مشکلات بهره‌مندی عموم از مدارس حفظ قرآن همراه با تحصیل + صوت
مدیرعامل مؤسسه فرهنگی ـ مردمی قرآن و عترت ثامن‌الائمه(ع) با اشاره به مشکلات پیش روی طرح حفظ قرآن همراه با تحصیل که چند سالی است در استان اصفهان به عنوان اولین استان اجرا می‌شود، بالا بودن هزینه‌ها را چالش اصلی در بهره‌مندی عموم از این طرح دانست.
طرح حفظ قرآن همراه با تحصیل چند سالی است که از استان اصفهان به عنوان اولین استانی که در این مسیر قدم برداشت آغاز شده است. این طرح بر اساس بخشنامه وزارت آموزش و پرورش در خصوص كمیسیون موارد خاص به شماره 120/7369 مورخ 1395/03/12 طراحی شد و دانش‌آموزانی كه به حفظ قرآن كریم تمایل دارند می‌توانند پس از ثبت‌نام در یكی از مدارس رسمی، در یكی از مؤسسات قرآنی مورد تأیید آموزش و پرورش علاوه بر حفظ قرآن، دروس آموزشی خود را بگذرانند و در پایان هر ترم برای شركت در امتحانات به مدرسه رسمی مراجعه و امتحانات خود را برگزار و كارنامه رسمی دریافت كنند.
در این طرح دانش‌آموزان علاقه‌مند از پایه‌های چهارم تا نهم پس از شركت در دوره آزمایشی تابستان، استعدادیابی و گزینش میشوند و در دوره‌های سه‌ساله در كنار تحصیل دروس آموزش و پرورش به حفظ قرآن كریم می‌پردازند. این طرح در اصفهان به خوبی گسترش یافته و چند مؤسسه اقدام به اجرای آن کرده‌اند، اما در سایر استان‌ها رشدی نداشته است. بدین منظور با مسعود ابوطالبی، مدیرعامل مؤسسه فرهنگی ـ مردمی قرآن و عترت ثامن‌الائمه(ع)، درباره مزایا و معایب این طرح و چالشهای آن گفت‌وگو کردیم که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.
ایکنا ـ در مورد تاریخچه مدارس حفظ قرآن توضیح دهید. چند سال است که این مدارس را راه‌اندازی کرده‌اید. در طول این سال‌ها استقبال چطور بوده است؟
طرح مدارس حفظ قرآن همراه با تحصیل در کشور از اصفهان آغاز شد و یکی از اولین مؤسساتی که در این خصوص ورود کرد، مؤسسه فرهنگی ـ مردمی قرآن و عترت ثامن‌الائمه(ع) بود. پنج سال قبل این مدارس را تأسیس کردیم و دانش‌آموزانی که مستعد حفظ هستند به شعب مؤسسه ما مراجعه می‌کنند و مقدمات ثبت‌نام آنها را در یکی از مدارس نزدیک شعب خودمان فراهم می‌کنیم، لیکن فقط برای امتحانات در آن مدرسه حضور می‌یابند و برای تحصیل به صورت روزانه در خدمتشان هستیم. در طول هفته نیمی از آموزش به حفظ و نیم دیگر به بحث‌های تحصیلی اختصاص دارد و افراد می‌توانند از پایه چهارم تا نهم وارد و مشغول به تحصیل و حفظ قرآن شوند. این طرح با استقبال بسیار خوبی مواجه شده و معمولاً افراد طی سه سال حافظ کل قرآن میشوند. البته در تنگنا قرار نمی‌گیرند، چون همزمان باید تحصیل کنند و ممکن است محفوظات برخی از دانش‌آموزان کمتر از حفظ کل باشد، اما اکثر آنان در مدت سه سال موفق به حفظ قرآن میشوند.
