شیعه و سنی دو همرزم در یک میدان هستند

ماه ربیع‌الاول و به‌ویژه هفته وحدت اسلامی، فرصت مناسبی برای تقریب شیعه و سنی حول محور شخصیت پیامبر مهربانی است؛ در این بین، برخی مناسبت‌ها، در بین گروهی از مردم به‌دلیل کم‌اطلاعی ممکن است این وحدت را خدشه‌دار کند. اخیراً در فضای مجازی، فیلم‌ها و تصاویری از برگزاری جشن‌های نهم ربیع (به‌عنوان روزی که خلیفه دوم از دنیا رفته است)، منتشر شده است. به زعم برخی از مردم، نهم ربیع سالروز درگذشت خلیفه دوم است و آن را به‌عنوان روزی برای جشن و شادی در نظر می‌گیرند. بی‌تردید بروز چنین باورها و اتفاقاتی مانع تحقق وحدت واقعی بین شیعه و سنی است.

خبرنگار ایکنا از خوزستان با حجت‌الاسلام امین بهرامی، استاد حوزه علمیه اهواز و پژوهشگر دینی درباره مبنای تاریخی این باور و چالش‌های آن در مسیر تحقق وحدت اسلامی گفت‌وگویی کرده است که مشروح آن‌را با هم می‌خوانیم.

ایکنا ـ به نظر شما اتفاقات اخیر در زمینه برگزاری عید نهم ربیع به‌عنوان روز مرگ خلیفه دوم چه مسائلی را در مسیر تحقق وحدت به‌وجود می‌آورد؟

اختلاف نظر میان شیعه و اهل سنت یک مسئله طبیعی است، اما تفرقه مذموم است. منظور از وحدت شیعه و سنی این نبوده که ما از ولایت امیرالمؤمنین علی(ع) دست برداریم، منظور وحدت در مقابل دشمن است. شیعه و سنی دو همرزم در یک میدان هستند. 

درباره مسئله نهم ربیع و برگزاری مراسم جشن در سالگرد مرگ عمر و مسائل پیرامون آن، لازم است از خود بپرسیم آیا ما در روایات چیزی به نام نهم ربیع داریم؟ سیره بزرگان ما نسبت به این اعیاد چگونه بوده؟ در شرایط فعلی بیان این موضوع چه فایده‌ای دارد؟ ما بدون علم نباید درباره چیزی سخن بگوییم. اخیراً در بین گروهی از افراد، موضوع جشن‌های نهم ربیع مطرح شده است، اما باید بدانیم ما در روایات چیزی به این عنوان نداریم. حدیث ضعیف و بهتر بگوییم دروغی است که نقل می‌شود و آن را به امام هادی(ع) نسبت می‌دهند. سلسله راویان این حدیث مشکل دارد. 

نکته بعد، دروغ بودن روایت «رُفع القلم» که برخی افراد آن را مبنا قرار می‌دهند. در این روایت آمده است «عده‌ای نزد احمد بن اسحاق قمی می‌آیند. خادمه ایشان می‌گوید ایشان در حال اقامه اعمال عید نهم ربیع است. آن‌ها می‌پرسند نهم ربیع چیست؟ خادمه می‌گوید ایشان شاگرد امام هادی(ع) است و حدیث را از ایشان شنیده است. آن‌ها اجازه می‌گیرند و وارد می‌شوند. احمد بن اسحاق می‌گوید در روز نهم ربیع خدمت امام رسیدیم، امام مشغول برگزاری جشن بود لباس نو پوشیدند و غذای خوب دادند. بعد امام فرمودند امروز روز عید غدیر دوم است. روزی است که بر دشمنان غالب شدیم. روز از بین رفتن خلیفه دوم است.» این حدیث، دروغ است. بعد امام ادامه دادند: «رُفع القلم» شما تا سه روز هر گناه بکنید، نوشته نمی‌شود. این روایات اشکال دارد و با مسلمات قرآن مخالف است.

