تصمیم‌گیری برای رشته دعاخوانی در انحصار اساتید قرائت است

سجاد براتی بِنی، دعاخوان ممتاز در چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه بر طبق وعده قبلی با سازمان اوقاف و امور خیریه آیین‌نامه رشته دعاخوانی در مسابقات سراسری قرآن در پنج صفحه تدوین و آماده شد، اظهار کرد: این آیین‌نامه شامل شیوه‌ها و اصول داوری، شاخص‌های اصول اجرا، وقف و ابتدا، صوت و لحن، تجوید و صحت قرائت است که قوانین و نمرات ناظر به هر یک از موارد مشخص شده است.

وی با ذکر اینکه اصول اجرا اصلی‌ترین بخش رشته دعاخوانی است، ادامه داد: در سال‌های ابتدایی ایجاد این رشته در مسابقات سراسری، ۳۵ نمره به این بخش اختصاص داشت اما با سیاست غلط کمیته فنی هر ساله بخشی از نمره کسر شد تا امسال که به ۱۰ رسیده است. حال آنکه شایسته نیست که اصول دعا را در رشته دعاخوانی مسابقه‌ای حذف کنیم و خواندن دعای استودیویی مدنظر قرار گیرد.

بیشتر بخوانید:

• نیازمند تربیت داور در رشته دعاخوانی هستیم

براتی با ابراز تأسف از اعمال نفوذ قاریان بین‌المللی در رشته دعاخوانی، ادامه داد: قاریان بین‌المللی قرآن این حق را دارند که در تمامی رشته‌های مسابقات سراسری قرآن نظر بدهند حال آنکه معتقدم در مورد رشته دعاخوانی این تحمیل نظرها از سوی این اساتید قرائت که آشنایی لازم با دعاخوانی را ندارند، موضوعیت ندارد؛ همچنان که بارها و از جمله در جلسات ارتقای دعاخوانان تکرار کرده‌ام، اصول اجرا مهم‌ترین بخش رشته دعاخوانی است که یا باید به‌طور کامل در این رشته دیده شود یعنی حداقل ۳۵ نمره داشته باشد و یا به‌طور کامل حذف شود، یعنی اختصاص نمره حداقلی به این آیتم عادلانه نیست.

براتی تأکید کرد: انحصارطلبان مسابقات سراسری قرآن اصولاً اعتقادی به اصول اجرا در رشته دعاخوانی ندارند و تصور می‌کنند دعاخوانی آن است که دعا و چه بسا مناجات‌نامه‌ای را با دستگاه‌های مختلف قرائت کنیم حال آنکه اصل در دعاخوانی ناظر به پردازش آن و تبیین و تفهیم دعا به شنوندگان با بهره‌گیری از ترجمه، آیات قرآن، روایات و کلام بزرگان، شعر و غیره است. آنان قائل به این هستند که دعاخوان نباید از این مؤلفه‌ها استفاده کند چراکه در اینصورت باید نام مداحی و روضه‌خوانی بر آن اجرا نهاد، حال آنکه مداحی و روضه تعاریف و اصول خاص خود را دارند و مقوله کاملاً متفاوتی است.

تفاوت دعا و مناجات

این دعاخوان ممتاز کشور با بیان اینکه استفاده دعاخوان از اصول اجرا و بهره‌گیری از متون و مطالب کمکی برای دعاخوانی مصداق مدح و روضه نیست، تصریح کرد: «الدُّعاءُ مُخُّ العِبادَة» یعنی دعا مغز عبادات است، فرق مناجات و دعا این است که مناجات مختص موعد شب و دعا ویژه روز است و لذا مناجات ابوحمزه یا مناجات التائبین ویژه نیمه‌شب است و گنجاندن این متون در رشته دعاخوانی موضوعیت ندارد و کاری غیراصولی است که چون این مناجات‌ها در رشته دعاخوانی گنجانده شده متسابق برای قرائت متون مناجات‌نامه‌ها لاجرم باید از اصول اجرا استفاده کند؛ در همین راستا پیش از این به کمیته فنی پیشنهاد دادم که رشته مناجات‌خوانی نیز به‌صورت مستقل به مسابقات سراسری اضافه و مرز میان دعاخوانی و مناجات‌خوانی مشخص شود.

