اسماعیل‌تبار تبیین کرد؛
بروز مشکلات رفتاری در فضای مجازی؛ نتیجه خلأ آموزش‌های خودشناسی تا خداشناسی
گروه فناوری اطلاعات ــ یک روانشناس با بیان اینکه رشد فرهنگی متوازنی در حوزه فضای مجازی نداشته‌ایم و باید در این حوزه تولید محتوا کنیم، گفت: گرایش بیش از حد به زیبا و چهره شدن، بدین سبب است که زمان تربیتی لازم برای اینکه از خودشناسی به خداشناسی برسیم را از فرزندان و دانش‌آموزان خود دریغ کرده‌ایم.
مهدی اسماعیل‌تبار، روانشناس و مشاور فرهنگی، در گفت‌وگو با ایکنا؛ در پاسخ به سؤالی مبنی بر چرایی رفتار‌های نامتعارف افراد در فضای مجازی از جمله گرایش به سِلفی و نمایش زندگی در این فضا، گفت: انسان همیشه دارای فکر، جسم و روان بوده، اما مشکلی که در دنیای امروز وجود دارد، فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی نیستند بلکه رشد نامتوازن آگاهی‌ها و شناخت انسان‌ها از این فضاهاست. امروز اگر صحبت از گوشی هوشمند می‌شود، قطعا برای استفاده از امکانات آن نیازمند کاربر هوشمند است. مشکلی که ما در ایران داریم وجود فرهنگ زیست دوگانه در این جریان است و فضای مجازی این فرهنگ را تقویت کرده است.
این روانشناس مطرح با بیان اینکه تأیید یا همان پسند شدن، لایک شدن و مانند اینها، در فضای مجازی باعث تحمیل یک نوع سبک زندگی بر افراد می‌شود که در پی آن رفتار‌های دیگری هم بروز می‌کند، گفت: فضای مجازی امروز به ابزاری برای نمایش و جلوه‌گری تبدیل شده است و این در خوی انسان‌هاست. انسان در طول تاریخ به‌دنبال جلوه‌گری و نمایش خود بوده است و امروز ابزاری آمده که می‌تواند این جلوه‌گری را بیشتر نمایش دهد.
فضای مجازی تنهایی خانگی را بیشتر کرده است
اسماعیل‌تبار با اشاره به اینکه فضای مجازی تنهایی خانگی را بیشتر کرده است، تصریح کرد: با وجود تمام ابزار‌های اتصال افراد به یکدیگر، در دنیای مدرن امروزی باز هم افسردگی بیماری اول جهان است و این بیماری در جهان بیداد می‌کند. این مسئله به خوبی نشان می‌دهد که فضای مجازی ابزار اتصال است نه ارتباط.
نویسنده کتاب روانشناسی و مشاوره موبایل اضافه کرد: امروز اگر شما در خانواده برای فرزند خود وقت نگذارید، دیگرانی در فضای مجازی هستند که برای آن‌ها وقت می‌گذارند. این درحالی است که خود مسئولان در این حوزه هم وظایفشان را به درستی انجام نمی‌دهند و آن را به دیگری می‌سپارند.
وی اظهار کرد: رفتار‌های نامتعارفی که برخی از آن‌ها مبتنی بر جلوه‌فروشی در فضای مجازی است، نشان‌دهنده نوعی اعتماد به نفس کاذب است. انسان یک اعتماد به نفس واقعی و یک اعتماد به نفس کاذب دارد. اعتماد به نفس واقعی موجب موفقیت و خوشبختی است. ما باید تفاوت بین اعتماد به نفس کاذب با واقعی را بدانیم تا دچار تشویش، اضطراب بیهوده و رفتار‌های نامتعارف نشویم.
اسماعیل‌تبار با اشاره به اینکه فضای مجازی تنهایی خانگی را بیشتر کرده است، تصریح کرد: با وجود تمام ابزار‌های اتصال افراد به یکدیگر، در دنیای مدرن امروزی باز هم افسردگی بیماری اول جهان است و این بیماری در جهان بیداد می‌کند. این مسئله به خوبی نشان می‌دهد که فضای مجازی ابزار اتصال است نه ارتباط.
