نشست‌های علمی دزفول؛ الگویی موفق در بهره‌مندی جامعه از پژوهش‌های دینی
گروه معارف ــ نشست‌های علمی دزفول، نمونه‌ای موفق از فضایی است که در آن صاحب‌نظران و پژوهشگران حوزه علوم دینی، فرصتی می‌یابند تا خلاصه پژوهش‌ها و مطالعات خود را با مردم در میان بگذارند و ضمن افزایش آگاهی، مباحث زیربنایی فکری شیعه را به صورت علمی به آنان آموخته و در مقابل شبهات مصونیت بخشند.
با توجه به اهمیت نقش پژوهش در تولید علم، شورای فرهنگ عمومی کشور در سال 79، 25 آذر را به عنوان روز پژوهش نامگذاری کرد؛ این نامگذاری به منظور گسترش فرهنگ پژوهش در کشور در سال‌های بعد به نام هفته تغییر یافت. همه ساله مراکز علمی و آموزشی کشور، در این روز، برنامه‌های متعددی در گرامیداشت پژوهشگران و معرفی آثار شاخص در حوزه‌های مختلف علمی برگزار می‌کنند.
گرچه دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی، مراکز تولید علم هستند، اما گاهی این یافته‌های علمی به واسطه پژوهشگرانی که دغدغه آنها انتقال معرفت به مردم و بهره‌مندی جامعه از آن است، راهی به سوی مردم باز کرده است. انتقال این معرفت به ویژه در حوزه علوم دینی که نیاز مردم در یک جامعه اسلامی است، اهمیت بیشتری دارد. یک نمونه از این اتفاق خوب را طی دو سال گذشته در دزفول شاهد بودیم، مجموعه فرهنگی آیت‌الله معزی و مؤسسه میراث و مفاخر در دزفول دو سال است در ایام محرم و صفر، محافل علمی غنی و پرباری در این شهرستان برگزار می‌کند که در آن استادان خبره و صاحب‌نظر در حوزه تاریخ اسلام، کتاب‌شناسی و تفسیر قرآن کریم، یافته‌های علمی خود را که حاصل سال‌ها پژوهش و مطالعه و بررسی و تطبیق منابع مختلف شیعه و سنی است، با هدف علم‌افزایی، خالصانه و بدون چشم‌داشت به جامعه علمی استان و کشور تقدیم می‌کنند.
نشست‌هایی که به نوبه خود یک دوره مرزبانی از مکتب اسلام و اهل بیت(ع) به شمار می‌آیند و می‌توانند جوانان و نسل‌های آینده را در برابر تردیدها و پرسش‌های عصر حاضر در حوزه دین، با سلاح علم و آگاهی مجهز سازد. این نشست‌ها الگویی موفق در بهره‌مندی جامعه از پژوهش‌های دینی به زبان ساده است.
حجت‌الاسلام سیداسماعیل علوی، عضو پژوهشگاه مطالعات اسلامی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان، درباره این نشست‌ها گفت: نشست‌های علمی مانند کتاب‌های فاخری هستند که در یک کتابخانه مجلل نگهدای می‌شوند، اگر مدیریت کتابخانه و کتابداران بتوانند مأموریت خود را به لحاظ کتابدار بودن و کتاب‌شناس بودن در مقابل مخاطبان انجام دهند، می‌توانیم بگوییم معارف این کتاب در دسترس جامعه مخاطب قرار گرفته است.
وی اظهار کرد: از کتاب مهم‌تر صاحبان تألیف هستند؛ کسانی که به عنوان پژوهشگر عمر خود را در این زمینه صرف کرده و تنها سرمایه و دارایی اصلی آنها که برای آنها عزیز و دوست داشتنی است، معلومات آنها است. ما اگر نتوانسته باشیم راهی برای فایده بخش بودن این معلومات پیدا کنیم در حقیقت ظلم به آن عالم داشتیم.
علوی با اشاره به نشست‌های علمی مجموعه فرهنگی آیت‌الله معزی گفت: با همین نگاه استادان گرانقدری مانند حجت‌الاسلام والمسلمین هدایت‌پناه و دکتر طالعی و دیگر استادان اهل فن، وقت گذاشتند تا ما بتوانیم در این مجموعه فرهنگی که منتسب به بیت شریف آیت‌الله معزی است، معلومات استادان را به شکلی به سمع و نظر جامعه و مشتاقان این‌گونه علوم و معارف برسانیم.
این مدرس حوزه اظهار کرد: این توفیق الهی بود و می‌توانم شروع این حرکت را از این جا بگویم که ما بعد از بزرگداشتی که برای آیت‌الله معزی برگزار شد، با یک امر خیلی مهم مواجه شدیم و آن این بود که از طرف بیت رهبری به محضر رهبر انقلاب دعوت شدیم. عنوان برنامه هم تقدیر از برگزارکنندگان کنگره آیت‌الله معزی بود. برای ما خیلی خوشایند و اعجاب‌آور بود که رهبر انقلاب اینقدر به آثار مرحوم آیت‌الله معزی اشراف داشتند.
علوی گفت: وقتی به محضر ایشان رسیدیم، ایشان درباره ترجمه آقا شیخ محمدکاظم معزی؛ کسی که اولین کشف آلایات یا به اصطلاح امروز معجم را برای قرآن نوشتند، فرمودند: اگر الان احتیاج به مراجعه‌ای به ترجمه قرآن داشته باشند اعتماد و اعتنای ایشان به ترجمه مرحوم معزی است و از طرفی آقا آرزو داشتند حوزه‌های علمیه توجه بیشتری به کتاب «تجدید الدوارس و تحدید المدارس» مرحوم آیت‌الله معزی داشته باشند.
