روزی که خرمشهر به آغوش میهن بازگشت + عکس

اگر به خاطرات مردم خرمشهر و رزمندگان مراجعه کنیم، خواهیم دید همه از شروع جنگ و درگیری پیش از آغاز رسمی آن در 31 شهریور سال 59 سخن گفته‌اند. درگیری‌ها در اطراف اروندرود و در منطقه‌ خرمشهر تا مرز شلمچه 10 روز پیش از این تاریخ به‌صورت تبادل آتش آغاز شده بود و در پی آن تعدادی از نیروهای مدافع در شهر زخمی و شهید شده بودند.

بعد از حمله‌ رسمی عراق، پاسداران حاضر در شهر، نیروها و رزمندگان مردمی با همراهی گردان 151 دژ خرمشهر با حداقل امکانات و تسلیحات جانانه مقاومت کردند. این مقاومت تا 4 آبان ادامه یافت که در این تاریخ با ورود نیروهای صدام به خرمشهر، شهر به دست دشمن افتاد.

روزهای آخر شهریور 59 تا چهارم آبان همین سال در خرمشهر، هر یک به تنهایی روزهای سرنوشت‌سازی برای تاریخ کشورمان بودند؛ روزهایی که برای مردم و نیروهای نظامی به اندازه چندین سال طول کشید.

اما در دل همین سختی بود که ستارگان درخشانی چون شهید شریف قنوتی، شهید بهنام محمدی (شهید 13 ساله جنگ تحمیلی)، شهید محمد جهان‌آرا و شهدای دیگر که حاصل مقاومت جانانه در روزهای خونین خرمشهر بودند در سپهر مقاومت کشورمان ظهور کردند.

در تحلیل و بررسی اتفاقات روزهای اولیه جنگ تحمیلی، نزدیکی مرز جغرافیایی با عراق (500 متر آبی و 20 کیلومتر مرز خاکی)، عدم استحکامات دفاعی در مرز، عدم‌ حمایت تدارکاتی و مهماتی و نفراتی، عدم هماهنگی در میدان نبرد میان نیروهای حاضر در جبهه‌ (سپاه- ‌تکاوران و ارتش) را عوامل کاهش قدرت رزمندگان کشورمان در مقابل دشمن بعثی می‌دانند (تاریخ تحولات سیاسی جمهوری اسلامی ایران (جلد چهارم)، مرکز اسناد انقلاب اسلامی).

شهر علی‌رغم نبرد نفس‌گیر نیروی نظامی و مردمی که در اواخر مهرماه تن به تن شده بود و علی‌رغم خون‌هایی که به پایش ریخته شد، سقوط کرد، مردم و رزمندگان با چشم‌های اشکبار شهر را ترک گفتند.

شهر تا سوم خرداد سال 61 در اشغال نیروهای بعثی ماند. در این مدت صدام حسین سعی کرد با انجام فعالیت‌هایی خرمشهر را به نقشه جغرافیایی عراق اضافه کند. به گفته سرهنگ رضا البصری از افسران عراقی «ساختمان‌های فرمانداری عراق در شهرهای اشغال شده در حال ساخته شدن بود و نقشه‌ و خیابان‌ها و کوچه‌ها و نصب فواره‌ها در دست تهیه بود. مقر لشکر ششم به صورت ساختمان کامل ساخته شده بود».

عملیات «بیت‌المقدس» در ساعت‌های اولیه بامداد دهم اردیبهشت سال 61 با رمز یا علی بن ابیطالب(ع) با هدف باز پس گیری خرمشهر آغاز شد. این عملیات در چهار مرحله طراحی شده بود.

در مرحله اول این عملیات، منطقه سر پل به مساحت 800 کیلومتر تصرف شد. در مرحله دوم که در 16 اردیبهشت انجام شد  جاده اهواز - خرمشهر و نیز مناطقی همچون جفیر، پادگان حمید و هویزه آزاد شدند.

در مرحله سوم عملیات در 19 اردیبهشت 61 قرارگاه نصر مأموریت یافت تا حركت خود را به سمت خرمشهر آغاز كند، اما به دلیل هوشیاری دشمن و تمركز نیرو در خطوط پدافندی‌اش، این مأموریت انجام نشد و تصمیم گرفته شد برای انجام عملیات نهایی فرصت بیشتری به یگان‌ها داده‌ شود و از دو تیپ‌المهدی(عج) و امام‌سجاد(ع) از قرارگاه ‌فجر در حركت بعدی استفاده‌ شود. در نهایت مرحله چهارم عملیات در اول خرداد 61 آغاز شد. در این مرحله قرارگاه نصر توانست جاده خرمشهر شلمچه را مسدود كند و قرارگاه فجر نیز موفق شد نیروهایش را به اروند برساند.

دشمن برای خارج كردن نیروهایش از محاصره، پاتك‌های شدیدی را آغاز كرد؛ ولی با مقاومت رزمندگان، پاتك‌ها شكست خورد. پس از این، نیروهای دشمن مستقر در شمال شرقی خرمشهر برای دفاع هرچه بهتر از شهر، به داخل شهر فراخوانده شدند.

پس از این عقب‌نشینی، سرانجام نیروهای عراقی در حالی كه با كمبود آب، غذا و مهمات روبه‌رو بودند و مقاومت خود را بی‌نتیجه می‌دانستند و خود را تسلیم كردند. (مرکز اسناد  و تحقیقات دفاع مقدس).

به این ترتیب خرمشهر در ساعت 11 صبح روز سوم خرداد سال 1361 آزاد شد و بعد از 588 روز به آغوش کشور بازگشت. این پیروزی بزرگ، بازتاب‌های فراوانی در داخل و خارج از کشور داشت. پس از انتشار خبر پیروزی بزرگ و سرنوشت‌ساز سوم خرداد در خرمشهر، موجی از شادی در بین مردم سایر شهرهای کشور و برخی کشورهای مسلمان ایجاد شد.