«محمدرضا شهیدی‌پور»؛ دایرة‌المعارف قرآنی/ جمع‌آوری بیش از 20 هزار تلاوت ناب

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ پنجشنبه هفته گذشته جمعی از مدیران نهادهای قرآنی و اساتید کشورمان در قالب طرح «تحیت» در منزل چهار تن از اساتید و پیشکسوتان قرآنی کشور، که در قم ساکن هستند، شامل دیدار با خانواده‌های مرحوم ابوالفضل علامی و مرحوم عباس رنجبر و همچنین دیدار با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا شهیدی‌پور، پیشکسوت و داور مسابقات بین‌المللی و شهریار پرهیزکار، حافظ کل، قاری و داور مسابقات بین‌المللی، حضور یافتند و مقام ایشان را تکریم کردند.

در این دیدارهای صمیمی که محمدعلی خواجه‌پیری، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی خسروی، سیدمحسن موسوی‌بلده، محمدرضا پورمعین، محمدتقی میرزاجانی و سیدمحمدجواد شوشتری حضور داشتند، تعدادی از اساتید شهر قم ازجمله محمدعلی دهدشتی و حیدر کسمایی گروه را همراهی می‌کردند. همچنین حجج اسلام غفاری، رئیس مرکز قرآن آستان حضرت معصومه(س) و رضایی به نمایندگی از طرف مدیر شبکه قرآن و معارف سیما و ابوالقاسم رئیسی، مدیر کل روابط عمومی جهاددانشگاهی، نیز در این جمع حضور داشتند.

ایستگاه سوم مدیران و اساتید قرآنی کشور با ورود به شهر قم پس از منزل مرحوم ابوالفضل علامی و مرحوم عباس رنجبر، منزل حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا شهیدی‌پور بود. این روحانی قرآن‌پژوه در حالی که این روزها با بیماری سختی مبتلاست، با محبتی فراوان پذیرای میهمانان بود. روحیه شاد و سرشار از آرامش این پیشکسوت قرآنی در برخورد با میهمانان در حالی که آثار بیماری بر چهره ایشان هویدا بود، نشان از آرامش قلبی برگرفته از ارتباطش با قرآن داشت.

مصاحبت استاد شهیدی‌پور با اساتید و مدیران قرآنی حاضر در جلسه به ویژه بیان خاطرات قدیمی با اساتید و قرآنیان حاضر در جلسه همچون محمدعلی خواجه‌پیری که از دوران جوانی با هم همنشین بودند، از نکات قابل توجه این جلسه بود. خاطراتی که مملو از نکات شیرین و طنزآلود بود و موجب گرمای بیشتر فضای حاکم بر جلسه شد.

حضور حسن و علی علامی، فرزندان مرحوم استاد ابوالفضل علامی، در منزل استاد شهیدی‌پور برای کمک و پذیرایی از میهمانان، حضور حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالفضل حکیمی، از مدرسان و پژوهشگران قرآنی و از شاگردان استاد شهیدی‌پور برای مساعدت در میزبانی بهتر، قرائت زیبای قاری نوجوان امیرحسین محبی، عضو طرح اسوه که با تلاوت سوره مبارکه تکویر به تقلید از مرحوم استاد عبدالباسط، تشویق حاضران در جلسه، از جمله استاد شهیدی‌پور را برانگیخت و موجب شد تا استاد نکات کمتر شنیده‌‌شده‌ای از تلاوت‌های عبدالباسط را بیان کند، از نکات قابل توجه این دیدار صمیمانه بود.

در خلال تعریف از خاطرات گذشته استاد شهیدی‌پور و محمدعلی خواجه‌پیری ـ که از سال‌ها قبل با یکدیگر، دوستی و همکاری فراوانی به ویژه در راه‌اندازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک داشتند ـ از مرحوم دکتر علی شریف به عنوان انسانی استثنايی و دارای روحی بزرگ یاد شد. حجت‌الاسلام شهیدی‌پور در این باره پیشنهاد داد تا به زندگی این استاد قرآن و اخلاق نیز پرداخته شده و با خانواده و شاگردان ایشان در مورد ویژگی‌های مرحوم دکتر شریف گفت‌و‌گو شود؛ چراکه کارهای ایشان تاکنون دیده نشده است.

