بایسته‌های واسپاری برنامه‌ها به مراکز قرآنی مردم‌نهاد
رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی چهارمحال‌وبختیاری با تأکید بر اینکه برون‌سپاری به بخش مردمی در حوزه فعالیت‌های قرآنی را به معنای واقعی کلمه در استان شاهد نیستیم، به تشریح برخی بایسته‌های برون‌سپاری برنامه‌های قرآنی به مجموعه‌های قرآنی مردم‌نهاد پرداخت.
حجت‌الاسلام والمسلمین ابوذر کارگر، رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از استان با اشاره به اینکه برنامه‌ها و طرح‌های قرآنی کم و بیش به مؤسسات قرآنی استان واسپاری می‌شود، اظهار کرد: وقتی اعتبارات از تهران یا فصل پنج استانی ابلاغ می‌شود، مدت زمان و شیوه اجرای طرح از قبل تعیین شده و امکان دخل و تصرف استان در آن وجود ندارد و لذا طرح‌ها باید به مراکزی که امکان و توان عملیاتی ساختن را دارند، واگذار شود.
وی با ذکر اینکه تا کنون بارها اجرای طرح‌ها به مؤسسات سپرده شده و نتایج و عملکردها بررسی شده است، ادامه داد: در اکثر موارد متأسفانه خروجی مطلوب به‌دست نیامده و این امر دلایلی همچون عدم توانمندی مؤسسه و یا ضعیف بودن میزان اعتبار طرح و ... داشته است.
کارگر تأکید کرد: قاعده کار این است که وقتی طرحی به اداره امور قرآنی ابلاغ می‌شود، اجرای آن‌را به همراه اعتبارات تخصیص یافته به مؤسسات و خانه‌های قرآن در شهرها و روستاها واگذار کنیم اما این اتفاق در استان ما حداقلی است و به‌نظرم حق مطلب ادا نشده است؛ یکی از دلایل دیگر این است که برخی طرح‌ها سیطره استانی دارند و قاعدتاً یک مؤسسه با یک شعبه و بدون رابط و نیرو در شهرستان‌ها نمی‌تواند تمام استان را تحت پوشش قرار دهد. در برخی موارد نیز مؤسسات با ملاحظه اعتبار اندک تخصیص یافته به طرح، پا پیش نگذاشته و اجرای طرح را نپذیرفته‌اند.
وی با تصریح اینکه طبیعتاً مؤسسات به‌دنبال تفاهم‌نامه‌‌هایی هستند که برای خودشان نیز کم و بیش یک آورده مالی داشته باشد، گفت: انجام کار فرهنگی مستلزم آن است که فرد یا گروهی که کار را انجام می‌دهد زیرساخت‌هایی در اختیار داشته باشد و نبود یا کمبود زیرساخت ابتدایی منجر به مشکلاتی در اجرای برنامه‌ها می‌شود که کار پیش نمی‌رود؛ نکته مهم دیگر آن است که مدیر و مسئول مؤسسه یا مرکز قرآنی بتواند دغدغه‌مندانه و بدون روحیه بهانه‌جویی یا غُر زدن، با پذیرش تمام نقص‌ها و کمبودها و با نگاه رو به جلو کار را انجام دهد.
بیشتر بخوانید:
۲ شرط لازم برای کار قرآنی
کارگر ادامه داد: مسئول کار فرهنگی و قرآنی مردم‌نهاد یا دولتی اگر بنا باشد با مشاهده اولین نقص و کمبود و مواجهه با مانع، از کار بایستد و از دستگاه‌های بالادستی انتظار داشته باشد که موانع را برطرف کنند، کار پیش نخواهد رفت؛ متأسفانه در استان ما مجموعه مراکز و نهادهای فرهنگی این دو بایسته کار فرهنگی یعنی زیرساخت‌های اولیه و نیز روحیه کار فرهنگی را ندارند. مدیر فرهنگی و قرآنی ضمن اینکه زیرساخت‌های حداقلی را باید داشته باشد، باید بتواند به دل کار بزند و موانع و مشکلات پیش روی کار را با ترفندهای مختلف رفع کند و کار را به سرانجام برساند.
رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان بیان کرد: اکثر طرح‌هایی که به ما ابلاغ می‌شود، باید کل استان را پوشش دهد و مختص شهرستان خاصی نیست و لذا مؤسسه‌ای که در شهرکرد فعال است و زیرساخت‌های ابتدایی کار در لردگان یا اردل را ندارد، طبیعتاً قادر نخواهد بود طرح استانی را عهده‌دار شود.
کارگر تأکید کرد: واسپاری اصولی و قاعده‌مند کار به مؤسسات و مراکز قرآنی ناظر بر آن است که با امضای تفاهم‌نامه، صفر تا صد اجرا به مؤسسه واگذار شود و اگر بنا باشد مؤسسه ۲۰ درصد کار را انجام بدهد و از انجام ۸۰ درصد باز بماند و انتظار کمک از دستگاه را داشته باشد، نمی‌توان این را واسپاری و تفاهم‌نامه اطلاق کرد. البته نهاد دولتی نیز باید در جاهایی تسهیل‌گر باشد و مؤسسات را در انجام کارهای محول شده یاری کند اما قاطبه کار را خود مؤسسات طرف تفاهم‌نامه باید انجام دهند که در استان ما اینگونه نیست.
وی با اشاره به تجربه‌های متعدد واسپاری طرح‌های ابلاغی به مؤسسات و مراکز قرآنی استان که ظرفیت اداری را تا پایان کار درگیر ساخته است، گفت: بارها پیش آمده که طرح‌های آموزشی و تربیت معلم، محافل قرآنی و ... به مؤسسات محول شده است که این مراکز توانمندی لازم را برای استقلال کاری نداشته و برای رفع مشکلات به ظرفیت‌ها و امکانات اداری و دولتی روی آورده‌اند؛ باید گفت که برون‌سپاری به معنای واقعی کلمه مردمی را در حوزه فعالیت‌های قرآنی در استان شاهد نیستیم اما با اینحال کارهای قرآنی به‌صورت صد در صد دولتی هم انجام نمی‌شود و قاطبه كارها را مؤسسات و مراکز قرآنی مردم‌نهاد با تسهیل‌گری و حمایت و پیگیری نهاد قرآنی و درگیر شدن ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های اداری انجام می‌دهند.
برون‌سپاری کارهای قرآنی امری دوسویه است
کارگر تأکید کرد: برون‌سپاری کارهای قرآنی به مؤسسات و مراکز قرآنی در استان رضایت‌بخش نیست و حق مطلب زمانی ادا می‌شود که وقتی کار به مرکزی سپرده می‌شود، توانمندی انجام صفر تا صد را دارا باشد و اداره مجبور نشود برای به سرانجام رسیدن کار، ظرفیت و نیرو و وقت خود را صرف کند. به‌نظرم زیرساخت‌های ابتدایی لازم در بسیاری از مؤسسات قرآنی استان برای واسپاری کامل کارهای قرآنی وجود دارد اما متأسفانه دغدغه و انگیزه کار قرآنی کمتر وجود دارد و در برخی موارد نیز انگیزه‌های مادی و سودآور نبودن کار باعث عدم پذیرش طرح می‌شود.
رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان با اشاره به اینکه دستگاه متولی کار فرهنگی و قرآنی وظیفه تسهیل‌گری و حمایت و دادن برنامه به مراکز و مؤسسات زیرمجموعه دارد، گفت: این تکلیف به‌جای خود موضوعیت دارد و باید اتفاق بیفتد اما طرف دوم یعنی مؤسسه یا مرکز زیرمجموعه نیز باید بتواند وظیفه خود را انجام دهد؛ اگر پذیرفته‌ایم که کار قرآنی در استان بدنه مردمی دارد و مؤسسات و خانه‌های قرآن در شهرها و روستاها فعال هستند پس حتماً بخشی از بار مسئولیت نیز بر دوش بدنه مردمی قرار می‌گیرد.