عضو پژوهشگاه مطالعات اسلامی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، خاطرنشان کرد: ما ضمن برگزاری این کنگره با حجم انبوهی از آثار و نسخ خطی مربوط به این سلسله در دزفول مواجهه شدیم؛ چیزی نزدیک به 5 هزار نسخه خطی در کتابخانه‌های مختلف داخل کشور پیدا شد که آثار قرآنی و دیگر علوم دینی خاندان آیت‌الله معزی بود. وقتی خدمت آیت‌الله خرازی عضو مجلس خبرگان رهبری رسیدیم، از این خبر بسیار مشعوف شدند.
وی بیان کرد: متوجه شدیم چه گنجینه‌های عظیمی داریم که می‌توانیم آنها را به افراد جامعه معرفی کنیم به طوری که اینها در زندگی و کار و امورات آنها اثر داشته باشد. این جلسات علمیِ با برکت که دو سال است تحت عنوان مجموعه فرهنگی آیت‌الله معزی و با اشراف امام جمعه در دزفول صورت می‌پذیرد جای خود را در دزفول باز کرده است و اهل علم و آنها که دغدغه‌های فرهنگی دارند، اشخاصی که آمادگی دارند خدمات فرهنگی در جامعه توسعه پیدا کند، از آنها استقبال خوبی کرده‌اند.
این مدرس حوزه تصریح کرد: دیدیم به جای اینکه پیوسته از کوتاهی‌هایی که صورت می پذیرد، گله و شکایت کنیم، بهترین کار همین است که ما این فرهنگ و غنایم بسیار نفیس را در اختیار عموم مردم قرار دهیم. امیدوارم این کار با حمایت دستگاه‌های شهر و استان تقویت شود و با موفقیت ادامه داشته باشد.
وی درباره بازخورد این جلسات گفت: علاقه‌مندان امور و فعالیت‌های فرهنگی و بسیاری از رزمندگان و ایثارگران وقتی اخبار این جلسات را شنیدند، طی تماس‌های تلفنی خیلی استقبال کردند و اشتیاق نشان دادند. یکی از بازخوردهای مربوط به این جلسات تشویق طلاب و دانشگاهیان به رفتن سراغ پژوهش‌ها و آثار علمی است؛ به طوری که عده‌ای از استادان دانشگاه درخواست کرده‌اند از مجموعه آیت‌الله معزی دیدن کنند و با آثار علمی این خاندان آشنا شوند. ما در عظمت زحمت‌هایی که کشیده شده است نمی‌توانیم توصیفی داشته باشیم. یکی از بازخوردها تقدیر و تشکر فراوان اهل فن و اهل علم است. وقتی رهبر انقلاب این کار را تقدیر فرمودند ما بر خود واجب میدانیم از همه فقدان‌ها چشم پوشی کنیم و کار خود را با قوت و دقت تمام ادامه دهیم.
در این نشست‌ها موضوعات و مسائل مهمی که امروز برای برخی از جوانان محل سؤال و شبهه شده‌اند، با دقت و تبحر علمی بالایی توسط استادان جلسات بررسی و تبیین شدند و ریشه برخی شبهات روشن شد. موضوعاتی مانند کتاب‌شناسی سیره رسول‌الله(ص) ـ با توجه به اینکه امروز بخشی از تلاش مستشرقان برای زیر سوال بردن این منابع است ـ،نخستین تلاش‌ها برای مکتوب کردن سیره رسول خدا(ص)، بررسی کشتار یهود بنی‌قریظه ـ که عرصه‌ای برای شبهه‌افکنی علیه پیامبر اسلام(ص) در فضای مجازی شده است، علل و عوامل تحریف سیره نبوی، معضلات موجود در منابع تاریخی مربوط به صلح امام حسن(ع) ـ مقتل‌شناسی قرون نخستین هجری ـ پاسخ به این سؤال که گزارش‌های عاشورا بعد از 1400 سال چگونه و از چه راه اطمینان‌آوری به دست ما رسیده است؟ ـ مستشرقان و مطالعات عاشوراشناسی در این نشست‌ها به دقت و تفصیل بررسی شدند.
مسائلی که به گفته حجت‌الاسلام والمسلمین هدایت‌پناه، عضو هیئت علمی گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ممکن است به ظاهر علم‌افزایی درباره آنها نقطه‌ای را از گره کور اعتقادی، تاریخی، کلامی و حتی سیاسی و اجتماعی ما باز نکند، اما همین علم‌افزایی سر بزنگاه کار خود را می‌کند. این مباحث کمک می‌کند تا مخاطبان به قوت علمی برسند و در برابر شبهات بتوانند پاسخ را پیدا کنند. به تعبیر یکی دیگر از استادان این جلسه، مسائل مطرح شده در این نشست‌ها مباحث زیر بنایی علمی است و مانند آن است که به مخاطب خود ماهیگیری یاد داده‌ایم. نه اینکه تک تک به سوال‌ها جواب دهیم.
این نشست‌های علمی که عرصه مهمی برای فایده بخش کردن پژوهش‌های دینی و انتقال آن به مردم شده است، می‌تواند الگویی برای سایر پژوهشگران در انتقال یافته‌های تأثیرگذار خود در عرصه‌های دینی و قرآنی و اجتماعی و گام مؤثری در افزایش آگاهی جامعه در مقابل هجمه‌های فرق نوظهور و شبهه‌افکنی‌های مطالعات غربی باشد.
کامله بوعذار؛ خبرنگار ایکنا خوزستان
انتهای پیام