در ابتدای این دیدار و پس از تلاوت شنیدنی امیرحسین محبی، از قاریان لرستانی عضو طرح اسوه که تشویق فراوان حضار در جلسه را نیز به همراه داشت، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی خسروی، مدیرکل آموزش معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی با اشاره به آیه شریفه «وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا»، اظهار کرد: امروز، توفیق نصیب شد جمعی از دوستان فعال در حوزه قرآن خدمت حجت‌الاسلام والمسلمین شهیدی‌پور رسیدیم. این طرحی که به ابتکار دست‌اندرکاران آن به نام طرح «تحیت» نامیده شده است، از اینجا منشأ می‌گیرد که یکی از قوی‌ترین غرایز بشری حس سپاسگزاری است.

وی افزود: آخرین نظریه دانشمندان روان‌شناس در باب انسان‌شناسی این است که 13 غریزه مانند غریزه کنجکاوی، غریزه امید، غریزه بیم و ... همه فعالیت‌های فردی و اجتماعی انسان را مدیریت می‌کند. یکی از این غرایز، غریزه سپاسگزاری است. سرنوشت انسان نیز بستگی به تعدیل و تربیت این غرایز دارد. یکی از مهمترین غرایز، غریزه جاودانگی است که هر انسانی می‌خواهد برای همیشه بماند و شیطان نیز از همین غریزه استفاده کرد و جد ما حضرت آدم(ع) را فریب داد.

مدیرکل آموزش معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: یکی از این غرایز، حس سپاسگزاری است که در تربیت و رسیدن انسان به کمال نیز بسیار مؤثر است. این قاعده و قانون در همین آیه مبارکه «وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا» آمده است یعنی هنگامی که به شما محبتی شد، پاسخ آن را بدهید. تحیت به معنای حیات و زندگی طرف را خواستن است. سرکشی به شخصیت‌هایی که عمری در راه قرآن و اعتلای قرآن تلاش کردند، پاسخ دادن به حس سپاسگزاری است. ما می‌خواهیم به این عزیزان اعلام کنیم که قصد داریم تا به سهم خود از تلاش‌هایی که در این راه داشته‌اید، تشکر و قدردانی کنیم. بنابر این طرح تحیت طرح بسیار خوبی است که باید تداوم داشته باشد.

وی ابراز کرد: حجت‌الاسلام والمسلمین شهیدی‌پور از خاندان علم هستند. پدر ایشان عالم بزرگواری بودند که مورد وثوق و اعتماد آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی بودند. عموی ایشان از خطبای برجسته و از نهج‌البلاغه‌پژوهان روزگار خود بودند و زمانی که بحث نهج‌البلاغه خیلی در جامعه جایی نداشت، ایشان حافظ نهج‌البلاغه بودند و آن را خیلی خوب تفسیر می‌کردند.

خسروی اظهار کرد: شخص حجت‌الاسلام شهیدی‌پور نیز در مدرسه مرحوم آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی تحصیل می‌کردند و بنده افتخار داشتم که هم‌‌مدرسه‌ای ایشان بودم. برادر ایشان رشته فقه را انتخاب کرد و به درجات عالی فقهی رسید و هم‌اکنون نیز یکی از صاحب‌نظران حوزه فقه در قم هستند. حجت‌الاسلام شهیدی پور نیز رشته قرآن را انتخاب کردند و به صورت تخصصی وارد این رشته شده و یکی از برجستگان مباحث قرآنی هستند.

