مذاکرات واشنگتن با طالبان و احتمال خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان

به گزارش ایکنا؛ لیندسی گراهام، سناتور برجسته حزب جمهوری‌خواه آمریکا که یکی از مخالفان خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان است، در سفر خود به کابل، به مقام‌های حکومت افغانستان گفته که خروج کامل نیروها از این کشور وابسته به شرایط در افغانستان است. در عین حال، وی درباره مذاکره با طالبان تأکید کرد که این گروه نسبت به هر آنچه که در گفت‌وگوی صلح می‌پذیرند، متعهد و پابند باقی می‌مانند.

این سناتور برجسته آمریکایی به همراه یک هیئت به کابل آمده است تا چگونگی خروج نیروهای ایالات متحده از افغانستان را با رهبران سیاسی حکومت وحدت ملی مورد بحث قرار دهد. گراهام، در دیدار با رئیس‌جمهور غنی، گفته است که هدف اصلی سفر وی به کابل، ارزیابی وضعیت افغانستان است تا درباره کاهش مسئولانه‌ نیروهای آمریکایی گفت‌و‌گو کند.

وی همچنین تأکید کرده که قرار است در پایان هفته جاری، رئیس‌جمهور آمریکا خروج نیروهای خود را از افغانستان اعلام کند و در گام نخست، نزدیک به چهار هزار سرباز، این کشور را ترک خواهند کرد و 8 هزار و 600 سرباز دیگر همچنان در افغانستان باقی خواهند ماند.

در همین حال، محمداشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان می‌گوید که در شرایط کنونی، تروریسم هنوز هم امنیت ملی دو کشور را تهدید می‌کند؛ بنابراین نیاز است تا به گونه‌ مشترک در برابر این پدیده مبارزه‌ شود. غنی خطاب به سناتور جمهوری‌خواه آمریکا گفته است که اجماع عمومی درباره روند صلح در افغانستان وجود دارد، اما آتش‌بس و پرداختن به پناهگاه‌های امن طالبان در خارج از مرزهای این کشور از جمله‌ سؤالات مردم افغانستان است که باید به آن پاسخ داده شود.

اعتماد به آمریکا یا طالبان؟

این گفت‌وگوها و نشر خبرهایی مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان نشان می‌دهد که تب‌وتاب خروج این نیروها، بیش از هر زمان دیگر جدی شده و این موضوع نتیجه‌ مذاکراتی است که دو طرف در قطر انجام داده‌ و روی خروج بخشی از سربازان آمریکایی توافق کرده‌‌اند؛ زیرا خروج نیروهای ایالات متحده، شرط اصلی طالبان در امضای توافقنامه است. هر چند آمریکا و طالبان هنوز به گونه‌ رسمی توافقنامه را امضا نکرده‌اند، ولی گفت‌وگوهای اخیر زلمی خلیل‌زاد با نمایندگان طالبان در قطر، بیانگر این موضوع است که پیشرفت‌های چشمگیری در مذاکرات دو طرف به وجود آمده است.

با این حال، نوعی نرمش میان دو طرف در رسیدن به یک توافق ایجاد شده، اما تنور جنگ در جغرافیای افغانستان هنوز هم داغ است و هیچ ‌گونه فروکشی از این خشونت‌ها به چشم نمی‌خورد.

طالبان هنوز هم با دولت افغانستان در ستیز است و هیچ ‌گونه انعطافی برای گفت‌وگو با دولت کابل از خود نشان نداده‌‌اند. با این حال، این گروه دولت افغانستان را از یک طرف به رسمیت نمی‌شناسد و از طرف دیگر، به عنوان یک دولت نامشروع با آن مذاکره نمی‌کند، بلکه در یک اجماع داخلی مذاکره می‌کند که دولت بخشی از این اجماع باشد.

بنابراین خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و توافق آمریکا با طالبان نشان می‌دهد که واشنگتن به تعهدات این گروه اعتماد کرده و به این گروه میدان داده است، ولی در سطح داخلی افغانستان، نگرانی‌هایی وجود دارد که میدان دادن به طالبان یک اشتباه خواهد بود، زیرا این گروه برای رسیدن به قدرت سیاسی، هر گونه ابزاری را برای توسعه‌ خشونت به کار می‌گیرند.