ایکنا ـ مقاطع دبستان و دبیرستان هر کدام شش سال به طول می‌انجامد و معمولاً دانش‌آموزان تمایل دارند در همان مدرسه‌ای که تحصیل را شروع کرده‌اند به پایان برسانند، ولی با توجه به اینکه از پایه چهارم تا نهم به دانش‌آموزان آموزش می‌دهید و باید از پایه چهارم مدرسه خود را ترک کنند و وارد مدرسه حفظ شوند و از سوی دیگر فقط تا پایه نهم امکان تحصیل در مدرسه حفظ را دارند، این شیوه درست است؟
بله، توصیه می‌کنیم دوستانی که مراجعه می‌کنند از کلاس چهارم تا ششم همراهشان باشیم تا بتوانند دوره دبیرستان را به صورت مستقل از پایه هفتم آغاز کنند یا از هفتم شروع کنند تا کلاس نهم و بتوانند دوره ابتدایی را جداگانه در مدرسه دیگری بگذرانند. بعضی افراد علاقه‌مند هستند و ممکن است به تازگی مطلع شده باشند. برخی دانش‌آموزان کلاس پنجم یا ششم هستند، مانعی ندارد، چون بحث تحصیلی است و دانش‌آموزان مطابق با قوانین آموزش و پرورش هدایت میشوند و دچار مشکل تحصیلی نمی‌شوند، کمااینکه اکثر معدل‌ها 18 به بالاست و معدل‌های 19 و 20 بسیار زیاد است. افرادی که حفظ قرآن را آغاز می‌کنند از هوش سرشاری برخوردارند و معمولاً مقاطع تحصیلی‌شان را به راحتی سپری می‌کنند.
در مجموعه خودمان مؤسسه غیرانتفاعی نسیم رحمت است که هم‌ردیف مؤسسه ثامن‌الائمه(ع) فعال است. بیشتر دانش‌آموزانمان دوره اول ابتدایی (اول، دوم و سوم) را در مدرسه نسیم رحمت می‌گذرانند و بعد از کلاس چهارم، حفظ قرآن را آغاز می‌کنند. در سال تحصیلی جدید که در آن قرار داریم، در استان اصفهان 23 مدرسه حفظ قرآن فعال بودند که چهار مورد از این تعداد را ما در مؤسسه ثامن‌الائمه(ع) داریم.
ایکنا ـ در مؤسسه خودتان روند استقبال از چنین تحصیلی چگونه بوده است؟
خوب است. البته برای ورود باید در تابستان در یک دوره آزمایشی شرکت کنند و وضعیت حفظ و استعداد تحصیلی افراد بررسی شود و بعد گزینش شوند، چرا که تحصیل دروس به قوت خود باقی است و در این طرح فعالیت دانش‌آموزان بیشتر از دو برابر می‌شود؛ یعنی به غیر از درسشان بایستی مشغول حفظ قرآن هم شوند. به همین سبب ممکن است برخی افراد شرایط آن را نداشته باشند.
در اصفهان استقبال خوب بوده است و در سال‌های اول فقط دو یا سه مؤسسه فعال بودند. تعداد مدارس حفظ در استان اصفهان بیش از 20 مدرسه است و پیش‌بینی می‌کنیم که در سال تحصیلی آینده تعداد این مدارس با حمایت آموزش و پرورش، نهادهای فرهنگی و قرآنی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی افزایش یابد. این مدارس بهترین محل برای پرورش و تربیت دانش‌آموزان و حفاظ قرآن و عمل کردن به منویات مقام معظم رهبری در راستای پرورش 10 میلیون حافظ قرآن است.
ایکنا ـ چه سنی و چه مدت زمانی برای حفظ قرآن توصیه می‌شود؟
از آنجا که مشغول تحصیل هستند به طور متوسط در طول سه سال موفق به حفظ قرآن میشوند. برخی که استعداد بهتری دارند ممکن است در طول دو سال هم بتوانند این کار را انجام دهند. برخی که استعداد کمتری دارند یا به تحصیلشان اهمیت می‌دهند ممکن است که دوره حفظ آنان بیشتر از سه سال طول بکشد.
ایکنا ـ چه مشکلاتی در اجرای این طرح وجود دارد؟
مشکل اساسی در اجرای طرح این است که هزینه‌ها بالاست. مجبوریم بهترین معلمان درسی را استخدام کنیم و با آنها قرارداد ببندیم و نیز بهترین مدرسان حفظ قرآن را به کار بگیریم. در تمام طول سال با دانش‌آموزان در ارتباط هستیم و در تابستان هم فقط حفظ قرآن را دنبال می‌کنند. البته با توجه به شرایط اقتصادی عموم مردم، بهره‌مندی از آن برای همه میسر نیست.