وی تصریح کرد: بنده حدود 10 تا 15 سالی که در سازمان اوقاف توفیق خدمتگزاری در مسابقات قرآن و قرآن‌آموزان را داشتم، همواره مشاهده می‌کردم که حجت‌الاسلام شهیدی‌پور هم در مسابقات بین‌المللی و هم در مسابقات سراسری از داوران فرهیخته و درجه یک و دقیق در این حوزه بودند. ایشان خدمات بسیار ارزشمندی در حوزه قرائت، تجوید و مفاهیم قرآن ارائه کرده‌اند که از خداوند متعال خواستاریم که بر عمر و عزت ایشان بیفزاید.

در ادامه این دیدار، حجت‌الاسلام شهیدی‌پور نیز طی سخنانی اظهار کرد: بنده خود را قابل نمی‌دانم که تحت عنوان خادم قرآن تلقی شوم، اما خادم خادمان قرآن هستم. ما در جامعه افرادی داریم که خادمان گمنام قرآنی هستند و شاید خیلی از اوقات دیده نشوند. تقدیر از خادمان قرآن وظیفه همگان و به یک معنا تقدیر از خود قرآن است.

وی با بیان اینکه اگر قرآن نباشد، ما هیچ هستیم، افزود: قرآن است که به ما شخصیت داده و فرهنگ ما را پی‌ریزی کرده است. خداوند به پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید «وَلَئِنْ شِئْنَا لَنَذْهَبَنَّ بِالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَكَ بِهِ عَلَيْنَا وَكِيلًا؛ و اگر بخواهيم قطعا آنچه را به تو وحى كرده‏‌ايم، مى‌بريم آنگاه براى (حفظ) آن در برابر ما براى خود مدافعى نمى‏‌يابى». در جای دیگر آمده است که «مَا كُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتَابُ وَلَا الْإِيمَانُ وَلَكِنْ جَعَلْنَاهُ نُورًا نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا؛ و نمى‏‌دانستى كتاب چيست و نه ايمان (كدام است) ولى آن را نورى گردانيديم كه هر كه از بندگان خود را بخواهيم به وسيله آن راه مى ‏نماييم». بنابر این شخصیت پیامبر اکرم(ص) نیز با قرآن شکل گرفت و آنچه پیامبر گرامی اسلام(ص) را برجسته کرد، قرآن بود.

این پیشکسوت قرآنی کشور با بیان اینکه گاهی سؤال می‌شود که آیا قرآن بالاتر است یا پیامبر(ص)، ادامه داد: پاسخ روشن است که «الْقُرْآنُ أَفْضَلُ کُلِّ شَیْ‏ءٍ دُونَ اللَّهِ»، قرآن بالاترین شیء بعد از خداوند است و ارزش پیامبر اسلام(ص) نیز با قرآنی است که به او داده شده است. به هر حال تقدیر از خادمان قرآن، تقدیر از قرآن است که وظیفه همگان نیز است.

شهیدی‌پور با بیان اینکه قرآن و عترت نیز هیچ‌گاه از یکدیگر جدا نخواهند شد، گفت: توفیق کسانی که به هر شکلی خدمتگزار به فرهنگ قرآن اهل بیت(ع) هستند، این است که این دو را با هم داشته و پیش می‌برند. برخی تنها به قرآن اکتفا کرده و از اهل بیت(ع) دور هستند که قرآن ایشان هدایتگر نیست. برخی نیز تنها به اهل بیت(ع) تمسک کرده و از قرآن دور هستند که این‌ها نیز زیان‌کارند. کسانی که مفتخر به تمسک به اهل بیت(ع) هستند و حریم ولایت را حفظ می‌کنند، به آشنایی با قرآن آنگونه که هست، از دیگران اولی‌تر هستند.

وی با بیان اینکه بحث قرائت، حفظ، مفاهیم، تدبر و تفسیر قرآن باید با هم باشد و توقف در هر کدام خطاست، افزود: اینگونه نیست که وقتی کسی حافظ قرآن شد، از فهم قرآن عقب می‌ماند، بلکه حفظ قرآن مقدمه فهم قرآن است. البته برخی در هر کدام از این موارد توقف می‌کنند که درست نیست. قرآن و اهل بیت(ع) نیز همواره با هم هستند. در حدیث شریف آمده است که «إنَّ اللّه َ جَعَلَ وَلايَتَنا أهلَ البَيتِ قُطبَ القُرآنِ؛ خداوند ولايت ما اهل بيت را قطب قرآن قرار داد».

