به گزارش ایکنا، سی و پنجمین شماره از فصلنامه پژوهشهای ادبی – قرآنی به صاحب امتیازی دانشگاه اراک منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «تحلیل کاربست گفتمان سکوت در سوره مبارکه یوسف (ع)»، «بررسی طرحوارههای تصویری قرآن کریم بر اساس نظریه جانسون (مطالعه موردی سوره صافات)»، «تحلیل گفتمانشناختی گفتماننماها در قرآن کریم: به سوی معرفی الگوی مدیریت گفتمان بر اساس متون قرآنی»، «هنجارگریزی زبانی فواصل آیات از دیدگاه ابن صائغ (مطالعه موردی: 15 جزء آغازین قرآن)»، «رهیافتی تحلیلی بر خوانش آیات الهی و فهم گفتمان قرآن (در پرتو واکاوی رویکرد زبانشناختی ایزوتسو و علامه طباطبایی)»، «بررسی عناصر انسجام متنی در سوره لقمان براساس نظریه نقشگرای مایکل هلیدی و رقیه حسن».
در چکیده مقاله «تحلیل کاربست گفتمان سکوت در سوره مبارکه یوسف(ع)» میخوانیم: «سکوت به مثابه یک کنش ارتباطی، نقش مهمی در انواع گفتمان ایفا میکند. سکوت شالوده زبان، فکر و شناخت است. سکوت متمم گفتار و یا بیشتر از آن است. وجود عناصر غایب در گفتمان، با حضور معنادار خود تأثیر بسزایی بر مخاطب میگذارند و او را به اندیشه فرا میخوانند. قرآن کریم به عنوان یک اثر بلاغی و ادبی دارای عناصر غایب و مسکوت بسیاری است که پژوهشگران را برای واکاوی آیات الهی برمیانگیزد تا دیگر نکات بلاغی آن را آشکار سازند. در جستار حاضر برآنیم به روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر نظریه گفتمان سکوتِ روایی و با استناد به تفاسیر قرآنی معتبر، سوره یوسف را در سه سطح ساختاری، معنایی و کاربردشناختی واکاوی کنیم. در این راستا به دنبال پاسخی روشن به این سوال هستیم که سکوت چه تأثیری در چندمعنایی و خوانش سوره مذکور دارد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که سوره یوسف از سه سبک سکوت برخوردار است که نشان از انسجام ساختاری و معنایی این آیات الهی دارد. سکوت ساختاری ضمن موجز ساختن کلام، گرهافکنی و تعویق معنا، در کنار سکوت معنایی به تصویرسازی پرداخته و فضا را ملموستر کرده است. سکوت کاربردشناختی با بسامد بالای خود، مؤید عفت و معصومیت حضرت یوسف است. کامل شدن شکافهای موجود به کمک دانش پیشین مخاطب و بافت، سبب بازاجرایی و خوانش معانی میشود و زمینه تفاسیر متعدد برای آیات الهی را فراهم میسازد.»
در طلیعه مقاله «تحلیل گفتمانشناختی گفتماننماها در قرآن کریم: به سوی معرفی الگوی مدیریت گفتمان بر اساس متون قرآنی» آمده است: «ترکیب عناصر زبانی مانند قیود، جملات کوتاه، افعال، حروف اضافه، ربط و عطف به ایجاد عناصری فرازبانی به نام گفتماننما میانجامد که در خدمت مدیریت گفتمان میباشند. این پژوهش بر آن است تا با رویکردی توصیفی و تطبیقی به بررسی ابعاد استفاده از پیچیدهترین، پرکاربردترین و موثرترین عناصر فرازبانی-گفتماننماها- بر اساس نظریه گفتمانشناختی انسجام، گامی مقدماتی در کشف و شناسایی الگوی مدیریت گفتمان در قرآن کریم بر دارد و چارچوب آن را توصیف کند؛ لذا ۶ جزء قرآن کریم به صورت تصادفی برای تجزیه و تحلیل انتخاب شد تا به پاسخ سوالات در باره نوع گفتماننماها و توزیع فراوانی آنها دست یابیم. پیکره پژوهش دارای 16906 کلمه بود. یافتههای مطالعه به کشف الگویی چهار وجهی در مدیریت گفتمان در قرآن کریم منجر شد که روابط چهارگانه گفتمانی ذیل را معرفی می کنند: استنباط، تفصیل، تقابل و توالی. ابعاد یافتهها تجزیه و تحلیل شد و کاربردهای مختلف در حوزههای آموزش، پژوهش، تدوین مطالب درسی و فرهنگ نگاری بحث و بررسی شد.»
در طلیعه مقاله «بررسی عناصر انسجام متنی در سوره لقمان براساس نظریه نقشگرای مایکل هلیدی و رقیه حسن» آمده است: «قرآنپژوهان از گذشته تاکنون تلاشهای فراوانی جهت تبیین ارتباط میان آیات یک سوره داشتهاند. هرچند آیات یک سوره ممکن است به موضوعات مختلفی بپردازد؛ ولی همه این موضوعات بهوسیله عناصری انسجامبخش که به انسجام متنی یک سوره منجر میشود با یکدیگر در ارتباط هستند. یکی از مباحث مهم زبانشناختی متن، نظریه انسجام متنی مایکل هلیدی و رقیه حسن (1976) است. عوامل انسجامی مجموعهای از روابط نحوی و واژگانی است که یا جملات را به هم ارتباط میدهد یا بین اجزای یک جمله ارتباط برقرار میکند. پژوهش حاضر در پی آن است تا ضمن تبیین کاربست عناصر انسجام متنی نقشگرای هلیدی و حسن در سوره لقمان به این سؤال مهم پاسخ دهد که تا چه میزان امکان کاربست نظریه انسجام متنی هلیدی و حسن در ترسیم انسجام متنی سوره لقمان وجود دارد. عوامل انسجام واژگانی و زیرمجموعه آن با 316 مورد بیشترین بسامد را در این سوره دارد و عناصر انسجام دستوری با 139 مورد در جایگاه دوم و عوامل ارتباط منطقی بین جملات با 106 مورد در جایگاه سوم قرار دارد. همه این عناصر نوعی از انسجام را در متن ایجاد میکند؛ بهطوریکه ابتدا و وسط و آخر آیات را به یکدیگر وصل میکند و به خواننده در فهم مضمون آیات کمک میکند. از آنجا که یکی از محورهای اصلی این سوره موضوع توحید است واژه «الله» 29 مرتبه و واژه «ربّ» دومرتبه و صفات خدا 19 مرتبه تکرار شده است و این تکرار به انسجام متنی این سوره کمک میکند. نگارنده در این مقاله در پی آن است تا با استفاده از شیوه توصیفی تحلیلی به تبیین کاربست عناصر انسجام متنی نقشگرای هلیدی و حسن در سوره لقمان بپردازد. نتایج این پژوهش نشان میهد که امکان کاربست همه عناصر انسجام متنی نقشگرای هلیدی و حسن در سوره لقمان وجود دارد.»
انتهای پیام