براتی تصریح کرد: قوانین و شیوه‌نامه‌های جدیدی که هر ساله در رشته دعاخوانی گنجانده می‌شود به ضرر این رشته است و پیشنهاد می‌شود رشته دعاخوانی با مناجات‌خوانی جایگزین شود یا اینکه اگر رشته دعاخوانی در مسابقات سراسری قرآن دیده می‌شود، مناجات‌خوانی نیز اضافه گردد و اصول اجرای مربوط به دعاخوانی از این رشته حذف و به مناجات‌خوانی اضافه شود تا تکلیف متسابق رشته دعاخوانی مشخص شود و با علم به اینکه نیازی به انجام اصول اجرا نیست، صرفاً به قرائت دعا بپردازد. مثلاً اگر به جای مناجات ابوحمزه از متسابق بخواهند دعای عهد را اجرا کند، قرائت این دعا آنچنان نیازمند اصول اجرا نیست و نظر داوران نیز تأمین می‌شود.

وی با انتقاد از برخی بخش‌های آیین‌نامه امسال رشته دعاخوانی، بیان کرد: حس داور نسبت به دعایی که متسابق قرائت می‌کند نیز به‌عنوان یکی از آیتم‌های نمره‌دهی مدنظر قرار گرفته است که جای بحث دارد؛ همچنین اصول اجرا محدود به ترجمه دعا شده و لذا دعاخوان اختیار چندانی برای استفاده از مطالب و متون کمکی برای تبیین و تفهیم دعا ندارد که این نیز محل انتقاد است.

براتی با ذکر اینکه سال گذشته ۳۰ درصد نمره مرحله مقدماتی در نمره‌دهی نهایی لحاظ نشد و متسابقان تنها بر حسب عملکرد خود در مرحله نهایی مورد ارزیابی قرار گرفتند، افزود: خوشبختانه این مورد امسال اصلاح شده و نمره‌دهی نهایی با احتساب ۳۰ درصد نمره مرحله مقدماتی و ۷۰ درصد مرحله نهایی منظور می‌شود.

این دعاخوان کشور با اشاره به حضورش در جلسات ارتقای دعاخوانان کشور، گفت: آنچه که در این جلسات به‌عنوان اصول اجرا مورد تأکید و تمرین و توصیه قرار می‌گیرد با آنچه به‌عنوان آیین‌نامه رشته دعاخوانی در مسابقات سراسری قرآن مطرح است، تفاوت‌های بزرگ وجود دارد. درواقع در آیین‌نامه دعاخوانی امسال، سه نمره به احساس داور نسبت به اجرای دعاخوانی متسابق، دو نمره به ترجمه دعا و پنج نمره به دیگر آیتم‌ها مانند آراستگی ظاهری و غیره اختصاص دارد و موارد مد نظر در اصول اجرا که در جلسات ارتقای دعاخوانان مورد تأکید واقع می‌شود اساساً در آیین‌نامه دعاخوانی در مسابقات سراسری جایگاهی ندارد.

براتی بیان کرد: این تفاوت‌های آشکار در رویکرد شورای عالی قرآن و اوقاف را نیز به معاون شورای عالی قرآن انتقال دادم و معترض بودم که چرا وقتی دعاخوانان و اساتید دعاخوانی وقت می‌گذارند و فعالانه در جلسات ارتقا مشارکت دارند باید شاهد چنین تفاوت‌هایی در سیاستگذاری‌ها و اصول فنی باشیم حال آنکه این اصول برای دعاخوانی و هر رشته دیگری در همه جا باید واحد، مشخص و تعریف شده باشد. درواقع در جلسات ارتقای دعاخوانان که از سوی شورای عالی قرآن تشکیل می‌شود تأکید اصلی بر اصول اجراست حال آنکه کمیته فنی مسابقات اوقاف اصولاً اعتقادی به اصول اجرا در رشته دعاخوانی ندارد.

وی با ابراز تأسف از اینکه تصمیم‌گیری برای رشته دعاخوانی از صفر تا صد در انحصار قاریان بین‌المللی و اساتید قرائت است و تأكيد بر اینكه اين انحصار باید شکسته شود، گفت: این اعتراض و مطالبه را هر ساله به صورت شفاهی و مکتوب هم در مسابقات و هم در جلسات و فرصت‌های ایجاد شده به مسئولان اوقاف و تک‌تک داوران و اساتید و ستاد مسابقات انتقال داده‌ و باز هم بر این مهم تأکید می‌کنم که امید است روزی مورد توجه قرار گیرد.