نویسنده کتاب روانشناسی و مشاوره موبایل اضافه کرد: امروز اگر شما در خانواده برای فرزند خود وقت نگذارید، دیگرانی در فضای مجازی هستند که برای آن‌ها وقت می‌گذارند. این درحالی است که خود مسئولان در این حوزه هم وظایفشان را به درستی انجام نمی‌دهند و آن را به دیگری می‌سپارند.
وی اظهار کرد: رفتار‌های نامتعارفی که برخی از آن‌ها مبتنی بر جلوه‌فروشی در فضای مجازی است، نشان‌دهنده نوعی اعتماد به نفس کاذب است. انسان یک اعتماد به نفس واقعی و یک اعتماد به نفس کاذب دارد. اعتماد به نفس واقعی موجب موفقیت و خوشبختی است. ما باید تفاوت بین اعتماد به نفس کاذب با واقعی را بدانیم تا دچار تشویش، اضطراب بیهوده و رفتار‌های نامتعارف نشویم.
تأخر فرهنگی از مهمترین دلایل بروز مشکلات رفتاری جامعه
اسماعیل‌تبار با بیان اینکه تأخر فرهنگی یکی از مهمترین دلایل بروز مشکلات رفتاری جامعه ما در مواجهه با فضای مجازی شده است، گفت: متأسفانه رشد فرهنگی متوازنی در حوزه فضای مجازی و رسانه‌های این حوزه نداشته‌ایم و باید برای توازن فرهنگی در این حوزه تولید محتوا کنیم. مسئولان هم در این حوزه تفکر واحد ندارند و دچار دوگانگی شده‌اند. به همین دلیل تاکنون نتوانسته‌ایم الگوی درستی را برای استفاده از این فضا به جامعه معرفی کنیم که مردم به دنبال آن بروند.
این روانشناس با اشاره به اینکه اسلام برای اثرگذاری از راه قلب‌ها وارد شد، ادامه داد: آیا ما توانسته‌ایم برای این فرهنگ از راه قلوب وارد شویم؟ متأسفانه در این جریان کاری کرده‌ایم که بخشی از افراد با جامعه لج کنند و این امر نتیجه سیاست‌گذاری‌های غلط است. همین سیاست‌های غلط منجر بدان شد که دانش‌آموزان بیش از 10 سال از عمرشان از دبستان تا پایان دوره متوسطه را با تفکری که تربیت نفس را کنار می‌گذارد، بگذرانند.
نویسنده کتاب روانشناسی و مشاوره موبایل ادامه داد: شرایط به گونه‌ای شده است که کتاب‌های اصلی آموزشی و تربیتی اجازه انتشار پیدا نمی‌کنند و به‌جای آن‌ها کتاب‌های کمک آموزشی جایگزین می‌شود و در نهایت نتیجه‌ای جز وضعیت فعلی به وجود نمی‌آید. فرهنگ مارکت‌گرایی و سِلفی‌گرایی یک مدل از زندگی است که براساس شرایط موجود ایجاد شده و ما آن را برای فرزندانمان ساخته‌ایم و رفتار‌هایی مانند طغیان‌های اجتماعی به خاطر این است که بخش وسیعی از آموزش تربیتی در جریان سال‌های آموزش فرزندان از دست رفته است.
انسانی ساخته‌ایم که قابلیت دفاع از وجود خودش را ندارد
اسماعیل‌تبار در ادامه به ایکنا گفت: البته همه این اتفاقات به دلیل فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، فیس‌بوک و... نیست و بیشتر به دلیل ۱۰ سالی است که مانند یک شهر بی‌دفاع، انسانی ساخته‌ایم که قابلیت دفاع از وجود خودش را ندارد. اینکه هر کسی به دنبال زیبایی و چهره شدن است و به تبع آن رفتار‌های بعدی شکل می‌گیرد بدین سبب است که این زمان را برای اینکه از خودشناسی به خداشناسی برسیم از فرزندان و دانش‌آموزان خود دریغ کرده‌ایم.
