میراث علمی و مذهبی خاندان شرف‌الدین در یک نگاه

به گزارش ایکنا از خوزستان، مسجد و کتابخانه شرف‌الدین شوشتر، یکی از میراث‌های تاریخی ارزشمند این شهر است که پیشینه آن به بیش از 400 سال می‌رسد. این مسجد و کتابخانه متعلق به خاندان شرف‌الدین است و امروزه زیرنظر محمدعلی شرف‌الدین، معلم و پژوهشگر تاریخ به مردم خدمات دینی و علمی ارائه می‌دهد. 

عزیز شرف‌الدین، یکی از افراد این خاندان در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان گفت: محمدعلی شرف‌الدین، فرزند آیت‌الله شیخ محمدمهدی شرف‌الدین، یکی از علما و روحانیون برجسته و بنام شوشتر است. تمامی اجداد ایشان از علمای فاضل و دانشمند شوشتر هستند. جد اعلی خاندان شرف‌الدین، سهل بن عبدالله شوشتری است. ایشان در کنار پدرشان، آیت‌الله شرف‌الدین که صاحب چندین کتاب بوده، پرورش یافته و در زمینه تاریخ شوشتر، علما و دانشمندان شوشتر و تاریخ برخی شهرهای استان ـ که در کتابی به نام «تذکره شوشتر» توسط پدرشان مکتوب شده ـ اطلاعات جامعی کسب کرده و بعد از دریافت دیپلم، در رشته زبان و ادبیات فارسی تحصیلات خود را ادامه داد و به استخدام آموزش و پرورش شوشتر درآمد و در دبیرستان‌های فردوسی، کاوه و شهید رجایی به تدریس مشغول شد.

ایشان همانند پدرش شوق و علاقه زیادی به اماکن تاریخی، باستانی پیدا کرد، به‌طوری که اغلب اوقات فراغت، در جهت تحقیق و مطالعه و کاوش در مناطق باستانی شوشتر می‌گذراند. همین امر سبب شد به مدت محدود(یک سال) مسئولیت میراث فرهنگی شوشتر به ایشان واگذار شود. با توجه به اینکه هیچ‌گونه وسیله نقلیه‌ای از طرف اداره در اختیار ایشان قرار نگرفته بود، نامبرده با هزینه شخصی به مناطق دورافتاده و اماکن تاریخی و باستانی می‎‌رفت و ضمن سرکشی، تحقیقاتی در این زمینه انجام می‌دادند. شایان ذکر است که در مدت مسئولیت ایشان، حتی یک ریال تحت عنوان حقوق دریافت نکردند. بعد از فوت پدر بزرگوارشان، امامت مسجد شرف‌الدین را به عهده گرفت و سه وقت صبح و ظهر و عصر و مغرب و عشا اقامه نماز می‌کرد. البته در تمام دو ماه محرم و صفر و همچنین ماه مبارک رمضان، مردم از منبرهای ایشان استفاده می‌کنند که هنوز هم ادامه دارد. ایشان به‌دلیل اعتبار بالایی که نزد مردم شوشتر دارند، بیشتر اوقات به حل و فصل مشکلات مردم می‌پردازند. در حال حاضر ایشان بیشتر اوقات خود را در مسجد و کتابخانه خاندان شرف‌الدین سپری می‌کنند. 

خدمات این خاندان به مردم از زمان ابن بطوطه، جهان‌گرد مراکشی که از حدود 800 سال پیش میهمان امام شرف‌الدین، یکی از اجداد این خاندان بود، تاکنون ادامه دارد. وسعت این خدمات نه تنها به شوشتر، بلکه به استان و خارج استان نیز گسترش پیدا کرده بود. همسر ایشان(فرزند شیخ محسن شرف‌الدین) نیز در این مسجد و منزل پذیرای عده زیادی از بانوان محله، همسایه و مناطق مختلف شوشتر در زمینه آموزش قرآن و ادعیه است.

کتابخانه شرف‌الدین

کتابخانه شرف‌الدین، در یکی از بخش‌های منزل شخصی آقای شرف‌الدین قرار دارد. یک اتاق سالن مانند با قفسه‌های آهنی که بیش از 10 هزار جلد کتاب را در خود جای داده است. این کتابخانه در سال‌های قبل محل تحقیق و مطالعه بسیاری از علما، دانشمندان و مردم شوشتر بود ولی اکنون به‌دلیل سرقت برخی کتب نفیس این کتابخانه، تنها افراد خاص و مطمئن اجازه استفاده از کتابخانه را دارند. تقریبا 90 درصد کتاب‌ها توسط افراد این خاندان تهیه شده و معدودی توسط اداره ارشاد اسلامی و افراد دیگر به کتابخانه اهدا شده است.

بسیاری از کتب این کتابخانه خطی و همانندی در جای دیگر ندارند. دانشگاه شوشتر و بسیاری از دانشگاه‌های استان و حتی دانشگاه‌های خارج از استان با فرستادن دانشجویان و هیئت‌های علمی و استادان دانشگاه جهت تحقیق و مطالعه خود و تکمیل پروژه‌های علمی از این کتابخانه بهره‌مند می‌شوند. قدیمی‌ترین اسناد و کتب خطی این کتابخانه مربوط به دوران قبل از صفویه است.

مسجد شرف الدین

تاریخ بنای مسجد شرف‌الدین شوشتر سال 1000 هجری قمری و به سبک قدیمی رومی ساخته شده است. این مسجد دارای سه محراب برای فصول مختلف سال تابستان، پاییز و زمستان است. مقبره خاندان شرف‌الدین یکی از جایگاه‌های این مسجد است. چاه عمیق دریایی دارد که الان پر از آب است. شوادون تاریخی دارد که دارای کوره‌هایی است که مربوط به زمان ساسانیان است. این کوره‌‍‌ها سراسر نقاط شوشتر را به همدیگر وصل می‌کرد.

این بنا در سال 1398 از سوی میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و نماز جماعت در سه وقت در این مسجد برقرار است و تمام مراسم شهادت‌ها، ولادت‌ها و اعیاد در این مسجد برگزار می‌شود.

خاندان شرف‌الدین ریشه عمیقی در تاریخ شوشتر دارند؛ ابن بطوطه در قرن هشتم در سفرنامه خود اشاره می‌کند که میهمان مدرسه امام موسی شرف‌الدین می‌شود و تمجید فراوانی از مکارم اخلاق و فضایل نیای یکی از اجداد ما به نام ملا آخوند جعفر شرف‌الدین می‌کند. وقتی ابن بطوطه مجلس وعظ امام موسی شرف‌الدین را می‌بیند می‌گوید: «مجلس وعظ او را دیدم. مجلس دیگر وعاظ در شام و حجاز در نظرم ناچیز آمد.» ریشه خاندان شرف‌الدین به سهل بن عبدالله شوشتری مذکور در «تذکره الاولیا» شیخ عطار نیشابوری ذکر شده است. شغل اصلی این خاندان، از ابتدا تاکنون آموزش دین، قرآن، نماز و دینداری است که تاکنون در این خانواده همچنان ادامه دارد.