تقابل و موازی‌کاری نهادهای فرهنگی با مؤسسات قرآن

سلمان حصاری، رئیس هیئت مدیره مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت سلسلةالذهب عرفان نیشابور در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، بیان کرد: در حال حاضر ساختار مشخصی برای تبلیغات و جذب مخاطب به مؤسسات قرآن نداریم، هر مؤسسه‌ای بر حسب نظر خود به تبلیغات میدانی می‌پردازد یا از ظرفیت جلسات و گردهمایی‌های قرآنی استفاده می‌کند و یا در فضای مجازی فعالیت دارد که البته روش تبلیغ مجازی هنوز غریب است.

وی با بیان اینکه به‌طور معمول آموزش‌های عمومی در سطح جلسات قرآن انجام می‌شود و مخاطبان برای پیگیری تخصصی مباحث به مؤسسات قرآن می‌آیند، گفت: فضای مجازی محدودیت زمان و مکان را از بین برده و این ظرفیت را ایجاد کرده است که مؤسسات قرآن بتوانند در این بستر شرایط موجود فعالیت را داشته باشند و به جذب مخاطب بپردازند.

حصاری با مثبت ارزیابی کردن فعالیت قرآنی مجازی، افزود: دیده شدن پیشرفت فعالیت و نحوه ارتباط با مخاطب در فضای مجازی نیاز به زمان بیشتری دارد، به‌طور کلی می‌توان گفت مؤسسات قرآن به‌علت کمبود بودجه و اعتبار به نسبت سایر تشکل‌ها و نهادهای فرهنگی کمتر به فعالیت‌های تبلیغاتی و صرف هزینه در این رابطه برای جذب مخاطب می‌پردازند.

نوع نگاه مردم به هزینه کار قرآنی

وی با بیان اینکه تفکر اکثر افراد در جامعه انتظار صرف هزینه‌های بالا در امور قرآنی را نمی‌پسندد، ادامه داد: این نوع نگاه به فعالیت‌های قرآنی یک مشکلی را به‌وجود آورده که شاید علت آن هم رفتار فعالان قرآنی بوده یا ممکن است علت دیگری داشته باشد، باید گفت یک مؤسسه قرآنی همچون سایر مؤسسات و تشکل‌های فرهنگی هزینه‌های جاری خود را دارد اما شاید پذیرش این شرایط برابر در رابطه با مؤسسات قرآن و سایر مؤسسات فرهنگی برای مردم قابل پذیرش نیست.

رئیس هیئت مدیره مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت سلسلةالذهب عرفان نیشابور اظهار کرد: مخاطبان مؤسسات قرآن همچنان با نگاه سنتی به دریافت آموزش قرآن در مؤسسات توجه دارند، برای اینکه نوع نگاه مخاطبان به شیوه‌های سنتی آموزش تغییر کند و آنان نسبت فعالیت‌های فرهنگی و قرآنی جدید واکنش مثبت نشان دهند نیاز است تا خود مؤسسات گام نخست را بردارند. اگر مؤسسات شیوه‌های جدید در ارائه خدمات قرآنی را در نظر داشته باشند و به نوعی در وضعیت جاری سنتی خود ساختارشکنی کنند، مخاطب و نوع خواست و نگاه او به آموزش و فعالیت قرآنی تغییر خواهد کرد.

حصاری بیان کرد: مؤسسات کمی وجود دارند که بخواهند و بتوانند با شیوه‌ها و روش‌های جدید به آموزش‌ها و فعالیت‌های فرهنگی و قرآنی جدید بپردازند، البته استقبال و مواجهه مثبت مخاطبان با نوع جدیدی از فعالیت‌های قرآنی در مؤسسات نیز نیازمند زمان است، تجربه آموزش مجازی خود یک همراهی گام به گام مخاطب با مؤسسات قرآن بود.

وی با تأیید مؤثر بودن ارائه فعالیت‌های قرآنی در قالب‌های هنری، تصریح کرد: اگر مؤسسات قرآنی به تلفیق فعالیت‌های هنری و قرآنی بپردازند، قطعاً جذابیت بیشتری از فعالیت‌های خود برای مخاطب ارائه خواهند کرد. سنت‌شکنی قطعا جذب مخاطب را چند برابر خواهد کرد، تجربه ما در پرداختن به رشته‌های هنری با محتوای قرآنی بازدهی بیشتری در استقبال مخاطب را نشان داده است.

شهریه، پاسخگوی هزینه مؤسسات قرآن نیست

رئیس هیئت مدیره مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت سلسلةالذهب عرفان نیشابور اضافه کرد: در حال حاضر تنها از طریق دریافت شهریه از قرآن‌آموز نمی‌توان هزینه‌های مؤسسه قرآنی را به‌طور کامل برطرف کرد، قطعاً راه‌های جدیدی برای جذب بودجه و سرمایه لازم در مؤسسات قرآن باید تعریف شود. جذب هدایا و نذورات خیرین هم یک از راه‌های برطرف کردن هزینه‌هاست، اما این هم یک راهکار موقتی است.

