یادی از شهدای روحانیت و طلاب شهید مدرسه علمیه مهدیه امیدیه

امام خمینی(ره)‌ در روز سوم اسفندماه سال ۱۳۶۷ پیامی خطاب به روحانیون، مراجع، مدرسین، طلاب و ائمه جمعه و جماعات صادر کردند که منشور روحانیت نام گرفت. متن زیر به قلم حجت‌الاسلام‌والمسلمین امرالله شجاعی‌راد، استاد و پژوهشگر حوزوی به مناسبت این روز و گرامیداشت یاد شهدای روحانیت است:

اول اسفند‏ سالروز شهادت حجت‌الاسلام والمسلمین شهید محلاتی، روز روحانیت و دفاع مقدس بود و سوم اسفند، سالروز صدور پیام حکیمانه امام خمینی(ره) در سال ۱۳۶۷ است که به منشور روحانیت معروف شده است. این مقال یادی از همه شهدا به خصوص شهدای روحانیت و شهدای روحانی حوزه علمیه مهدیه امیدیه است.

روحانیت شهید شیعه

تاریخ شیعه بعد از محراب خونین کوفه و صحرای سرخ کربلا و قتلگاه فَخ و زندان بغداد و دیگر مناطق شیعی، پر است از آوردگاه‌های جدیدی که در آن روحانیت شیعه جان خود را در راه آبیاری اسلام ناب محمدی اهدا کرده‌اند.

فقهای بزرگ شیعه چون همیشه پیشگام حرکت شهادت‌طلبانه برای حفظ کیان دین و مذهب تشیع بوده‌اند‎؛ شهدایی چون شهید اول و شهید ثانی و شهید ثالث و رابع (برای معرفت بیشتر نسبت به شهدای روحانی در تاریخ شیعه رجوع شود به ترجمه کتاب «شهداء الفضیله» علامه امینی) و شهید مدرس و شهید مطهری و شهید مفتح و شهدای محراب و دیگر شهدای روحانی دفاع مقدس و جنگ تحمیلی.

در جنگ هشت ساله که از دشوارترین برهه‌های نظام اسلامی بوده است، اقشار مختلف مردم خود را به این میدان عظيم جهاد رساندند و جبهه با همه سختی‌ها و دشواری‌های نظامی این بار به برکت دست یداللهی حضرت صاحب الامر(عج) و نفس قدسی امام راحل(ره) و حرکت مؤمنانه جوانان و مردان و زنان مسلمان به بهترین مرکز خودسازی تبدیل شد، به گونه‌ای که انسان‌های عادی در آن به عشاقی تبدیل می‌شدند که عطش جانشان را هیچ چیز جز لقاءالله سیراب نمی‌کرد‌.

این حالات برای عرفا و سالکان بعد از سال‌ها مجاهدت و ریاضت پدید می‌آمد، ولی برای جوانان عاشق و یاران آخرالزمانی سیدالشهدا(ع) یک شبه، ره صدساله طی شد. بی‌شک بخش بزرگی از این سعادت مرهون حضور مستمر روحانیون پرشور و عاشقی بود که خود شهیدانه زندگی کرده و در نهایت شهد شهادت را نوشیدند.

آمارهایی از شهدای روحانیت

۳ هزار و ۵۰۱ تن شهدای روحانی مربوط به دوران دفاع مقدس هستند. ۱۵۶ تن نیز در ترور و یا در حکومت‌های گذشته اعدام شدند. تعداد شهدای روحانی مدافع حرم نیز ۴۳ تن است. ۹۳ تن از شهدای روحانی مفقودالاثر هستند. ۱۱۲ تن آنان نیز در موشک باران‌ها و حوادث مختلف به شهادت رسیدند. نحوه شهادت ۳۳ تن این افراد نیز نامشخص است.

تعداد شهدای روحانی تفحص شده تاکنون ۶۳۸ تن است. ۴۸ تن از شهدای روحانی غیرایرانی در کشور و چهار شهید روحانی ایرانی نیز در خارج از کشور مدفون هستند. از میان شهدای روحانی تعداد ۳۰ تن از آنها مجتهد، ۱۸۱ تن سطح چهار حوزوی، ۸۸ تن سطح سه حوزه و بقیه در سایر سطوح حوزوی مشغول تحصیل بودند. 89 نفر از شهدای روحانی از اهل تسنن هستند که در دوران دفاع مقدس و سایر حوادث شربت شهادت نوشیدند. از اهل تسنن غرب کشور نیز ۱۵ روحانی مبتدی، ۵ نفر مجتهد، ۴۱ نفر ماموسی و ۲۳ نفر مفتی و از روحانیون شرق کشور نیز ۳ تن مولوی و ۲ تن آخوند نیز در دوران دفاع مقدس شهید شدند.