افراد بسیاری علاقه‌مند به شرکت در این طرح هستند و مبلغ شهریه شاید خیلی زیاد نباشد، اما برای برخی دشوار است، برای مثال شعبه‌ای در خور و بیابانک داریم که یکی از مناطق محروم استان و کشور است. در آنجا افرادی که بخواهند در این طرح شرکت کنند زیاد هستند، اما توان پرداخت هزینه‌ها را ندارند. تا آنجا که ممکن است شرایط را برای ورود افراد فراهم می‌کنیم، اما مؤسسات هم تا اندازه‌ای می‌توانند حمایت کنند. از مسئولان و دستگاه‌های فرهنگی کشورمان درخواست می‌کنم که در این طرح تأثیرگذار، جذاب و مفید مشارکت و حمایت کنند تا هزینه‌ها کم شود. همچنین، خانواده‌هایی که علاقه‌مند به تحصیل فرزندانشان در این طرح هستند به سبب مشکلات اقتصادی عقب ننشینند تا بتوانیم آمار بیشتری از حافظان قرآن را ارائه دهیم.
ایکنا ـ نحوه آموزش در این مراکز چه تفاوتی با دیگر روش‌های آموزش حفظ قرآن دارد؟
مؤسسات و شعبی که در زمینه این طرح مشغول فعالیت هستند، آیین‌نامه مصوبی ندارند که الزام به طی کردن روال معلومی در حفظ وجود داشته باشد. هر مؤسسه‌ای کارشناسان و روال حفظ قرآن مشخص خود را دارد و بعضی با محوریت ترجمه و برخی دیگر با محوریت مبانی اصلی قرائت و ضوابط لحنی و تجویدی و بهتر بودن حسن حفظ افراد ورود می‌کنند و نیز تربیت حفاظ متفاوت است، اما در نهایت عزیزانی که وارد این طرح میشوند ضمن حفظ قرآن در طول سه سال، موفق به تحصیل در رشته خودشان هم میشوند و نمرات و معدل‌های بالایی را کسب می‌کنند.
ایکنا ـ آیا این موضوع که همه طبق یک برنامه مشخص حرکت نمی‌کنند و هر مؤسسه‌ای با توجه به نظرات کارشناسان خود فعالیت می‌کند ممکن است آسیب تلقی شود؟ آیا اگر همه آنها یک روال داشته باشند بهتر نیست؟
قطعاً داشتن روال مشخص محاسنی خواهد داشت. در اصفهان قبل از سال تحصیلی جاری از سوی اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت استان، شورای نظارت بر مدارس حفظ قرآن همراه با تحصیل تشکیل شد. در این شورا نماینده‌ای از اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره اوقاف و امور خیریه، اداره تبلیغات اسلامی، آموزش و پرورش، اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های قرآنی استان و یکی از مؤسسات قرآنی به نمایندگی از مؤسسات دیگر حضور دارند. این شورا بحث نظارت بر مدارس را پیگیری می‌کند تا ایرادها برطرف شود و در بحث تحصیلی و قرآنی روال مشخص و قانون‌مندتری دنبال شود تا در آینده مشکلی ایجاد نشود و دانش‌آموزان در محل مناسبی با ایمنی کامل و مربیان خوب و با رعایت بحث‌ها و قوانینی که در حوزه‌های مختلف مطرح است، بتوانند حفظ را ادامه دهند. امیدواریم این شورا در استان‌های دیگر هم تشکیل شود، حتی استان‌های دیگر به منظور استفاده از تجربیات می‌توانند با اتحادیه قرآنی استان اصفهان ارتباط برقرار کنند. بنده نماینده مؤسسات قرآنی در آن شورا و کاملاً مطلع هستم که این شورا فعال است و کار خود را به خوبی انجام می‌دهد و افراد می‌توانند از تجارب ما و قوانین و ضوابطی که برای اداره این مدارس وضع می‌کنیم و نحوه نظارت بر آنها الگو بگیرند.
