همسر شهید آوینی: این مستند جعلی است/ کوثر آوینی: راش‌ها دزدی است

به گزارش ایکنا، پخش مستند «آقا مرتضی» حاشیه‌های فراوانی را در پی داشت، به‌نحویکه همسر و دختر این شهید در اظهارنظرهایی این کار را اثری تحریف شده و سخیف توصیف کرده‌اند. در این گزارش اظهارنظر تهیه‌کننده مستند «آقا مرتضی» در کنار همسر، دختر و داماد شهید آوینی آورده شده است.

تهیه‌کننده این مستند، درباره سفارشی بودن این کار گفته است: تولید این مستند از کتابی آغاز شد که آقای سیدابراهیمی از سال ۸۹ نگارش آن را آغاز کرده و تا سال ۹۱ هم مشغول آن بود. طی سال‌های ۹۱ تا ۹۴ هم ۱۵ تا ۲۰ مصاحبه خیلی خوب در این زمینه گرفته بود که به دلایلی پروژه آن متوقف ماند. در آن مقطع من در پروژه حضور نداشتم، بعد که به کار اضافه شدم، تلاش کردم با برخی دسترسی‌ها و هماهنگی‌ها این پروژه را توسعه دهیم و اثری ماندگار درباره شهید آوینی تولید کنیم. در ضمن، شعار «روایت بدون سانسور» که در تیزرها و خبرهای مرتبط با مستند «آقامرتضی» مورد استفاده قرار گرفته است یک عبارت تبلیغاتی است و ما این ادعا را نداریم که روایتمان واقعاً بدون سانسور است، ما تمام تلاشمان را کردیم که فیلمی جامع درباره همه جوانب شهید آوینی از ابعاد شخصیتی گرفته تا زیست اجتماعی و هنریشان ارائه دهیم. آن هم از زبان آدم‌هایی که بی‌واسطه او را درک کرده‌اند و صرفاً کارشناس و تحلیل‌گر نیستند و دنبال یک سلیقه خاص هم نبودیم.

وی درباره آرشیوی بودن مستند نیز گفته است: از آنجا که با مؤسسه روایت فتح تعامل داشتیم، این مجموعه زمینه دسترسی ما به فیلم‌های ساخته شده درباره این موضوع را فراهم کرد. مصاحبه‌هایی درباره شهید آوینی و برش‌های مستندهای شهید آوینی و کارهایی که درباره این شهید ساخته شده بود در آرشیو وجود داشت که دسترسی ما به آن‌ها آزاد بود. در تیتراژ هم از اسامی فیلم‌سازان و آثاری که از آن‌ها استفاده کردیم، تشکر شده است. در خود فیلم امکان درج این توضیح درباره برش‌های استفاده شده از مستندهای دیگر وجود نداشت چرا که برخی از کات‌ها کمتر از ۱۰ ثانیه بود و امکان توضیح روی تصویر عملاً وجود نداشت. مضاف‌بر اینکه قاب تلویزیون همین الان هم شلوغ است و به‌لحاظ بصری عرصه برای توضیحات مکرر روی تصویر، تنگ‌تر هم شده است.

مهدی مطهر درباره واکنش‌های صورت گرفته در فضای مجازی به روایت ارائه شده از رابطه سیدمرتضی آوینی با غزاله علیزاده در این مستند توضیح داد: واقعیت این است که چه من و چه هر مستندساز دیگری بخواهد درباره چنین موضوعی روایتی را ارائه دهد، باید مستندات خود را هم ارائه دهد. ما هم سراغ آدم‌هایی رفتیم که در آن مقطع با آقای آوینی هم‌کلاس و هم‌دوره بوده‌اند. این افراد مصاحبه‌هایشان کاملاً متعلق به همین مستند است و در مستندهای دیگر هیچ‌کس سراغ هم‌کلاسی‌های این شهید نرفته بود. این دوستان شهید آوینی که آن مقطع از زندگی ایشان را از نزدیک درک کرده‌اند، چنین روایتی از این علاقه میان این دو نفر ارائه می‌کنند.