این پیشکسوت قرآنی کشور با بیان اینکه قرآن بر محور ولایت می‌چرخد، تصریح کرد: این بدان معناست که اگر اهل بیت(ع) و ولایت نباشد، قرآن هدایتگر نخواهد بود و اهل بیت(ع) نیز بدون قرآن مفهوم پیدا نمی‌کند. اهل بیت(ع) جان خود را فدای قرآن کردند. شهادت امامان معصوم(ع) و اینکه عمری تلاش کردند، برای این بود که قرآن بماند و همه باید تلاش کنیم که قرآن و اهل بیت(ع) باقی بمانند که نجات همه در گرو قرآن و اهل بیت(ع) است و از سوی دیگر باید بدانیم که آنچه باعث سعادت و رستگاری انسان می‌شود، تمسک به قرآن و اهل بیت(ع) است.

شهیدی‌پور اظهار کرد: امیدوارم که همه ما جزء فدائیان و خادمان قرآن باشیم. البته بنده قابل نیستم و اگر تلاشی هم شده، دوستان زحمت کشیده و تلاش کرده‌اند. بسیاری از پیشکسوتان قرآنی مانند مرحوم استاد عباس رنجبر، مرحوم استاد ابولفضل علامی و ... در قم بودند که زحمات فراوانی در راه اعتلای قرآن متحمل شدند.

وی به ذکر خاطره‌ای شیرین از مرحوم استاد علامی پرداخت و با بیان اینکه بنده و ایشان بچه یک محل بودیم، گفت: مرحوم استاد علامی شش ماه از بنده بزرگتر بود. سال اول طلبگی نیز با هم به حوزه آمدیم و هر روز هر کدام از ما یک تومان می‌آورد که در مجموع دو تومان پول داشتیم. با این دو تومان یک عدد نان سنگک تهیه می‌کردیم و مابقی را کباب می‌خریدیم و ناهار را در مدرسه آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی صرف می‌کردیم.

این پیشکسوت قرآنی کشور با بیان اینکه بنده و مرحوم علامی برنامه قرآنی خود را با هم از سال 51 آغاز کردیم، افزود: البته بنده به حفظ قرآن پرداختم و تا سال 55 نیز حافظ کل قرآن شدم، ولی مرحوم علامی به سمت تلاوت حرکت کردند. استاد علامی تحصیلات حوزوی را چند سالی رها کرد و به تهران رفت ولی دوباره به قم بازگشت.

شهیدی‌پور اظهار کرد: متأسفانه کارهای قرآنی در سال‌های اخیر مقداری افت پیدا کرده یعنی رشدی که در دهه 70 بود، دیگر در دهه 80 و 90 وجود ندارد. اعتقاد بنده در این است که حمایت‌های نهادها و تشکل‌ها لازم است. همه ما باید دنبال این باشیم که خوب و دقیق کار کنیم تا برنامه‌های قرآنی توسعه پیدا کند. مسئله واسپاری کارها و برنامه‌ها به افراد، بسیار خوب است، اما باید به افراد نظارت کنیم تا کارها خوب انجام شود.

وی با ذکر اینکه کارهای قرآنی باید حمایت جدی را به دنبال داشته و به اهل قرآن واگذار شود، گفت: بودجه مشکل خیلی جدی نیست و اگر برنامه‌ریزی جدی و دقیق باشد، کمک‌های مردمی به دنبال آن وجود دارد. اگر مردم بدانند که برنامه‌های جدی قرآنی طراحی و اجرا می‌شود، کمک خواهند کرد. اگر کارهایی که قرار است انجام شود، عمق پیدا کرده و معرفی شود، مردم نیز استقبال خواهند کرد.

