده است. قرآن نور است، مگر می‌شود کسی از قرآن خسته بشود؟ هر چه هست به افرادی برمی‌گردد که متصدی این امر می‌شوند و باید دقت کنند که این کار صبر و استقامت می‌خواهد. نوآوری و تبیین‌های جدید نیاز دارد. کسی که می‌خواهد صحبت کند باید به مسائل روز مسلط باشد، مطالب جدید را بگوید.
ضعف جلسات تبلیغات کم است، خیلی از کسانی که کار قرآنی می‌کنند از وجود چنین جلسه‌ای بی‌اطلاع هستند. نقطه ضعف دیگر ما، عدم تدارک جایی برای بانوان است. سعی کردیم با توجه به فضای حسینیه، فضای زیرزمینی را با تلویزیون مدار بسته مجهز و آماده کنیم، اما با توجه به ساعت تشکیل جلسه که نوعاً بانوان در این زمان مشغله دارند، نتوانستیم پذیرای آنها باشیم؛ گرچه امکانات برای حضور بانوان فراهم است. خیلی از نیروهای متدین شهر به دنبال یک ملجأ فکری و پایگاه هستند. در این جلسه کاسب، بازاری، پزشک، قاضی و ... داریم که آخر شب دور قرآن جمع می‌شوند و دلیل انتخاب این ساعت همین است. در ماه مبارک رمضان این جلسه هر شب برگزار و جزءخوانی قرآن و بیان تفسیر انجام می‌شود.
قرآن فرصتی برای انسان‌ها
قرآن به عنوان یک فرصت در اختیار انسان‌هاست. قدر این فرصت را باید دانست انسانی که به دنبال داروی شفابخشی برای آلام جسمی خود است، آلام معنوی خود را می‌تواند در درمانگاه قرآن درمان کند. شفاهای معنوی قرآن مثل داشتن آرامش، ایمان، باورهای قلبی و آرامش روح، خوش‌خلقی، متواضع بودن، دوری از کبر و غرور، دوری از حرام‌خواری و نگاه‌های حرام و ... در مدرسه معجزه الهی به تفصیل بحث شده است؛ مثلاً پرهیز از دروغ، دورویی، نفاق، غیبت کردن و ... مسائلی نیست که به آسانی درمان شود. قرآن اینها را به آسانی معالجه می‌کند، کافی است انسان با تمام وجود گوش بدهد.
باید از مردم سؤال کرد آیا می‌خواهید یک جامعه سالم داشته باشید؟ آیا می‌خواهید یک خانواده سالم داشته باشید؟ آیا می‌خواهید یک مسئول کارآمد، معلمان توانمند، دانش‌آموزان کوشا و ... داشته باشید؟ همه اینها را قرآن توصیه می‌کند. در حالت‌های مختلف چطور زندگی کنید؟ چطور جلو بروید؟ همه اینها کلمه به کلمه در قرآن گفته شده است، لذا باید احساس نیاز به رشد و تعالی ایجاد شود.
یکی از ظرفیت‌های مهم در این زمینه مرکز تخصصی تفسیر است که در چند سال گذشته در دارالعلم «آیت‌الله بهبهانی» راه‌اندازی شده و مشتاقان به علم تفسیر را به خود جذب کرده است. این مرکز گرچه در سال‌های نخست فعالیت خود است، اما در سال‌های آینده می‌تواند ظرفیت خوبی برای پر کردن این خلأ در مناطق مختلف شهر و استان باشد.
حجت‌الاسلام عبدالامیر سلطانی، مدرس مرکز تخصصی تفسیر دارالعلم اهواز، در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه جلسات تفسیر در سیره و سنت پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) وجود دارد، گفت: وقتی سنت پیامبر(ص) را در گزارش‌های تاریخی بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که ایشان دو جلسه تفسیر داشتند، یک جلسه عمومی تفسیر بود که همه صحابه می‌توانستند در آن شرکت کنند. پیامبر(ص) در این جلسه 10 آیه، 10 آیه، آیات را بیان و تفسیر می‌فرمودند. همچنین جلسه خاص تفسیر نیز داشتند که به حضرت امیرمؤمنان(ع) اختصاص داشت. پیامبر اکرم(ص) در این جلسات تفسیر آیات را از ابتدا تا انتهای قرآن به شکل تخصصی برای امیرمؤمنان(ع) بیان فرمودند. تنها شخصیتی که به شکل جامع و کامل تفسیر را از حضرت فراگرفتند ایشان بودند.
