زینب(س)؛ آگاه به زمان و رسواکننده ظلم و بیداد

حجت‌الاسلام علی کرمی فریدنی، نویسنده و پژوهشگر در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان با بیان اینکه حضرت زینب(س) دارای شخصیتی جامع و صاحب ابعاد مختلف بود، اظهار کرد: یکی از ابعاد شخصیت ایشان، بعد عقلانیت بود که حضرت را به عقیله بنی‌هاشم یعنی بانوی خرد و اندیشه مشهور کرد و به همین دلیل هم امام حسین(ع)، ایشان را در سفر کربلا همراه خود دعوت کرد تا از درایت و اندیشه حضرت در این سفر استفاده کند و به‌نوعی، زینب(س) را مشاور خود قرار داد. شخصیت‌های بزرگ بنی‌هاشم مثل ابن‌ عباس نیز از حضرت زینب تجلیل و با عنوان «عقیلتنا» از ایشان یاد می‌کردند.

وی ادامه داد: یکی از ابعاد شخصیتی دیگر حضرت زینب(س)، بعد علمی ایشان بود. حضرت زینب(س) صاحب علم، دانش و بینش عمیق بود و جلوه‌ای از دانش و بینش ایشان در خطبه‌ها، سخنرانی‌ها و کلمات کوتاهی نمایان است که آن حضرت در شرایط اندوه سخت و از دست دادن فرزندان و نزدیکان خود بیان کرده بود. ایشان با وجود این شرایط، چنان با شخصیت و شکوه رفتار می‌کرد که علی‌رغم فشار غم و اندوه و جنگ روانی دشمن برای تحقیر و توهین به خاندان اهل‌ بیت(ع)، نه تنها از پا نیفتاد، بلکه صحنه‌ای را که آنها آراسته بودند، دگرگون کرد.

این نویسنده و پژوهشگر گفت: در کوفه، عبیدالله که خود را پیروز میدان می‌دید، سعی در تحقیر حضرت زینب(س) داشت و زمانی که تکبر و تغییرناپذیری ایشان را مشاهده کرد، پرسید: «من هذه المتکبره؟»، بعد از اینکه بارها سؤال خود را تکرار کرد و پاسخی از حضرت نشنید، دیگران ایشان را با عنوان دختر علی بن ابیطالب(ع) معرفی کردند و عبیدالله برای تحقیر و واژگون کردن جریان حق‌پذیر عاشورا، مثل همه استبدادگران که ظلم خود را با نام خدا توجیه می‌کنند، خطاب به زینب(س) گفت: دیدی خدا با برادرت و سرکشان همراه او چه کرد؟ در اینجا، حضرت با کلام تاریخی «ما رایت الا جمیلا»، نقشه او را بر هم زده و روشنگری کرد. یا وقتی در شام خطاب به یزید گفت: «أَ مِنَ الْعَدْلِ يَابْنَ الطُّلَقاءِ؛ اى پسر كفار آزاد شده»، وجدان مردم را با استناد به حافظه تاریخی آنها و یادآوری جریان فتح مکه به دست پیامبر(ص) بیدار کرد.

وی افزود: بعد دیگر شخصیت حضرت زینب(س)‌، پروا و پاکی ایشان بود. شهامت و شجاعت حضرت بی‌نظیر بود، اما در پوششی از پاکی و طهارت اندیشه، منطق، فکر، رفتار و گفتار قرار داشت. بسیار باعث تأسف است که ما فقط به نام حضرت زینب(س) و امام حسین(ع) اکتفا و فراموش کرده‌ایم که واقعیت اعتقاد به اهل بیت(ع) این است که تقوا و پاکی گفتار، رفتار و اندیشه را در عین شجاعت، حق‌طلبی و عدالت‌خواهی از ایشان بیاموزیم.