شهیدی‌پور با اشاره به آرشیو تلاوت‌های نابی که در اختیار دارد نیز اظهار کرد: بنده در آرشیو خود تعداد 20 هزار تلاوت از تلاوت‌های ناب قاریان کشورهای مختلف عربی در اختیار دارم که هم‌اکنون نیز تمامی این آرشیو به صورت دیجیتالی درآمده و آن را تقدیم به شورای عالی قرآن کرده‌ام. تهیه این آرشیو نیز خیلی وقت گرفت. البته برای علاقه شخصی به جمع‌آوری تلاوت‌ها پرداختم. هر کدام از عزیزان نیز که قصد دارند از این آرشیو استفاده کنند، در خدمتشان خواهم بود.

این پیشکسوت قرآنی کشور در پایان سخنان خود ضمن تشکر از حضار در جلسه، بیان کرد: خدمت به قرآن و اهل بیت(ع) آرمان اصلی ماست، یعنی نظام مقدس ما با تمسک به فرهنگ قرآن و اهل بیت(ع) ایجاد شده و به یاری خداوند متعال نیز تا قیامت استمرار خواهد داشت.

سپس حیدر کسمایی، از پیشکسوتان قرآنی قم، نیز در سخنانی با بیان اینکه استاد شهیدی‌پور از مفاخر ما هستند، اظهار کرد: به یاد دارم که سال 60 اولین مسابقه قرآنی جدی خود را در قم شرکت کردم و اولین کسی که برای داوری با ایشان برخورد داشتم، استاد شهیدی‌پور بودند. ایشان اشکالم را در آن مسابقات بیان کردند و خاطره خوبی از آن زمان به یاد دارم.

وی افزود: پس از آن نیز با استاد شهیدی‌پور به همراه مرحوم استاد علامی و مرحوم استاد رنجبر در مجمع قاریان بودیم و بنده نیز از محضر این بزرگواران بهره فراوان بردم. قم واقعا مدیون اساتیدی همچون استاد شهیدی‌پور است. قرآنیان بسیاری از کشورهای عربی استاد شهیدی‌پور را کاملا می‌شناسند و حتی از محضر ایشان تلمذ نیز کرده‌اند.

کسمایی با اشاره به اینکه استاد شهیدی‌پور تلاش فراوانی در زمینه علوم قرآنی داشته‌اند، تصریح کرد: ایشان در زمینه علم قرائات، تجوید، وقف و ابتدا و علوم قرآنی از مفاخر ما هستند که از خداوند متعال خواهان طول عمر پربرکت برای ایشان هستیم تا بتوانیم از محضر این استاد پیشکسوت قرآنی بهره کافی ببریم.

همچنین، محمدعلی دهدشتی، از دیگر اساتید قرآنی شهر قم، نیز در سخنانی با بیان اینکه بنده افتخار شاگردی اساتیدی همچون مرحوم رنجبر، مرحوم علامی و استاد شهیدی‌پور را داشتم، گفت: استاد شهیدی‌پور در پیشرفتم در قرائت و مسابقات قرآن نقش اصلی را داشتند. سال 64 که کار قرائت قرآن خود را آغاز کردم، استاد شهیدی‌پور بسیار تشویق می‌کردند تا راه خود را به خوبی طی کنم.

وی با بیان اینکه استاد شهیدی‌پور دایرة‌المعارف قرآنی است، تصریح کرد: هر مشکل و سؤالی که در مورد علوم قرآنی وجود داشته باشد، ایشان به خوبی به آن پاسخ داده و مشکل را حل می‌کنند. بنده زمانی قصد داشتم که کتابی برای تجوید به زبان عربی بنویسم که در این مسیر نیز هرگاه سؤالی برایم پیش می‌آمد با استاد مطرح کرده و پاسخ مناسب را از ایشان دریافت می‌کردم.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا شهیدی‌پور، پیشکسوت قرآنی کشور و از داوران بین‌المللی قرآن در زمینه وقف‌ و ابتدا، متولد سال ۱۳۳۷ در قم است. وی از سال ۱۳۵۲ نیز کار حفظ قرآن را آغاز کرد و طی چهار سال موفق به حفظ کل قرآن شد.