مهدی مطهر درباره اعتراض همسر شهید آوینی درباره ورود به حریم زندگی شخصی این شهید در مستند «آقامرتضی» هم تصریح کرد: کارگردان ما در ایام ساخت این مستند به سراغ خانم امینی رفتند ولی ایشان روی خوش نشان ندادند. درباره این اعتراض باید بگویم کاش مشخصاً می‌گفتند که کدام بخش از روایت این مستند ورود به حریم شخصی شهید آوینی بوده است. تنها بخشی که از زندگی شخصی ایشان در مستند به آن اشاره می‌شود همان فایل صوتی است که می‌گوید ما در مقطعی مستأجر مادر «فرهاد مهراد» شدیم. لازم به ذکر است به بخش‌هایی از زندگی خصوصی این شهید پرداختیم که به شکل‌گیری شخصیت آوینی و شناختش توسط مخاطب کمک می‌کرد مثل قصه منزل استیجاری فرهاد مهراد که مقدمه شناخت بهتر آوینی از امام (ره) شد. زندگی شخصی ایشان خیلی حواشی دیگری می‌توانست داشته باشد که هیچ اشاره‌ای در مستند به آن نکرده‌ایم.

اظهارات تهیه‌کننده این سریال در شرایطی است که مخالفان این کار به ویژه خانواده او به شدت از کار نقد داشته‌اند که در ادامه با آن همراه می‌شویم.

حسین معززی‌نیا، مستندساز، منتقد و داماد شهید آوینی، نقدهای خود را چنین مطرح کرده است: همان کسانی که در یک سال آخر حیاتش او را طرد کردند و به خروج از دایره «حزب‌اللهی‌ها» متهمش کردند، ۲۸ سال است زیر نامش سینه می‌زنند و با وقاحتی کم‌نظیر به روی خودشان نمی‌آورند روزگاری چه نوشته‌اند، چه گفته‌اند و چه کرده‌اند.

«امروز دو نفر دیگر از دوستان، تیزری از مستند چند قسمتی ایشان را برایم ارسال کرده‌اند. می‌بینم قطعاتی از مستندهای مختلفی که درباره آوینی ساخته شده، از جمله مجموعه «روایت راوی» به کارگردانی من، و مستند «مرتضی و ما» به کارگردانی کیومرث پوراحمد در این مجموعه استفاده شده، به‌علاوه تصاویری از جلسات تدریس آوینی در جمعی محدود و مواد و مصالح مختلف دیگری که در این سال‌ها استفاده نشده بود. مشخص است که دایره دست‌درازی و چپاول‌گری این آقا گسترش پیدا کرده، وارد آرشیو مؤسساتی شده که این مصالح در آن‌جا نگهداری می‌شده و تصور کرده چون به آرشیو وارد شده، خودبه‌خود مالکیت مواد صوتی و تصویری را هم در اختیار گرفته است.

همسر شهید آوینی نیز  درباره این مستند یادداشتی منتشر کرده و با جعلی خواندن آن اظهار کرده است: تحمل دیدن کل برنامه را نداشتم. در تکه‌هایی که دیدم، کاریکاتوری از دوران جوانی شهید آوینی ارائه شده که شاید برای دختر دبیرستانی‌های چند دهه پیش جذاب باشد، مملو از روایت‌های جعلی و مبتذل مخصوص رسانه‌های زرد.

علیرغم اظهارات تهیه‌کننده مستند آقامرتضی مبنی بر این که «کاش مشخصاً می‌گفتند که کدام بخش از روایت این مستند ورود به حریم شخصی شهید آوینی بوده است» همسر این شهید با انتقاد از اینکه بدون اجازه و نظارت خانواده این مستند ساخته شده به این موارد اشاره کرده است: در جای‌جای فیلم‌شان از تصویر و کلام بنده و دیگر اعضای خانواده که به برنامه‌ها و فیلم‌های دیگری تعلق دارد، استفاده کرده‌اند. حتی حریم شخصی‌ترین لحظات زندگی‌ام در بهشت زهرا را نگه نمی‌دارند و در تلویزیون نمایش می‌دهند.