وی بیان کرد: ما در جریانی قرار داریم که یک صدم وقت و هزینه‌ای که برای زیبایی، لباس، خوراک و حتی کتاب‌های کمک آموزشی می‌گذاریم، صرف روان و فراگیری شناخت خود نمی‌کنیم. این مسئله آنقدر به فاجعه نزدیک شده است که برخی افراد به ما پیغام می‌دهند و درخواست مشاوره دارند، اما بعد این خواسته را هم بیان می‌کنند که وقت ندارند؛ در این شرایط چگونه می‌توان این آموزش‌ها را ارائه کرد. بعد می‌بینیم همین افراد میلیون‌ها تومان پول را صرف فلان فالگیر و کف‌بین در فضای مجازی و چیز‌های دیگر می‌کنند و نمی‌دانند بیشتر مشکلاتی که به دنبال رفع آن‌ها هستند ریشه در هویت و شناخت دارد.
جامعه ایرانی سالانه ۴۰۰ میلیارد تومان برای رمال و فالگیر هزینه می‌کند
این روانشناس در ادامه اضافه کرد: جامعه ایرانی سالانه ۴۰۰ میلیارد تومان برای رمال و فالگیر هزینه می‌کند و میلیارد‌ها تومان هزینه‌های تبلیغاتی می‌دهد که علی‌رغم نظر رهبر معظم انقلاب در صدا و سیماست. مارکت یک دنیاست، اما اگر نگران آینده خود و فرزندمان هستیم باید یک مشاوره خانواده داشته باشیم و یقین کنیم که حضور یک مشاور می‌تواند جلوی بسیاری از مشکلات و آسیب‌های احتمالی را بگیرد. پول برای مدرسه، کتاب کمک آموزشی، آزمون‌های آزمایشی و مانند این موارد هزینه کردن، آینده فرزندان ما و خوشبختی آن‌ها را تأیید نمی‌کند. باید روانشناس و مشاور در کنار خانواده باشد و این حداقل کاری است که در مواجهه با این فضا و فرهنگ نامتوازن می‌توان انجام داد.
وی با بیان اینکه خانواده باید نقش خود را در این جریان به درستی بازی و با رعایت اصول تربیتی این شرایط را برای فرزندان فراهم کند، به ایکنا گفت: باید در سبک زندگی که امروز در جامعه‌مان رشد کرده است تفاوت‌ها را بشناسیم. تفاوت‌هایی که با فرهنگ اصیل اسلامی فاصله دارد و از غرب آماده است. بسیاری از ما داستان تولد فیس‌بوک را نمی‌دانیم؛ سازنده فیس‌بوک آن را برای دوستان غیر همجنس خودش ساخت و این قطعا با فرهنگ ما مغایرت دارد. در این شرایط آیا با دستمال کثیف می‌توانیم شیشه تمیزی داشته باشیم.
اندیشیدن و تفکر انتقادی را به فرزندانمان نیاموختیم
اسماعیل‌تبار اظهار کرد: متأسفانه برای فرزندانمان زمان نمی‌گذاریم؛ شاید برای دندان، مسائل پزشکی و امثال اینها به راحتی هزینه کنیم، اما برای شناخت ترس‌ها و مقابل با آن‌ها و برای خودباوری هیچ نقش تعیین کننده‌ای نداریم و گروه همسالان برای آن‌ها این نقش‌ها را تعیین می‌کنند. در کنکور گذشته بیش از 50 درصد داوطلبان پذیرفته شده در کشور انتخاب رشته نکردند؛ وقتی از آن‌ها سؤال می‌کنیم که چرا این کار را نکرده‌اید، می‌گویند قصد درس خواندن ندارند، اما بعد می‌بینیم در هر رشته‌ای که شد ادامه تحصیل می‌دهند؛ این شرایط به خاطر این است که ما اندیشیدن، تفکر انتقادی و مفهوم زندگی را به فرزندانمان نیاموخته‌ایم.
مطالب مرتبط