زینب(س) صاحب علم لدنی بود

کرمی با اشاره به لقب «عالمه غیرمعلمه» که در خصوص حضرت زینب(س) بیان شده است، گفت: این لقب را امام سجاد(ع) به حضرت زینب(س) نسبت داده و فرمود: «أنتِ بِحَمدِ اللّه‏ِ عالِمَةٌ غَيرُ مُعَلَّمَةٍ، فَهِمَةٌ غَيرُ مُفهَّمَةٍ؛ تو، بحمداللّه‏، عالمى هستى كه نزد كسى تعليم نديدى و دانايى هستى كه نزد كسى نياموختى.» در واقع، خطبه غرای حضرت در مقابل یزید و عبیدالله باعث شد تا امام سجاد(ع) از ایشان تقدیر کند. عبارت عالمه غیر معلمه نیز به این معنا بود که حضرت زینب(س) مثل بقیه افراد مکتب و مدرسه ندیده‌ و علم و دانش را با واسطه کسب نکرده‌، بلکه به‌دلیل پروا از خدا و پاکی ضمیر، چشمه‌های دانش و بینش بر دل و زبان ایشان جاری شده است،‌ چنانکه قرآن هم می‌گوید اگر تقوای الهی پیشه کنید، چشمه‌های علم و دانش در وجود شما جاری خواهد شد و هر انسانی که رهرو راه زینب(س) باشد، به همان اندازه که پروای الهی پیشه کند، همچون زینب(س) از علم لدنی الهی بهره‌مند خواهد شد.

وی با بیان اینکه علاقه حضرت زینب(س) به امام حسین(ع) علاوه بر روابط عاطفی و خانوادگی، بعد اجتماعی نیز داشت، گفت: خانواده اهل‌ بیت(ع) سرشار از عشق، صفا و مهر و محبت بود، اما علاقه و وابستگی حضرت زینب(س) به امام حسین(ع) و اینکه همراهی با امام را شرط ازدواج قرار داد، فراتر از یک احساس عاطفی است. در واقع، ایشان، امام حسین(ع) را امام و پیشوای خود می‌دید که بنابر مسئولیت اجتماعی و رسالت دینی، اخلاقی و اجتماعی باید در مسیر احقاق حق و رسوا کردن باطل و انحراف در جامعه اسلامی با امام همراه باشد، به‌ویژه اینکه با بینش روشن و عمیق خود ظلم، بیداد، انحراف و مشکلات جامعه مسلمانان را رصد می‌کرد و این آگاهی برای ایشان مسئولیت‌بخش بود. بنابراین، برای آزادی انسان‌ها، دفاع از حقوق آنها و جلوگیری از بی‌عدالتی در جامعه، همراه با امام حسین(ع) در پی بیداری مردم برآمد و این احساس مسئولیت اجتماعی و رسالت اخلاقی و الهی در همراهی با امام برای ایشان انگیزه‌بخش بود.

این نویسنده و پژوهشگر تصریح کرد: امروز متأسفانه برخی از افراد قرائت‌های غلطی در جامعه مطرح می‌کنند، مبنی بر اینکه زن باید در پشت پرده باشد یا صدای او شنیده نشود، در حالی که این مسائل در اسلام نیست، بلکه در طول زمان و قرن‌ها این خرافات با آداب و رسوم قبایل و گروه‌های مختلف مردم ایجاد و بر دین بار شده، در صورتی که دین بر حضور اجتماعی زن با رعایت موازین شرعی و انسانی تأکید کرده است؛ چنانکه پیامبر(ص) زنان خود را از حضور در جامعه منع نمی‌کرد، حضرت زهرا(س) در مسجد خطبه خواند و حتی صدای خود را برای بیدار کردن مردم به فریاد بلند کرد. حضرت زینب(س) نیز در کوفه و شام خطبه‌های غرا خواند. بنابراين، مسائلی که به نام دین و از سوی اشخاص مختلف و عقاید شخصی در طول تاریخ ایجاد و به‌واسطه آن حقوق زنان پایمال شده، با مبانی دین اسلام و سیره پیامبر(ص) و اهل‌ بیت(ع) در تعارض است و زینب(س) به‌عنوان انسانی عالم، آگاه و صاحب بینش با انگیزه دفاع از انسانیت و عدالت، همراهی امام حسین(ع) را برگزید تا الگویی برای مردان و زنان در عمل به مسئولیت اجتماعی و انسانی خود باشد.

پریسا عابدی