امینی ادامه داد: از نظرشان، نمایش «بی‌سانسور» زندگی شهید آوینی، یعنی ساختن یک کاریکاتور بی‌وجود عاشق‌پیشه‌ سیگاری مثلا روشنفکر که هزاران‌هزار نمونه‌اش در همه جا پیدا می‌شود. تصویری مشابه زنان بدکاره‌ فیلمفارسی که قرار است با وقوع انقلاب آب توبه سرشان بریزند تا پاک شوند. هرچه بدکاره‌تر جذاب‌تر، توبه‌اش مقبول‌تر و فروش فیلم بیشتر.

وی اضافه کرد: شهید آوینی تا زمانی که در قید حیات بود، علاقه‌ای به روایت زندگی خصوصی‌اش نداشت و حالا که نیست، تشخیص اینکه کدام بخش از زندگی ایشان را می‌شود روایت کرد و چگونه، به عهده‌ خانواده‌اش است. به چه حقی می‌شود در زندگی خصوصی یک شخصیت مشهور تجسس کرد و بعد، براساس اطلاعاتی مطلقاً جعلی این زندگی را به تصویر کشید؟ در کجای دنیا، زندگی خصوصی یک شخصیت مشهور را می‌شود بدون اطلاع و نظارت خانواده‌اش ساخت؟ جوابی نمی‌شنوم.

وی در ادامه به تماس تلفنی خود با علی فروغی رئیس شبکه سه سیما اشاره و می‌گوید: پشت تلفن همین حرف‌ها را تکرار کردم. پاسخ این بود که قرائت‌های مختلفی در مورد شهید آوینی وجود دارد! کم‌کم من دارم تبدیل می‌شوم به سانسورچی و ایشان به مدافع آزادی عقیده! توضیح می‌دهم که الان درباره‌ افکار شهید آوینی صحبت نمی‌کنیم که بشود قرائت‌های متفاوتی از آن داشت.

امینی با بیان اینکه «حرف‌هایم فهم نمی‌شود» از سازمان فرهنگی رسانه‌ای اوج هم به تندی انتقاد و بیان کرد: برایم روشن می‌شود وقتی سازمان اوج، تهیه‌کننده‌ فیلمفارسی شهید آوینی باشد، مرزهای بی‌اخلاقی، بی‌قانونی، پرده‌دری و ابتذال می‌تواند جابه‌جا شود. تلویزیون هم صرفاً پخش‌کننده است و مدیرانش می‌گویند با وجود احترام بی‌حدوحصری که نه تنها برای شهید آوینی بلکه برای همه‌ خانواده‌های شهدا قائلند، به پخش این برنامه‌ مبتذل ادامه خواهند داد!

وی افزود: در کشوری زندگی می‌کنیم که مرجع تأیید آنچه درباره‌ زندگی خصوصی سیدمرتضی آوینی نمایش می‌دهند، من نیستم که همسرش بوده‌ام و صاحب قانونی آن‌چه از او بازمانده، بلکه برنامه‌ساز سازمان اوج است که اجازه دارد قرائت جعلی خودش را برای میلیون‌ها مخاطب به نمایش بگذارد و آنها را به این باور برساند که آوینی همین بوده که ما مقابل چشمتان قرار داده‌ایم.

کوثر آوینی نیز درباره چند سوالی که از وی در اینستاگرام شده چنین جواب داده است.

بسیاری از نماهای این اثر، تکه‌های دزدیده شده از فیلم‌های مستند یا راش‌های استفاده نشده در آثار دیگر مستندسازهاست.

طبق گفت‌و‌گوهایی تلفنی با مدیر بنیاد روایت فتح، آن‌ها این راش‌ها را در اختیار سازندگان نگذاشته‌اند. که به یک معنا این دزدی را دو مرحله‌ای می‌کند.

چیزهایی که دارد پخش می‌شود. روایت «بدون سانسور» زندگی پدرم نیست، بلکه روایتی است تحریف شده و سخیف در حدو اندازه‌های همان ذهن‌هایی که داستان پردازی کرده‌اند.

تکه‌هایی از مصاحبه‌ عمویم، سیدمحمد آوینی در این اثر قرار داده شده است. این مصاحبه‌ای بوده که آقای پوراحمد برای فیلم مرتضی و ما با ایشان انجام دادند، اما به دلیل نارضایتی هر دو طرف، مصاحبه به کلی کنار گذاشته شده بود.