تصویر بانوی تراز اسلام در «خصایص زینبیه» /بازآفرینی اثر برای نسل جوان
نویسنده کتاب «واینگونه است زینب(س): بازآفرینی کتاب خصائص زینبیه سید نورالدین جزائری» با بیان اینکه هدف «بازآفرینی» روزآمد کردن زبان آثاری است که در گذشته نوشته شده‌اند و برای نسل جدید، به آفرینش مجدد نیاز دارند، گفت: وقتی به سراغ اثری می‌رویم تا آن را بازنویسی کنیم، نکته مهم این است که منبعی که انتخاب می‌کنیم، باید ارزش بازآفرینی داشته باشد و کتاب «خصائص زینبیه» مرحوم سید نورالدین جزائری این ویژگی‌ها را داشت.
به گزارش ایکنا از خوزستان، تاکنون برای معرفی عظمت شخصیت حضرت زینب(س) کتاب‌های گوناگونی به رشته تحریر درآمده که یکی از بهترین آنها «خصائص زینبیه» اثر آیت‌الله سید نورالدین جزایری از مجتهدین محقق قرن چهاردهم هجری است که در آن چهل ویژگی این بانوی بزرگ اسلام را بازگو کرده است.
تلخیص و بازنویسی این کتاب ارزنده به تازگی از سوی انتشارات جمکران با نام «و اینگونه است زینب» به چاپ رسیده است. محمود سوری، نویسنده و پژوهشگر دینی تلخیص و بازآفرینی متن کتاب را انجام داده است. متن زیر گفت‌وگو با این نویسنده درباره انگیزه بازآفرینی این اثر و ضرورت این کار در عصر کنونی است.
محمود سوری، نویسنده کتاب «واینگونه است زینب(س): بازآفرینی کتاب خصائص زینبیه سید نورالدین جزائری» در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان، درباره بازآفرینی کتاب «خصائص زینبیه» گفت: به نظر می‌رسد سه واژه «بازآفرینی»، «بازنویسی» و «به‌روز‌نویسی» تفاوت چندانی با هم ندارند و هدفشان، روزآمد کردن زبان آثاری است که در گذشته نوشته شده‌اند و برای نسل جدید، به آفرینش مجدد نیاز دارند. البته وقتی به سراغ اثری می‌رویم تا آن را بازنویسی کنیم، نکته مهم این است که منبعی که انتخاب می‌کنیم، باید ارزش بازآفرینی داشته باشد و کتاب «خصائص زینبیه» مرحوم سید نورالدین جزائری این ویژگی‌ها را داشت و نکته‌های نابی که ایشان در معرفی حضرت زینب(س) نگاشته‌اند، بسیار بدیع و ارزشمند است.
وی بیان کرد: فقط نکته درخور توجه این بود که ادبیات و قلم مرحوم جزائری، بسیار عالمانه و سرشار از واژگان نامأنوس برای نسل جدید و عربی‌نویسی بود که ناگزیر عبارت‌پردازی ایشان را سنگین و خوانش کتاب را برای جوان امروز دشوار می‌کرد. به‌همین دلیل، انتشارات «کتاب جمکران» تصمیم گرفت این کتاب را بازنویسی کند و آن را با ادبیات امروز بازآفرینی نماید؛ به‌طوری‌که هم ارزش کار مرحوم جزائری را نشان دهد و محتوا حفظ شود و هم جوان امروز بتواند با آن ارتباط برقرار کند و با شخصیت حضرت زینب(س) آشنا شود. خداوند این روزیِ پربرکت را رزق قلم حقیر نمود و ازاین‌رو، سپاسگزار خدای متعال هستم.
نویسنده در پاسخ به شیوه کار خود در کتاب «و اینگونه است زینب» و نیز ویژگی‌های «خصائص» مرحوم جزائری، توضیح کرد: من در این کتاب معرفی «بانوی تراز اسلام» را دیدم؛ یعنی انسان با خواندن «خصائص» احساس می‌کند گویا مرحوم جزائری پازلی را برای ما می‌چیند که وقتی قطعات مختلف آن کنار هم می‌نشیند، با یک تابلوی زیبا از بانوی تراز اسلام مواجه می‌شویم. اگر دقت کرده باشید، در تاریخ اطلاعات چندان زیادی از حضرت زینب(س) وجود ندارد که بتوان یک کتاب تاریخی مفصل درباره ایشان نوشت، اما مرحوم جزائری از همین نکات کوچکی که در تاریخ آمده، به نکته‌سنجی‌هایی رسیده است که انسان حیرت می‌کند و در برابر تلاش این مرد سر تعظیم فرود می‌آورد.
