نقش فین‌تِک اسلامی در رشد بازار صکوک

به گزارش ایکنا، در دو سال اخیر و با توجه به شیوع کرونا، موضوع فین‌تِک  و تأثیرات آن بر نظام مالی و اقتصادی کشورهای مختلف جهان تبدیل به بحثی مهم در سطوح مختلف اقتصاد جهانی و ملی شده است. در این میان افزایش گرایش به بازار تأمین مالی اسلامی و خدمات مرتبط به آن مانند بانکداری اسلامی یکی از مسائلی است که در کشورهای مختلف اسلامی و حتی غیر اسلامی هم مشهود است.

دلایل مختلفی در مورد علت گرایش به خدمات تأمین مالی اسلامی ذکر می‌شود اما یکی از آن‌ها اخلاقی بودن خدمات نظام تأمین مالی است که اجازه سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی را که برخلاف درآمد‌های بالا، نافی ارزش‌های اخلاقی و سلامت جامعه هستند(صنعت دخانیات، مشروبات الکلی، قمار، فیلم‌های غیراخلاقی و مانند اینها)، نمی‌دهد.

از سوی دیگر، بخش تأمین مالی اسلامی در دوران شیوع کرونا و برخلاف شرکت‌های مالی و بانک‌های دیگر که از نظام سنتی تأمین مالی استفاده می‌کردند، نه تنها با موارد ورشکستگی روبه‌رو نشد بلکه در این حوزه شاهد ادغام‌های بزرگ در کشورهایی مانند مالزی، اندونزی و عربستان سعودی بودیم.

عواملی از جمله جمعیت رو به رشد مسلمانان که به دنبال ابزارهای مالی سازگار با شریعت هستند، افزایش استفاده از فناوری به‌روز و توانایی این صنعت در نشان دادن سطح بالاتری از اعتبار اخلاقی، رشد حوزه تأمین مالی اسلامی را تحت تأثیر قرار داده است.

بانکداری اسلامی بیشترین دارایی صنعت جهانی مالی اسلامی را به خود اختصاص داده است. در سال 2020 دارایی‌های این بخش در مقایسه با دارایی‌های متعارف بانکی در کشورهایی مانند امارات، عربستان سعودی، عمان، کویت و مالزی رشد بالاتری را ثبت کردند.

یکی از بخش‌های مهم نظام تأمین مالی در جهان که در سال‌های اخیر رشد خوبی را داشته بخش فین‌تِک اسلامی است. رشد فین‌تک اسلامی با توجه به رشد فناوری‌های مرتبط با تأمین مالی در جهان به خصوص در سال‌های اخیر سرعت گرفته و این بخش با توجه به پتانسیل‌های جمعیت جوان در کشورهای اسلامی و تعداد بالای افراد تحصیلکرده آینده درخشانی را در سال‌های آینده برای خود متصور است.

استفاده از فین‌تِک در خدماتی که در حوزه تأمین مالی اسلامی ارائه می‌شود، رواج بسیاری دارد و یکی از این خدمات عرضه اوراق قرضه اسلامی(صکوک) است. صکوک اوراق بهادار با ارزش مالی یکسان و قابل معامله در بازارهای مالی هستند که بر پایهٔ یکی از قراردادهای مورد تأیید اسلام طراحی شده‌اند. دارندگان صکوک به صورت مشاء مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها و سود حاصل از آن هستند. صکوک یک تاریخ سررسید دارند و یک حق مالکیت را به دارنده آن اعطا می‌کنند.

در سالی که گذشت، بازار صکوک در جهان از رونق بسیار خوبی با وجود شیوع کرونا برخوردار بود. براساس تحقیقات دو شرکت مالی  Alpen Capital (ME) Limited و Alpen Asset Advisors Limited انتظار می‌رود انتشار صکوک پس از مشاهده رکوردشکنی انتشار در سال 2020، موقعیت خود را به عنوان محرک اصلی رشد حوزه تأمین مالی اسلامی حفظ کند. بازار جهانی صکوک طی سال‌ها به طرز چشمگیری توسعه یافته است و در سال 2019، 19 درصد به صنعت مالی اسلامی جهانی کمک کرده است.

فین‌تِک اسلامی در رشد گرایش به خدمات نظام مالی اسلامی و صکوک نقشی تعیین‌کننده داشته است. به گفته ثمینا احمد (Sameena Ahmad)، مدیر عامل Alpen Capital (ME) Ltd: صنعت تأمین مالی اسلامی با شوک‌های دوگانه سازگاری با همه‌گیری کرونا و نزول تاریخی قیمت نفت در سال 2020 روبه‌رو شدند. با وجود اینکه تأمین مالی اسلامی قبل از سال 2019 با اندکی رکود مواجه شده بود اما توانست جایگاه خود را حفظ کند.

احمد به نقش فین‌تِک اشاره و در این مورد تصریح می‌کند: پذیرش فناوری به یکی از مهمترین عوامل بقا در بازار تامین مالی اسلامی تبدیل شده است. استفاده و ادغام فن‌آوری‌های جدید و نوظهور به احتمال زیاد دسترسی به بازار تامین مالی اسلامی را ساده کرده و ارائه خدمات را گسترش می‌دهد. انتظار می‌رود چشم انداز خوش بینانه صندوق بین المللی پول در مورد بهبود اقتصاد جهانی باعث بهبود شرایط در این بخش شود.

حامد نورمحمد، مدیر اجرایی Alpen Capital (ME) Ltd هم نظری مشابه دارد:انتظار می‌رود صکوک موقعیت خود را به عنوان محرک اصلی رشد صنعت مالی اسلامی حفظ کند. صکوک طی یک سال گذشته شاهد رکوردشکنی بوده و احتمالاً ادامه خواهد داشت. مفاهیمی مانند ESG / سرمایه گذاری پایدار و صکوک سبز (سرمایه‌گذاری در پروژه‌های حامی محیط زیست) نیز در حال برجسته شدن و جلب توجه سرمایه گذاران هستند.

نکته‌ای که در این میان از ارزش بالایی برخوردار است، نقش فین‌تِک اسلامی است. شیوع کرونا باعث شد که استفاده از خدمات فین‌تِک در سراسر جهان رشد زیادی داشته باشد و در این میان، فین‌تِک اسلامی با توجه به ارائه شدن خدمات تامین مالی اسلامی مانند صکوک رشد کند.

نتایج گزارش‌ها و نگاهی اجمالی به حقایق بازار سرمایه نشان می‌دهد که دولت‌ها در سرتاسر جهان حمایت از اكوسیستم فین‌تیک اسلامی، تشویق به دیجیتالی شدن بانك‌های اسلامی اقدامات حمایتی را انجام می‌دهند که نتیجه آن را می‌توان در ادغام‌های گسترده مؤسسات مالی و بانک‌های اسلامی دید. در نهایت انتظار می‌رود که پله بعدی رشد صنعت تأمین مالی اسلامی در سه بخش استانداردسازی، فعالیت‌های تحقیق و توسعه و فین‌تِک باشد.