ایکنا ـ در طول این سال‌ها چقدر این مراکز کارکرد مؤثری داشته‌اند و حافظان آنها در رقابت‌های قرآنی موفق بوده‌اند؟
مؤسسات معنامحور که بیشتر روی ترجمه قرآن کار می‌کنند، برای اینکه قرآن‌آموزان در مسابقات حائز رتبه‌های ممتاز شوند برنامه‌ریزی نمی‌کنند و جزو اهدافشان نیست. هدف آنها این است که افراد با معنی قرآن را یاد بگیرند که قابل تحسین است. بعضی از مؤسسات نیز حفاظ را برای کسب رتبه در مسابقات تربیت می‌کنند که در طول این سال‌ها در آزمون‌های حفظ سازمان تبلیغات اسلامی، مسابقات دانش‌آموزی و مخصوصاً مسابقات اوقاف رتبه‌هایی را کسب کرده‌اند. پیش‌بینی می‌کنم در سال‌های آتی بیشترین کسب رتبه‌ها در مسابقات قرآنی مربوط به فارغ‌التحصیلان همین مدارس باشد که الان یا حال حفظ یا تثبیت آن هستند.
ایکنا ـ آنان بعد از اتمام دوره حفظ، نیاز به تثبیت دارند و تا چه مدت این دوره طول می‌کشد؟
بله نیاز به تثبیت دارند. وقتی حافظ کل قرآن طی مدت سه سال یا بیشتر شدند، بعد از آن برنامه هفتگی تنظیم می‌شود و این ارتباط قطع نمی‌شود تا هم حفظشان تثبیت شود و هم به عنوان نیروهای فرهنگی و تربیتی تربیت شوند. برای آنان دوره‌هایی برگزار می‌شود تا بتوانند در کسوت مسئول فرهنگی به محلاتی که نزدیک منزلشان هست بروند و خدماتی را ارائه دهند و بعضی که استعداد بیشتری دارند، بتوانند در حوزه‌های بالاتری ورود پیدا کنند و منشأ اثر بیشتری شوند.
ایکنا ـ نظارتی که بر این مراکز وجود دارد به چه نحو است؟
در این حد که آموزش و پرورش مؤسساتی را که ثبت شدند و پروانه فعالیت دارند بازرسی می‌کند و سالانه به آنها مجوز می‌دهد. با تشکیل شورای نظارتی که در قسمت قبلی صحبت‌هایم گفتم، نظارت بیشتر شده و گاهی افراد این شورا برای نظارت در مؤسسات حاضر میشوند و اگر مواردی باشد، به مسئولان آنجا تذکر می‌دهند و قبل از شروع تحصیل، ضوابطی را به آنها ابلاغ می‌کنند و از آنان برای رعایت ضوابط تعهد می‌گیرند.
ایکنا ـ چه تعدادی از مربیان این مراکز و مؤسسات خودشان حافظ کل هستند؟ معلمان این مدارس باید چه فرقی با معلمان عادی داشته باشند؟
تقریباً تمامی مدیران اجرایی این مدارس در اصفهان حافظ کل یا از اساتید مبرز قرآنی هستند و معاونان آموزشی هم معمولاً حافظ کل هستند تا بتوانند برنامه‌ریزی صحیح‌تری کنند و معلم‌ها هم قطعاً حافظ کل هستند. معلم‌های بخش تحصیلی نیز در رشته خودشان جزو معلمان باتجربه هستند که جذب آنها با هماهنگی آموزش و پرورش انجام می‌شود، اما در بخش حفظ همه مربیان از حفاظ هستند و این از شرایط اصلی است.