کارگر ادامه داد: نمونه دم دستی آن، سفر کاروان قرآنی شهید سلیمانی به استان بود که برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های این کاروان بیشتر بار مردمی داشت و حتی در مواردی نیازی به درگیری دستگاه‌ها هم نبود اما پرسش اینجاست که آیا این توانمندی و ظرفیت در مجموعه‌های قرآنی مردمی وجود دارد که برون‌سپاری اتفاق بیفتد؟
وی با بیان اینکه در موضوع واسپاری کارهای قرآنی به مجموعه‌های قرآنی مردمی هم دستگاه و هم خود این مجموعه‌ها باید نوک پیکان مطالبه‌گری قرار گیرند، تصریح کرد: کاری که به مراکز قرآنی واگذار می‌شود گاه گستره‌ای به اندازه یک خانه قرآن روستایی دارد و گاه آنچنان گسترده می‌شود که اتحادیه قرآنی استان را درگیر می‌کند؛ اگر توازن میان دستگاه و مرکز قرآنی مردمی ایجاد شود و هر کدام سهم خود را از انجام کار قرآنی بدانند و توانا به انجام آن باشند، برون‌سپاری واقعی اتفاق خواهد افتاد.
رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان تأکید کرد: توانمندی مدیر مؤسسه یا خانه قرآن در پیشبرد کار قرآنی بسیار تأثیرگذار و تعیین‌کننده است و اگر مدیر مجموعه قرآنی مردمی توانمند باشد می‌تواند با درایت موانع را از پیش رو بردارد و تمام ظرفیت‌های مجموعه خود را درگیر کار کند، همچنین می‌تواند حمایت نهادها و ادارات و نیز حمایت‌های مردمی را به کمک کار بیاورد و به سرانجام برساند.
کارگر با تأکید بر اینکه واکاوی روند واسپاری کارهای قرآنی به مؤسسات و مراکز قرآنی موضوعی دو سویه است، بیان کرد: حاکم تکلیف دارد که حکم دینی را بگوید اما سوی دیگر اجرای احکام شرعی مردم هستند که باید عمل کنند، لذا در مسئله برون‌سپاری فقط دستگاه‌ها مخاطب نباشند بلکه سخنان مؤسسات و مراکز قرآنی نیز شنیده و ظرفیت و توانمندی آنان نیز ارزیابی و احصا شود.
وی تصریح کرد: تمام خرسندی یک نهاد قرآنی دولتی این است که کارهای خود را به مجموعه‌های مردمی واگذار کند و برنامه‌ها را طی جلساتی با فعالان قرآنی مردمی به بحث و تبادل نظر بگذارد و بعد از چکش‌کاری و آماده‌سازی برای عملیاتی شدن، اجرا را به مجموعه‌های مردمی بسپارد، ضمن اینکه وظیفه دارد در برهه‌هایی از اجرای برنامه اگر لازم باشد، تسهیل‌گری و حمایت و نظارت کند. کار فرهنگی و قرآنی تا زمانی که در بدنه مردمی شکل نگیرد، رشد بنیادی و زیرساختی عمیق اتفاق نخواهد افتاد و کارها بیشتر شکل ویترینی و صوری خواهند داشت.
مصادیقی از بی‌انگیزگی مراکز قرآنی
کارگر افزود: در اعزام کاروان راویان مکتب حاج قاسم به کرمان بخشی از دعوت‌شدگان از مجموعه‌های قرآنی مردم‌نهاد اعم از مؤسسات و خانه‌های قرآن، جلسات خانگی قرآن و فعالان قرآنی استان بودند که حداقل مشارکت و نزدیک به صفر را از حضور قرآنیان در کرمان شاهد بودیم. پرسش اینجاست که آیا مراکز قرآنی نباید راویان مکتب حاج قاسم باشند؟ این برنامه در قالب اردویی و با هزینه بسیار اندک انجام شد و انتظار می‌رفت مشارکت خوب جامعه قرآنی را شاهد باشیم. شاهد دیگر این بی‌انگیزگی مجموعه‌های قرآنی استان غیبت بسیاری از چهره‌ها و فعالان قرآنی استان در محافل انس با قرآن کاروان قرآنی شهید سلیمانی در شهرکرد و بروجن و نیز کارگاه تخصصی صوت و لحن استاد ابوالقاسمی است.
رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان در پایان گفت: نبود دغدغه‌مندی و مشاهده بی‌انگیزگی مؤسسات و مراکز قرآنی به‌تدریج انگیزه را از دستگاه نیز سلب می‌کند و چه بسا اتفاق افتاده که اجرای کار قرآنی به یک هیئت مذهبی واگذار و انجام شده است اگرچه خروجی کار فقط همان اجرا و انجام برنامه و بازتاب رسانه‌ای آن است اما رشد و ارتقایی اتفاق نمی‌افتد.
انتهای پیام