حصاری با بیان اینکه مؤسسات قرآن به یک منبع ثابت برای پاسخگویی به هزینه‌های جاری خود نیازمندند، گفت: برای مثال وقف قرآنی می‌تواند یک راهکار مناسب باشد، مؤسسات قرآن باید تلاش کنند با ارائه مناسب فعالیت‌های خود در بسترها و فضاهای گوناگون بتوانند یک یا چند موقوفه قرآنی را به‌منظور پشتیبانی از فعالیت‌های قرآنی خود به ثبت برسانند.

وی بیان کرد: کارآفرینی هم می‌تواند یک راهکار مناسب باشد، اگر یک مؤسسه قرآنی بتواند طی مراحل قانونی و انعقاد تفاهم‌نامه‌ها به نوعی کسب‌وکار اقتصادی راه‌اندازی کند، می‌تواند همزمان پشتیبانی مالی مناسبی از فعالیت‌های قرآنی خود داشته باشد، بدون راهکار جدید و کسب منابع مطمئن و تنها چشم امید داشتن به شهریه قرآن‌آموزان نمی‌توان یک مؤسسه قرآنی را اداره کرد.

این فعال قرآنی در ادامه افزود: اگر فعالیت‌های قرآنی بر پایه کمک‌های مردمی انجام نشود، فعالیت مؤسسات به‌زودی به تعطیلی کشیده می‌شود، چنین شرایطی را در ماه‌های اخیر شاهد بودیم که حدود ۸۰درصد مؤسسات قرآن به‌علت آنکه وابسته به شهریه قرآن‌آموزان بودند جایگاه خود را از دست دادند و تعطیل شدند. حمایت مالی دولتی هم بسیار ناچیز است، فعالان قرآنی باید کار قرآنی مؤسسات را به‌طور کامل به سمت فعالیت مردمی ببرند و انتظار نسبت به حمایت مالی نهادها نداشته باشند.

اثر فعالیت مردمی و کارآفرینی بر فعالیت‌های قرآنی

حصاری گفت: توسعه فعالیت‌های قرآنی در گروی کار مردمی است، در حال حاضر مؤسسات قرآنی داریم که فعالیت‌هایشان حتی فراتر از مرزهای کشور رفته است، اکثر آن‌ها براساس فعالیت‌های مردمی و کارآفرینی توانستند خود را فعال نگه دارند و به پیشبرد فعالیت‌های قرآنی خود بپردازد، البته اگر افراد صرفاً نوع نگاهشان به فعالیت‌های قرآنی یک نگاه اقتصادی باشد کارشان پیشرفت چندانی نخواهد داشت، ماندگار شدن فعالیت قرآنی با داشتن نگاه فرهنگی و ترویجی میسر است.

رئیس هیئت مدیره مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت سلسلةالذهب عرفان نیشابور ادامه داد: آینده و رشد فعالیت‌های قرآنی در مؤسسات بستگی به تلاش و هدف خود مؤسسات قرآن دارد، دغدغه‌مندان عرصه قرآن باید تلاش کنند فعالیت‌ها را در مسیر پیشرفت ادامه دهند.

حصاری با بیان اینکه حس تبعیض میان مؤسسات قرآن در شهرستان‌ها و مراکز استان‌ها دیده نمی‌شود، اظهار کرد: متأسفانه از جهت دیگر تبعیض میان مؤسسات قرآن دیده می‌شود و هنوز میان مؤسساتی که از اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز دریافت کردند و مؤسساتی که از سوی سازمان تبلیغات اسلامی مجوز دارند، تفاوت نگاه وجود دارد؛ البته اقدام مؤثری اخیرا انجام شد و امیدواریم ادغام دو اتحادیه قرآنی نویدبخش شرایط بهتری باشد.

وی با اشاره به اینکه کار در مؤسسات قرآن با دریافت هزینه و شهریه از قرآن آموز همراه است، یادآور شد: نهادهای فرهنگی و مذهبی بدون داشتن محدودیت و راهبردی کلاس‌های رایگان قرآنی را همانند آموزش‌های قرآنی مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت ارائه می‌دهند که این امر سبب ایجاد اشکال برای فعالیت مؤسسات قرآن می‌شود و نوع ارتباط با مخاطب را دچار مشکل می‌کند، این شرایط نیازمند یک بازنگری و برنامه‌ریزی مناسب است، اگر فعالیت‌های قرآنی در کشور به‌صورت واحد مدیریت شود، این‌گونه مسائل پیش نمی‌آید.