هشت تن از شهدای روحانی نیز از زنان طلبه بودند: شهدای زن روحانی از استان‌های اصفهان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، گیلان، لرستان، زنجان، کرمان بودند که هر کدام به نحوی به شهادت رسیدند و شهید صدیقه سادات موسویان نجف آبادی از استان اصفهان دو فرزند خود را نیز در دفاع مقدس تقدیم انقلاب کرد.

کل عملیات‌های دوران دفاع مقدس ۱۵۵ مورد بود که اولین آن ۲۶ شهریور ۱۳۵۹ و آخرین آن عملیات مرصاد بود که روحانیت در همه این علمیات‌ها نقش مهم و تاثیرگذاری داشتند. بیشترین آمار سنی روحانیون شهید بین ۱۷ تا ۱۹ ساله است، به گونه‌ای که ۴۹۵ شهید ۱۶ ساله، ۴۹۳ شهید ۱۷ و ۱۸ ساله و ۹۰ شهید ۱۹ ساله داشتیم.

در بین استان‌های کشور نیز استان اصفهان با ۵۴۳ شهید بیشترین شهید را تقدیم کرده است. از میان روحانیون شهید دوران دفاع مقدس ۵۸ روحانی شهید غواص، ۲ تن فرمانده قرارگاه، ۱ تن فرمانده لشکر( شهید مصطفی ردانی پور)، یک تن جانشین فرمانده لشکر، چهار تن فرمانده تیپ، 3 تن جانشین فرمانده تیپ، ۱یک تن فرمانده خط، ۱۰ تن فرمانده سپاه ناحیه، ۴۳ تن فرمانده گردان و مابقی نیز آرپچی زن، تک تیرانداز و ... بودند.

یادی از بنیانگذار حوزه علمیه مهدیه امیدیه 

پیش از آنکه یادی از شهدای روحانی امیدیه کنیم. لازم است درباره بنیان‌گذار حوزه علمیه مهدیه امیدیه، فقيه برجسته و مجتهد عاليقدر حجت‌الاسلام‌ والمسلمین عبدالله صحرايی(وحيد) سخن بگوییم. وی فرزند محمد در سال ۱۳۱۶ در شهرستان كنگان در استان بوشهر ديده به جهان گشود. دوران ابتدایی را به پايان رساند، آن‌گاه به تحصيلات حوزوی روی آورد و يک دوره اصول و فقه را در حوزه علميه نجف اشرف سپری كرد. وی به زبان عربی تسلط كامل داشت و در نجف اشرف از محضر علمای بزرگ نجف چون آیت‌الله العظمی خوئی بهره برده است. حاج آقا وحيد در سال‌های ۱۳۶۲ تا ۱۳۷۴ شمسی به امامت جمعه شهرستان اميديه و آغاجاری و در سال ۱۳۷۵ به امامت جمعه شادگان منصوب شد و تا سال ۱۳۸۲ در آن ديار بودند و سپس به دليل بيماری مجددا در شهرستان اميديه رحل اقامت گزيدند.

این عالم ربانی بعد از عمری تلاش و مجاهدت علمی و تبلیغی دار فانی را وداع گفته و پیکر این عالم ربانی در صبح ۲۵ دی ۱۳۹۵ با حضور مسئولان و قشرهای مختلف مردم تشییع و در گلزار شهدای امیدیه به خاک سپرده شد.

حوزه علمیه مهدیه امیدیه

مدرسه پربرکت علميه مهديه در زمان آیت‌الله وحید تأسيس شد و ایشان مسئوليت اين مدرسه را پذيرفته و به تدريس در اين مدرسه مشغول شدند. آیت‌الله وحيد علاقه بسياری به تدريس و تربيت شاگردان داشتند. بسیاری از طلاب اين حوزه به درجات عالی علمی رسيده و در شهرستان اميديه و دیگر شهرهای استان و کشور منشأ خدمات و خيرات بسياری شدند. آیت‌الله وحید در آن زمان با دعوت از استادان برجسته ادبیات و فقه و اصول از حوزه علمیه قم به حوزه علمیه مهدیه رونق بخشید.