ایکنا ـ چه برنامه‌ای برای توسعه و گسترش طرح و ارتقای هرساله آن دارید؟
به طور مرتب در اصفهان جلساتی با مؤسسات و اتحادیه برگزار می‌شود و این طرح به مؤسسات معرفی امتیازاتش توضیح داده می‌شود به عموم مردم هم تا آنجا که بتوانیم اطلاع‌رسانی می‌کنیم. هنوز طرح کاملاً گسترش نیافته است و شاید برخی هنوز اطلاع نداشته باشند؛ برای مثال چندی پیش که نمایشگاه قرآن اصفهان برگزار شد، بعضی از مؤسساتی که این طرح را اجرا می‌کنند از جمله خود ما غرفه داشتیم و این طرح را توضیح می‌دادیم، در غرفه اتحادیه هم این طرح برای مردم توضیح داده می‌شد تا بیشتر آشنا شوند و روزبه‌روز همین طور چون برکات خوبی داشته، دانش‌آموزان در یک محیط امن و آسوده هم مشغول به تحصیل میشوند و هم مشغول حفظ قرآن میشوند و همین امر باعث تبلیغ شده و خانواده‌ها در حال مطلع شدن هستند. ضمن اینکه شورای نظارت در برنامه‌هایش اطلاع‌رسانی و تشکیل کمیسیون‌های مختلف را برای بررسی و رصد برنامه‌های آموزشی هم در بخش تحصیلی و هم در بخش حفظ و هم برای اطلاع‌رسانی در برنامه‌ها هست. جا دارد که رسانه ها حتماً ثمرات این طرح را برای اعتماد خانواده‌ها بیشتر معرفی کنند.
ایکنا ـ در مورد روند دریافت مجوزها توضیح دهید. آیا با سختی‌هایی مواجه شده‌اید؟
سختی چندانی ندارد، اما چند شرط دارد، اول باید مؤسسه به ثبت رسیده باشد یا از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا سازمان تبلیغات اسلامی مجوز گرفته باشد. در مرکز فرهنگی، کانون قرآن یا مسجد نمی‌توانند این کار را انجام دهند و آموزش و پرورش برای این طرح به آنها مجوز نمی‌دهد و پروانه فعالیتشان باید به‌روز باشد و مؤسسه از سابقه آموزشی مناسبی برای اجرای برنامه‌های قرآنی به ویژه حفظ قرآن برخوردار باشد. با اعلام شرایط و ضوابط و نظارتی که انجام می‌شود، جوانب امر سنجیده می‌شود و اگر مؤسسه‌ای مناسب بود مجوز را برای یک سال به آنها اعطا می‌کنند تا طرح را اجرا کنند.
ایکنا ـ مؤسسه برای اجرای این طرح با چه چالش‌هایی مواجه است؟
چالشها بسیار است و مؤسسات قرآنی همیشه با چالشهای مختلفی روبه‌رو هستند، اما استقامت می‌کنند و باید به ذکر چند مورد اشاره کنم. اولاً، محلی که مؤسسات این طرح را در آن اجرا می‌کنند ممکن است فضایی کافی، بزرگ و استاندارد نباشد یا تجهیزات کافی و لازم را نداشته باشد که احتیاج به حمایت دارند. هزینه‌های بسیار سنگینی برای استخدام، بیمه و حق‌التدریس مربیان و افرادی که در بحث اجرا فعال هستند وجود دارد و مؤسسات مجبور میشوند که شهریه بگیرند و اگر شهریه‌ها زیاد باشد، با کاهش استقبال مواجه میشوند. اگر آموزش و پرورش مثل سایر مدارس دولتی از بخش تحصیلی این مؤسسات حمایت کند و معلم‌ها را اعزام کند تا حق‌التدریسی از سوی مؤسسات پرداخت نشود کمک بزرگی است یا اگر بتوانند محل‌های بزرگی را به صورت موقت یا دائمی در اختیار بگذارند، این طرح توسعه بیشتری می‌یابد. البته چالشها و مشکلاتی با مدارس داریم و دانش‌آموزان به مدارس نمی‌روند، چون در مؤسسه قرآنی هستند و برای امتحانات پایان سال باید بین مدرسه و مؤسسه هماهنگی برقرار شود که ایرادهایی وجود دارد که سعی داریم اینها را به حداقل برسانیم. چالش اساسی هزینه‌های بالا برای محل اجرای طرح و تجهیزات است و مؤسسات با سختی بسیاری در حال انجام این کار هستند، اما چون کار مهم و ارزشمندی است پای کار ایستاده‌اند.
ایکنا ـ سخن پایانی.
امیدوارم بیشتر به بحث مدارس پرداخته شود و به حلقه‌های واسط برای اطلاع‌رسانی نیاز داریم و در استان‌های دیگر مخصوصاً مناطقی که هنوز طرح شروع نشده است، تعداد این مدارس افزایش یابد و حفاظ بیشتری تربیت شوند.
انتهای پیام
