فرهنگ انتظار از نگاه شهيد مطهری رویکرد فلسفی دارد
استادیار تاریخ اسلام دانشگاه لرستان با اشاره به اینکه شهید مطهری با خاستگاهی حوزوی و دینی و با رویکردی فلسفی به مقوله مهدویت پرداخته است، گفت: ایشان معتقد است که مفهوم مهدویت و اندیشه انتظار، گاهی منشأ رشد و پويايی و گاهی منجر به رکورد و عقب‌ماندگی میشود.
مجتبی گراوند، استادیار تاریخ اسلام دانشگاه لرستان، در گفت‌وگو با ایکنا در تشریح مهدویت در اندیشه سیاسی تشیع امامی، گفت: در تاریخ اسلام و شیعه موضوع مهدویت از منظرهای مختلف تاریخی، کلامی، فلسفی و جامعه‌شناختی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه اندیشه مهدویت یکی از باورهای مشترک ادیان توحیدی و حتی برخی مکاتب غیر الهی به شمار می‌رود، اضافه کرد: شیعیان امامیه و برخی از عالمان اهل سنت، بنا بر تفسیر برخی آیات و روایاتی که از رسول خدا(ص) و امامان شیعه(ع) نقل شده است؛ معتقدند که حضرت ولی‌عصر(عج) از سلاله پاک امام علی(ع) و فاطمه زهرا(س) است.
گراوند با بیان اینکه شیعیان امامیه حضرت مهدی(عج) را دوازدهمین پیشوای خود می‌دانند؛ لذا موضوع مهدویت و مفهوم انتظار در بینش شیعی جایگاه مهم و شایسته‌ای دارد، ادامه داد: استفاده از واژه مهدی موعود به معنای منجی و نجاتبخش عمدتاً در بین شیعیان دوازده امامی اختصاص به مهدی(عج)، فرزند امام حسن‌عسکری(ع) دارد که در پایان تاریخ، نجاتبخش بشریت خواهد بود.
استادیار تاریخ اسلام دانشگاه لرستان اظهار کرد: در اندیشه شیعه حضرت مهدی(عج)، امام و حجت خدا در زمین و استمرار دهنده خط نبوت و امامت است تا جایی که به صورت یک بحث پایه‌ای در اصل امامت و ولایت، فلسفه سیاسی و فلسفه تاریخ مطرح شده است؛ لذا فرهیختگان و عالمان شیعه موضوع مهدویت را از جنبه‌های گوناگون علمی، روایی، تفسیری و کلامی بررسی و تحلیل کرده‌اند و در این زمینه پژوهش‌هایی انجام داده و کتاب‌هایی نگاشته‌اند.
این مدرس دانشگاه لرستان با اشاره به اینکه استاد شهید مرتضی مطهری با خاستگاهی حوزوی و دینی با رویکردی فلسفی به مقوله مهدویت پرداخته و متناسب با برداشت‌های متفاوت، معتقد است که مفهوم مهدویت و اندیشه انتظار، گاهی منشأ رشد و پويايی و گاهی منجر به رکورد و عقب‌ماندگی است، گفت: استاد مطهری خصوصيات دو گونه «انتظار مثبت» و «انتظار منفی» را این‌گونه بيان می‌‌کند که انتظارِ فرج و آرزو و اميد و دل بستن به آينده دو گونه است: انتظاری که سازنده و نگه‌دارنده، تعهدآور، نيروآفرين و تحرک‌بخش است، به گونه‌ای که می‌تواند نوعی عبادت و حق‌پرستی شمرده شود و انتظاری که گناه است: ويرانگر، اسارت‌بخش و فلج‌‌کننده و نوعی اباحه‌گری بايد محسوب شود.
گراوند اضافه کرد: اين دو نوع انتظار فرج، معلول دو نوع برداشت از ظهور عظيم مهدی موعود(ع) است و اين دو نوع برداشت به نوبه خود، از دو نوع بينش درباره تحولات در انقلاب‌های تاريخی ناشی میشود، همچنین علی شریعتی نیز با خاستگاهی دانشگاهی و رویکردی جامعه‌شناسانه موضوع مهدویت و انتظار را به عنوان اعتراضی اجتماعی بررسی کرده است، تأکید شریعتی بر مسئله ظهور و جهان پس از ظهور، تابع و معلول باورهای دینی و مذهبی‌اش بوده است و بر کارکرد انتظار به عنوان مکتب یا مذهب اعتراض تأکید دارد.
این مدرس دانشگاه لرستان با بیان اینکه با نگاهی به منابع و متون تاریخی، می‌توان به ضرورت بررسی مفهوم انتظار و کارکرد آن در طول تاریخ اسلام بیشتر پی برد، افزود: اندیشه مهدویت در عرصه زندگی فردی و اجتماعی شیعیان اثنی‌عشری و در زمینه‌های مختلف اعتقادی، اخلاقی، تربیتی، سیاسی و اجتماعی نقش و کارکرد مهمی دارد.
وی با بیان اینکه اعتقاد به مهدویت در پویایی زندگی اجتماعی، سبک و معناداری زندگی و تحکیم هویت فردی و اجتماعی شیعیان جایگاه مهمی دارد، در فرهنگ شیعه انتظار به معنای آینده‌نگری و به معنی ناراضی بودن از وضع موجود و انتظار آینده‌ای بهتر است، اضافه کرد: انتظار فرج يعنی آماده بودن برای ظهور امام زمان(عج) و تشکيل حکومتی ایده‌آل است، از این‌رو شیعیان امامیه در طول تاریخ با حکومت‌های ظالم و نابرابری‌ها پیکار کرده‌اند تا زمینه‌ساز ظهور امام غایب برای اقامه عدل و دادگری باشند.
گراوند در پایان افزود: در زمان ظهور امام زمان(عج) با برقراری عدالت جهانی، فقر زدایی عمومی، عمران و آبادانی فراگیر، گسترش علم و دانایی، پیاده شدن اسلام راستین، تأمین امنیت همه‌جانبه فردی و اجتماعی (امنیت حقوقی، اجتماعی، اقتصادی، روانی و...)، ترویج روحیه برادری و مهربانی، صلح‌گرایی، شایسته‌سالاری و... طبق وعده الهی مستضعفان نیک‌اندیش و صالح پیشوایان و وارثان روی زمین خواهند بود و حکومت به دست مردم محروم رنج دیده و رنج کشیده خواهد افتاد.
انتهای پیام