استادانی چون حاج شیخ ابوطالب اسلامی؛ تحصیل‌کرده نجف اشرف و مدرس فقه و اصول، مرحوم حاج شیخ محمد بحرینی تحصیل کرده از نجف اشرف و استاد فقه و اصول و منطق، حاج شیخ عسکر بحرینی؛ تحصیل کرده نجف اشرف و مدرس ادبیات، جناب آقای دکتر غلامحسین خدری از حوزه علمیه قم(ایشان در برهه‌ای مدیر حوزه علمیه مهدیه شدند و به تدریس پرداختند).

طلاب و شهدای روحانی حوزه علمیه مهدیه امیدیه

شهدای روحانی با درک صحیح از زمانه و وظیفه خود رشته همه تعلقات و تمنیات دنیوی و ظاهری را گسستند و با حضور در میدان جهاد فی سبیل الله حلقه جهاد علمی و جهاد تبلیغی را کامل کردند و تمامی سرمایه این جهانی خود را برای زنده نگاه داشتن و حفظ ارزش‌های الهی و معنوی، فدا کردند و رسالت بزرگ خویش را در حراست و صیانت از دین و آرمان‌های دینی در عمل به اثبات رسانیدند.

درصد آماری شهدای طلاب و روحانیت ۱۰٪ کل آمار روحانیون کشور زمان جنگ است به طوری که می‌توان ادعا کرد از هر ده نفر روحانی یک نفر شهید شده‌اند، البته اگر به این درصد، آمار روحانیون و طلاب جانباز و آزاده را اضافه کنیم، نقش بی بدیل روحانیون و طلاب را در دوران دفاع مقدس به خوبی مشاهده می‌کنیم.

از طلاب و روحانیون خوزستان بیش از ۱۰۰ نفر به شرف شهادت نائل آمده‌اند. با شروع جنگ تحمیلی بسیاری از طلاب این مدرسه به خیل رزمندگان اسلام پیوستند و در عملیات‌های زیادی شرکت جستند و برخی به درجه شهادت و برخی جانباز جنگ شدند.

از طلبه‌ها و روحانیون شهرستان امیدیه ۶ نفر به شهادت رسیدند که عبارتند از :

۱- طلبه و پاسدار شهید روح الله کریمی که در ۲۳ اسفند ۱۳۶۳ در شرق دجله به شهادت رسیدند.

۲- شهید طلبه حیدر درویشی در سال ۱۳۴۷ در روستای امام‌رضا(ع) از توابع جایزان شهرستان رامهرمز در خانواده زحمت‌کش و متدین چشم به جهان گشود. او تحصیلات ابتدایی و راهنمایی را در روستاهای حومه شهر رامهرمز گذراند. وی در سال ۱۳۶۲ وارد حوزه‌ علمیه مهدیه امیدیه شد و با جدیت به دروس حوزوی پرداخت. با گسترش جنگ عازم جبهه نبرد شد، وقتی به علت سن کم با مقاومت و خودداری مسئولین سپاه رامهرمز مواجه شد. اشک از چشمانش جاری شد، اما از پای ننشست و به طور ناشناس همراه یکی از تیپ‌های اعزامی از استان لرستان خرم‌آباد به جبهه رفت، با اینکه طلبه بود می‌توانست در کارهای تبلیغی شرکت کند، اما چون می‌خواست دوشادوش رزمندگان مستقیما در میدان‌های نبرد حضور داشته باشد، خود را به عنوان طلبه معرفی نکرد، در مسابقات احکام، در بین تمامی اعضای تیم مقام اول را کسب کرد و به عنوان تشویق به زیارت امام رضا(ع) مشرف شد. بعد از این، بارها در عملیات‌های مختلف از جمله عملیات والفجر۸ در منطقه فاو و دفع پاتک نیروهای بعثی در این منطقه و عملیات‌های پدافندی تیپ امام حسن مجتبی(ع) شرکت کرد.

علاقه‌ او به علم و دانش به حدی بود که در کنار تحصیلات حوزوی دروس کلاسیک را نیز ادامه می‌داد، آخرین باری که به مرخصی آمده بود توانست در طی یک ماه امتحانات سال سوم دبیرستان را با موفقیت بگذراند. بعد از امتحانات بلافاصله به جبهه برگشت و به عنوان بی‌سیم‌چی فرمانده گردان در جزایر مجنون در برابر پاتک سنگین نیروهای عراقی مردانه مقاومت کرد.