در همین راستا تعدادی از کارشناسان نظامی افغانستان معتقد هستند، پیش از آن ‌که به طالبان اعتماد شود، باید این موضوع که اعتماد به آمریکایی‌ها یک امر مثبت است یا خیر مشخص شود، زیرا واشنگتن همواره به دنبال منافع خود در افغانستان بوده است.

جاوید کوهستانی، کارشناس نظامی در این باره معتقد است که طی 18 سال گذشته، ایالات متحده‌ آمریکا هیچ‌ گونه اقدامی را برای شکل‌گیری دولت ــ‌ ملت در افغانستان انجام نداده است. واشنگتن از فساد اداری حمایت کرد؛ مواد مخدر، فقر و بیکاری گسترش یافت و عناصر وابسته به خود را در ساختارهای افغانستان جابه‌جا کرد که خطر این عناصر کمتر از طالبان نیست.

کارشناسان نظامی بر این باور هستند که ابتدا باید مشخص شود که اعتماد کردن به آمریکایی‌ها به چه میزان قابل انجام است؟ طالبان پذیرفته‌ که شریک قدرت سیاسی افغانستان شود و این امر در حال اجرایی شدن است. کوهستانی در این باره می‌گوید که خواسته یا ناخواسته دیده می‌شود که طالبان و القاعده شکست خورده بود و بارها مقام‌های آمریکایی این اظهارات را مطرح کرده‌اند، اما هنوز هم تروریسم یک تهدید بزرگ برای افغانستان به شمار می‌آید.

اینجا سؤالی مطرح است که نخبگان سیاسی از اقوام مختلف کشور برای آینده خود و اینکه اگر تهدیدی از سوی طالبان به وجود آید، چطور می‌توانند به یک اجماع برسند و آن را مهار کنند. این موضوع حائز اهمیت است. اعتماد کردن به طالبان، بهتر از اعتماد کردن به آمریکایی‌هاست.

خروج سربازان آمریکایی

همچنین میرزامحمد یارمند، کارشناس نظامی درباره خروج سربازان آمریکایی از افغانستان می‌گوید که محتوای مذاکرات قطر بر همین مبناست که نیروهای آمریکایی در کشور کاهش یابد و یک جدول زمانی برای خروج این نیروها میان دو طرف نهایی شود.

وی در این باره خوش‌بین است؛ در صورتی ‌که برنامه‌ صلح سیر طبیعی و بنیادی خود را طی کند تا تروریسم‌‌پروری در پاکستان پایان یابد، مدارس جذب طالبان مسدود و پایگاه گروه‌های تروریستی در قالب یک نظارت بین‌المللی از بین برده می‌شود؛ در این صورت با تحقق مذاکرات صلح، احتمال پایان جنگ در افغانستان هم وجود خواهد داشت.

پرسش این است؛ اگر آمریکا با طالبان به توافق برسد و نیروهای خود را از افغانستان بیرون ببرد، این خروج را می‌توان شکست نامید یا پیروزی؟

هر چند باور کردن خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان سخت است، ولی اگر تصمیم واشنگتن جدی باشد، این خروج نه پیروزی است و نه شکست، بلکه حالتی است که طرفین در یک جنگ فرسایشی قرار می‌گیرند. در چنین حالتی راهی غیر از صلح وجود ندارد و باید برنامه مصالحه به هر صورت اجرایی شود.

اگر برنامه صلح به صورت دقیق تنظیم شود و روند ادغام طالبان در کشور تعریف شود، مردم افغانستان مطمئن می‌شوند که دیگر جنگی صورت نمی‌گیرد و ثبات در کشور تأمین می‌شود. هر گاه این برنامه‌ها از سوی جامعه‌ جهانی تضمین شود، امیدواری نسبت به آینده بیشتر خواهد شد، اما در صورتی‌ که برنامه صلح تعریف مشخصی نداشته و زوایای پنهان و تاریک آن همچنان وجود داشته باشد، نگرانی‌های مردم نسبت به پایان جنگ فروکش نخواهد کرد.

خروج سربازان آمریکایی از افغانستان پس از توقف مذاکرات چندروزه میان ایالات متحده و گروه طالبان در قطر مطرح شد. زلمی‌ خلیل‌زاد، فرستاده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان پس از توقف این مذاکرات به اسلام‌آباد، پایتخت پاکستان رفت. گفته می‌شود که خلیل‌زاد تلاش دارد تا همکاری صادقانه پاکستان را در اجرای روند صلح جلب کند.

یادداشت از سیدمهدی حسینی، کارشناس سیاسی افغانستان