وی گفت: به نظر می‌رسد مرحوم جزائری در این کتاب تأکید زیادی دارند که اگر می‌خواهیم بانوی تراز اسلامی را بشناسیم، باید حضرت زینب(س) را بشناسیم. ایشان در «خصائص» تا پایان خصیصه بیست و یکم، از زندگی حضرت زینب(س) سخن چندانی به میان نمی‌آورد و با بیان القاب حضرت، خواننده را تشنه شناخت بانو می‌کند و بعد در خصیصه بیست و دوم، مفصلاً درباره حضرت زینب(س) و رخدادهای زندگی ایشان تا رحلت و نیز زندگانی همسرشان عبدالله‌بن جعفر و پدر همسرشان جعفر بن ابی‌طالب سخن می‌گوید و ویژگی‌هایشان را بیان می‌کند و به شکلی این کار را انجام می‌دهد که خواننده در وسط کتاب به زندگی حضرت می‌رسد و این البته برای من بسیار جذاب بود.
سوری گفت: مرحوم جزائری حضرت زینب(س) را به‌حق «زنده کننده اسلام» معرفی می‌کند. در این کتاب می‌بینید که حرکت حضرت زینب(س) مکمل شهادت امام حسین(ع) دانسته شده است؛ یعنی اگر نوع منش فردی و اجتماعی حضرت زینب(س) بعد از واقعه عاشورا نبود، امکان نداشت اسلام حقیقی مسیر خود را طی کند و می‌بینیم تمام حرکات و سکنات حضرت زنیب(س) در این مسیر، کاملاً حساب‌شده و الگوگرفته از ویژگی‌های اسلامی ایشان است و مرحوم جزائری روی این موضوع خیلی تأکید دارند.
نویسنده کتاب «واینگونه است زینب(س)» گفت: نکته دیگر قابل توجه در این کتاب که مرحوم جزائری به آن توجه داشتند، مقابله با تحریف است. ایشان مطرح می‌کنند که الان مقتل‌هایی نوشته شده که سرشار از تحریف است و شخصیت حضرت زینب(س) را هرطور که مایل هستند، ترسیم می‌کنند. یکی از اهداف مهم نوشتن کتاب «خصائص» زینبیه اصلاح این تحریف‌ها و نوشته‌های بی‌پایه درباره حضرت است. مرحوم جزائری هوشمندانه این تحریف‌ها را رصد و نسبت‌های ناروا را از حضرت زینب(س) زایل می‌کند و به نظرم در این کار موفق است و در نهایت با خواندن این کتاب، خواننده احساس می‌کند حضرت زینب(س) شخصیت زلالی است که می‌توان به‌طور ملموس او را درک کرد.
وی اظهار کرد: کاری که در بازآفرینی این کتاب انجام دادم، این است که سعی کردم با نگارش مجدد همه کتاب با ادبیاتی امروزی، سنگینی قلم را کاهش بدهم تا خوانندگان در خواندن اثر با مشکلی برخورد نکنند. ازاین‌رو، غیر از آیات قرآنی و برخی رجزها که البته ترجمه همه را در متن آورده‌ام، کتاب هیچ عربی‌نویسی‌ای ندارد و متن تمامی احادیث را به پاورقی منتقل کرده‌ام. مرحوم جزائری در بعضی جاها، شاید در حدود چهار-پنج صفحه در کل کتاب، با تسلط علمی خود، بحث‌های عرفانی و فلسفی‌ای مطرح کرده‌اند که با مشورت با بخش پژوهش «کتاب جمکران»، آنها را حذف کردم؛ چون دریافت معنای این عبارت‌ها برای جوان امروز قدری مشکل است.
سوری افزود: نکته دیگر این است که کتاب منبع‌یابی دقیقی نداشت و تا جایی که توانستم، مطالب تاریخی و اشعار آن را مستندیابی کردم و درمجموع 85 منبع را برای این کار دیدم تا اگر خواننده متتبعی خواست مطالب را در منابع دیگر ببیند، به‌آسانی بتواند تحقیق خود را کامل کند.
وی در پایان درباره ضروت بازآفرینی آثار گذشتگان گفت: بازآفرینی و بازنویسی، عرصه نوپایی است که به‌تازگی «کتاب جمکران» به آن اهتمام پیدا کرده است. ما آثار قابل توجهی از دوره‌های قبل داریم که غیر از محققان، کسی به آنها مراجعه نمی‌کند. به نظر می‌رسد باید نهضتی در بین اهل قلم راه بیفتد و افرادی که می‌توانند و تخصص دارند، آثار برتر این حوزه را انتخاب و آنها را به زبان امروز بازنویسی کنند. کتاب بازنویسی‌شده، پلی برای رسیدن به کتاب اصلی است و راه مناسبی برای معرفی منابع اصیل به جوان امروز شمرده می‌شود.