چهارم تیرماه سال ۱۳۶۷ در ماه‌های پایانی جنگ تحمیلی که دشمن با تمام توان به جزایر مجنون هجوم آورد و با زیر پا گذاردن تمام قوانین انسانی از گازهای شیمیایی استفاده کرد او و رزمندگان گردان در مقابل پاتک دشمن مقاومت کردند و سرانجام به محاصره دشمن درآمدند. حیدر در این نبرد جوان‌مردانه جنگید و به شهادت رسید.

عجیب اینکه در این روز فرمانده سپاه ششم و فرمانده عملیات جزایر مجنون سردار علی هاشمی محل را ترک نکرد و همراه نیروهای تحت امرش مقاومت کرد و به درجه والای شهادت نائل شد. سرانجام پس از سال‌ها پیکر پاک طلبه جوان حیدر درویشی در میان جزایر مجنون کشف و به آغوش زادگاهش بازگشت و در گلزار شهدای روستای امام رضا(ع) از توابع شهرستان امیدیه به خاک سپرده شد.

۳- شهید علی‌اکبر شیرین

۴- شهید امان‌الله ذوالفقاری: وی در دهم شهریور ماه سال ۱۳۴۶ در روستای مظفری از توابع شهرستان دیلم در خانواده‌ای مذهبی چشم به جهان گشود. وی تحصیلات ابتدایی را در همان روستا گذراند و برای ادامه تحصیل در مقطع راهنمایی به امیدیه علیا (منزل دایی) آمد و پس از طی این دوره به منظور تحصیل در علوم اسلامی، در مهر ماه سال ۱۳۶۲ به حوزه علمیه مهدیه امیدیه گام نهاد و این نقطه عطفی در زندگی او به شمار می‌رفت.

اين طلبه شجاع در عمليات بدر به تاريخ ۱۳۶۳/۱۲/۲۲ در جزيره مجنون به درجه رفيع شهادت نايل آمد و پيكر مطهرش در گلزار شهدای گناوه به خاك سپرده شد.

۵- شهید علی رحیم دزفولی فرزند علارحم در چهاردهم فروردین ۱۳۴۴، در مسجدسلیمان چشم به جهان گشود. وی در تاریخ 28 بهمن سال 1364 در عملیات والفجر هشت به شهادت رسید.

۶- شهید علی پناه بهمئی

۷- سیدمراد موسوی نیز بر اثر عوارض شیمیایی بعد از جنگ به شهادت رسیدند.

بهترین وصف حال این شهدای عزیز را امام خمینی(ره) در منشور روحانیت که در سوم اسفند ۱۳۶۷ صادر شد؛ بیان کردند:

«صلوات و سلام خدا و رسول خدا(ص) بر ارواح طیبه شهیدان خصوصاً شهدای عزیز حوزه‌ها و روحانیت.

درود بر حاملان امانت وحی و رسالت پاسداران شهیدی که ارکان عظمت و افتخار انقلاب اسلامی را بر دوش تعهد سرخ و خونین خویش حمل نموده‌اند.

سلام بر حماسه سازان همیشه جاوید روحانیت که رساله علمیه و عملیه خود را به دم شهادت و مرکب خون نوشته‌اند و بر منبر هدایت و وعظ و خطابه ناس از شمع حیاتشان گوهر شب‌چراغ ساخته‌اند. افتخار و آفرین بر شهدای حوزه و روحانیت که در هنگامه نبرد رشته تعلقات درس و بحث و مدرسه را بریدند و عقال تمنیات دنیا را از پای حقیقت علم برگرفتند و سبکبالان به میهمانی عرشیان رفتند و در مجمع ملکوتیان شعر حضور سروده‌اند.

سلام بر آنان که تا کشف حقیقت تفقه به پیش تاختند و برای قوم و ملت خود مُنذران صادقی شدند که بند بند حدیث صداقتشان را قطرات خون و قطعات پاره پاره پیکرشان گواهی کرده است. و حقاً از روحانیت راستین اسلام و تشیع جز این انتظاری نمی‌رود که در دعوت به حق و راه خونین مبارزه مردم، خود اولین قربانی‌ها را بدهد و مُهر ختام دفترش شهادت باشد. آنان که حلقه ذکر عارفان و دعای سحر مناجاتیان حوزه‌ها و روحانیت را درک کرده‌اند در خلسه حضورشان آرزویی جز شهادت ندیده.

سَلامٌ عَلَيْكُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