امام هادی(ع) همواره در حصر زندگی می‌کردند. چه طور امکان دارد در آن خفقان، جشن بگیرند و عیدی بدهند؟  این حدیث قابل قبول نیست و اشکال سندی هم دارد. متأسفانه، عده‌ای دانسته و عده‌ای نادانسته به این مناسبت جشن برگزار می‌کنند.

ایکنا ـ از نظر تاریخی، چنین باوری صحیح است؟ حکم برگزاری جشن در این روز چیست؟

طعن و نیش و کنایه زدن به مذاهب دیگر کار مذمومی است. بزرگان ما که پایه‌گذار وحدت اسلامی بودند، معتقدند طعن و هتاکی، کار درستی نیست. بهتر است بدانیم نهم ربیع روزی است که عمر سعد به درک واصل شد، نه خلیفه دوم. مرحوم علامه مجلسی و شیخ مفید نوشته‌اند خلیفه دوم 26 ذی‌الحجه مجروح می‎شود و 29 این ماه از دنیا می‌رود.

اختلاف نظر میان مذاهب اسلامی طبیعی است، اما تفرقه خطرناک است. وقتی ما از وحدت شیعه و سنی سخن به میان می‌آوریم منظور این نیست که از اعتقادات خود دست برداریم، بلکه شیعه و سنی باید برابر دشمن واحد خود در یک صف بایستند. پس طوری موضع‌گیری نشود، طوری کتاب ننویسم و منبر نرویم که خروجی آن مطلوب دشمن باشد. 

لازم است اینجا به تلاش‌های بزرگان از جمله امام موسی صدر در ایجاد وحدت میان شیعه و سنی اشاره کنیم. ایشان تنها به دنبال تقریب دو مذهب شیعه و سنی نبود، بلکه مسیحی‌ها را هم در کنار شیعه و سنی آورده بودند. اگر ادیان ابراهیمی بتوانند در کنار هم قرار بگیرند، اسرائیل نمی‌‌تواند این چنین جنایت کند. این جنایت‌ها به خاطر همین تشتت‌ است. درد مشترک ادیان ابراهیمی این است که گاهی هم‌زبانی بلد نیستند.

ایکنا ـ برگزاری جشن‌های مذهبی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟ 

منظور از وحدت، وحدت در صف و وحدت کلمه در مقابل دشمن واحد است. اگر قرار باشد در نهم ربیع جشنی برگزار شود، باید جشن آغاز امامت امام عصر(ع) باشد. اینکه گاهی برخی افراد می‌گویند تاج‌گذاری امام عصر(ع)، درست نیست. دین ما با تاج و تخت مخالف است. ما چیزی تحت عنوان تاج‌گذاری نداریم. آغاز امامت داریم. در سیره هم نداریم که بعد از شهادت یک امام، به امام بعد از او تبریک بگویند. بیعت داریم. اما ما وقتی می خواهیم به مردم بگوییم این جشن نامبارک(روز فوت خلیفه دوم) را نگیرید باید در مقابل چیزی به آن‌ها بدهیم. در ماه ربیع، مناسبات مختلفی برای جشن وجود دارد.

جشن گرفتن هم اشکالی ندارد. اما در جشن‌های خود دقت کنیم که فضائل اهل بیت(ع) را بگوییم و چیز دیگری بیان نشود. وقتی ما دشمن واحد داریم نباید اقدامی کنیم که فضای داخلی ما را بهم بزند. اختلافات علمی و عقیدتی به جای خود، اما نباید این اختلافات منجر به تفرقه شود. بنابراین، اگر بناست مکتب پویای اهل بیت(ع) در جهان منتشر شود، راه آن بحث علمی و استدلال است. ما این را از امام رضا(ع) آموختیم، که وقتی می‌خواهند با بزرگ مسیحیان گفت‌وگو کنند، براساس کتب خودشان با آن‌ها مناظره می‌کنند. طعن و نیش و کنایه‌ای در این گفت‌وگوها نمی‌بینید، در این صورت است که گفت‌وگوها ثمر دارد.