حداد عادل: علم از ضعف نشر آسیب می‌بیند/ جوادی: شرایط نشر نامطلوب اما وضعیت خوب است

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ غلامعلی حدادعادل به نخستین کنفرانس بین‌المللی «پژوهش‌های نشر؛ ترجمه و توسعه فرهنگی» که امروز سه‌شنبه؛ ۲۸ اردیبهشت آغاز شده و تا پایان روز ادامه دارد، پیام داد.

رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، در پیام ویدیویی یکی از مسائل نشر کشور را درک نقش ناشر در توسعه علم و فرهنگ دانست و گفت: شاید خیلی‌ها ارزیابی درستی از جایگاه و اهمیت حرفه ناشران در پیشرفت علم نداشته باشند. اگر شما ناشر را حذف کنید، برای مؤلف، استاد دانشگاه، مترجم و پژوهشگر به هیچ‌وجه امکان اینکه فکر، اندیشه و دستاورد خود را به جامعه برسانند، وجود ندارد. 

وی افزود: ناشر حاصل فکر و اندیشه معلم را دریافت می‌کند و به صورت کتاب به جامعه می‌رساند، اگر چنین حرفه‌ای در کشور ضعیف شود، در واقع انتشار علم در آن کشور تضعیف شده و علم صدمه می‌بیند؛ بنابراین توجه به صنعت نشر و بررسی مشکلات آن کار بایسته‌ای است.

مدیرعامل بنیاد سعدی کمبود و گرانی کاغذ را از مشکلات صنعت نشر کشور خواند و تصریح کرد: این مسئله بر قیمت کتاب تأثیرگذار بوده و باعث افزایش قیمت آن شده و امکان خرید کتاب برای طبقه متوسط از بین رفته است. ناشرانی را می‌شناسم که حرفه‌شان با خطر ورشکستگی مواجه است و برخی نیز به کار‌های جنبی روی آورده‌اند. مثلاً صنایع دستی و لباس و کالا‌هایی را می‌فروشند تا چرخ زندگی خود را بچرخانند. برخی نیز مغازه خود را با رقم بیشتری از درآمد انتشارات به ساندویچ‌فروشی اجاره داده‌اند.

حدادعادل با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه نباید در حوزه کاغذ وابستگی به خارج وجود داشته باشد، بیان کرد: متأسفانه تولید کاغذ در داخل انجام نشده و در اثر تحریم‌ها کاغذ و سایر لوازم نشر وارد نشده و ناشران تحت فشار قرار گرفته‌اند و این موضوع باعث شده قیمت کتاب بالا برود و دانشجویان و مردم عادی قدرت خرید کتابشان کمتر شده و صنعت نشر در معرض خطر قرار گرفته است.

حداد عادل با اشاره به تأثیر فضای مجازی گفت: این فضا امکانات تازه‌ای برای مطالعه ایجاد کرده که هم می‌تواند فرصت باشد و هم تهدید، فرصت از این جهت که در مصرف کاغذ صرفه‌جویی شود. مسئولان و دلسوزان صنعت نشر باید در مورد کاهش و جلوگیری از تهدید‌های فضای مجازی و حفظ و ارتقای فرصت‌های فضای مجازی اقداماتی انجام دهند. موضوع دیگر مسئله حقوق مولف و ناشر است که باید سازماندهی شود تا حقوق مولف، ناشر و مترجم ضایع نشود. وزارت ارشاد و قوه قضائیه باید این موضوع را ساماندهی کنند.

وی در ادامه با اشاره به بازار عمومی کتاب افزود: بعضی کتاب‌هایی که بازار عمومی ندارند، مانند کتاب‌های کنکور و دانش‌آموزی که خریدار وسیعی ندارند، در همه کشور دولت‌ها حمایت می‌کنند. ناشران برای انتشار کتاب‌های ماندگار و بنیادی کمتر جرئت می‌کنند در این زمینه ورود و سرمایه‌گذاری کنند. در این مواقع باید دولت سرمایه‌گذاری کند و یا به ناشران موفق کمک کند تا کتاب‌ها به چاپ برسد و در کتابخانه‌ها توزیع شود و این کتاب‌ها چه ایرانی و اسلامی و چه جهانی در زمینه میراث فکری و فرهنگی ماندگار بماند.

جوادی: انتقال فرهنگ مهمترین رکن ترجمه است

محسن جوادی، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه این همایش در پیام ویدیویی با اشاره به تاریخ غنی نشر کتاب در ایران گفت: این غنای تاریخی در برابر طوفان‌های مختلف از جمله طوفان تحریم و کرونا ایستاد و بر مشکلات فائق آمد. اگر نگاهی به تعداد عناوین کتاب‌ها و ناشران ممتاز و نویسندگان جوان و به ویژه اندیشه‌های نو و خلاقانه داشته باشیم، می‌توانیم به آینده نشر ایران امیدوار باشیم.

وی با بیان اینکه صنعت نشر در کشور بقای خود را مرهون نوآوری و خلاقیت است، افزود: کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نشر یکی از گام‌های مهم در راستای رسیدن به این هدف است. این پژوهش‌ها در حوزه نشر زمینه‌های گوناگونی دارد و بنا به تجربه‌ای که ما در مدیریت نشر کشور داشته‌ایم، تولید محتوا در این زمینه حائز اهمیت است. صنعت نشر نیز از دیگر حوزه‌هایی است که می‌شود در آن کار پژوهشی کرد و امیدوارم پژوهش‌هایی که انجام می‌شود، نتیجه آن در اختیار سیاست‌گذاران حوزه نشر قرار گیرد.

جوادی ترجمه و توسعه فرهنگی را مورد اشاره قرار داد و بیان کرد: ترجمه راهی برای انتقال فرهنگ از کشوری به کشور دیگر است و این مهم‌ترین رکن ترجمه است. اما مهم‌ترین انگیزه برای ترجمه، پیدا کردن راه و دانش جدید است که انسان‌ها را از کشوری به کشوری دیگر می‌کشاند. انگیزه‌های اقتصادی یا سیاسی نیز ممکن است وجود داشته باشد. اما نمی‌توان این را به معنای بستن باب ترجمه در نظر گرفت و باید این نگرانی را از بین ببریم و در مسیر انتقال فکر و اندیشه برنامه‌ریزی کنیم.

معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد با اشاره به تأثیر ترجمه در طول تاریخ گفت: آثار ابن سینا در طول صد سال گذشته از شرق به غرب به سبب ترجمه منتقل شده و حتی تدریس و به آن استناد می‌شود. از این رو نهاد‌های متولی در این زمینه می‌توانند به این فرایند کمک کنند تا در مسیر درستی قرار گیرد.

جوادی با تأکید بر تحول و ایجاد گفتمان فکری ادامه داد: اگر روند ترجمه منشأ تحول فکری بوده و به جای اندیشه‌سوزی، اندیشه‌ساز باشد، می‌تواند مفید باشد. متأسفانه هنوز شرایط ترجمه و نشر مطلوب نیست، اما وضعیت خوبی داریم که باید کمک کنیم این مسیر روند بهتری داشته باشد و در زمینه آثار فکری قوی‌تر تولید شود. همچنین آثار فارسی به زبان‌های دیگر ترجمه شود. به علاوه ترجمه نیز نباید به یک زبان محدود شود، زیرا از طریق چندگانگی می‌توان هم جریان اندیشه و صنعت نشر را پویا و هم اقتصاد نشر را شکوفا کرد.