عینیت یافتن قرآن در زندگی
با توجه به اینکه ایمان به قرآن، اصلی‌ترین باور دینی ماست، تجلی ایمان و عینیت یافتن آن در اندیشه و سلوک عملی زندگی فردی و اجتماعی ما نیز تابع انس با قرآن است. هر چه قدر انس با قرآن بیشتر باشد، تأثیرات قرآن در سلوک عملی زندگی فردی و اجتماعی بیشتر می‌شود.
پیامبر(ص) که اشرف کائنات و مخلوقات هستند، این اشرفیت را در سایه اخلاق قرآنی کسب کردند و در روایات درباره اخلاق ایشان می‌خوانیم: «کان خُلقُه القرآن؛ اخلاق و سبک زندگی پیامبر اکرم(ص) مطابق قرآن بود».
ائمه(ع) هم جلسات تفسیر داشتند و از همین رو کتاب‌هایی مانند تفسیر علی‌بن ابراهیم و تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) در منابع شیعه وجود دارد، لذا ائمه(ع) هم جلسات ویژه‌ای داشتند.
جامعه امروز ما نیازمند تفسیر قرآن است. آشنایی و انس با این کتاب مراحلی دارد؛ یکی از این مراحل نظر به قرآن است، یک مرحله گوش کردن به تلاوت و مرحله بعد از آن تلاوت است. یکی دیگر از مراحل انس با قرآن، تفسیر قرآن است. تفسیر قرآن یک مرحله مهم و اساسی در شناخت قرآن است که جامعه را به شناخت منسجم از مفاهیم و پیام‌های قرآن می‌رساند. اندیشمندان، علما و استادان متخصص باید برای آشنایی جامعه با مفاهیم قرآن به این کار اقدام کنند تا فرهنگ قرآنی به شکل صحیح در جامعه عرضه شود.
وی با اشاره به نقش متولیان فرهنگ استان مانند حوزه علمیه، تبلیغات اسلامی، فرهنگ و ارشاد اسلامی در شکل‌گیری جلسات تفسیر قرآن، گفت: در سال‌های اخیر کارهای ارزشمندی در حوزه آموزش روخوانی قرآن، تلاوت و برگزاری جلسات تخصصی انجام شده است اما کمتر وارد مرحله تفسیر و آشنایی با معارف قرآن شده‌ایم. ضرورت دارد در کنار جلسات تلاوت و قرائت قرآن کریم، تفسیر آیات نیز حتماً ارائه شود.
تشکیل کانون تفسیر قرآن
پیشنهاد این است که اداره ارشاد، تبلیغات اسلامی و حوزه‌های علمیه در سطح شهر و مناطق مختلف جلسات تفسیر را راه‌اندازی کنند. در سال‌های گذشته تبلیغات اسلامی در بعضی از مساجد جلسات قرآنی در ماه رمضان راه‌اندازی کرد که کار خوبی بود، اما جلسات تفسیری مستمر سالانه نداریم. می‌توان یک کانون تفسیر قرآن در 10 منطقه اهواز تشکیل شود و افرادی که در زمینه بیان تفسیر تخصص دارند به کار گرفته شوند و برای برگزاری منسجم و برنامه‌ریزی آنها اقدام کنیم.
در شهری که به دروازه ورود تشیع شناخته شده است و آثار تفسیری علمای بزرگ آن همچون علامه سیدنعمت‌الله جزایری، علامه کمالی دزفولی، علامه حویزی، علامه کرمی و ... و از اندیشمندان معاصر آن حجت‌الاسلام‌والمسلمین بهجت‌پور در دسترس همگان موجود است، انتظاری چنین، زیاد و بزرگ نیست. حوزه‌های علمیه و طلاب که میراث‌دار این علما هستند با رصد این خلأ باید بتوانند جلسات تفسیر منسجم، مستمر و مفیدی را برای مردم تشکیل دهند که در آن مخاطب سخن حضرت امیر مؤمنان(ع) را به یاد آورد و خود را در میان هیاهوی زندگی امروز گم نکند.
کامله بوعذار؛ خبرنگار ایکنا خوزستان
انتهای پیام
