درس‌هایی از سوره مبارکه مجادله

به گزارش ایکنا از خوزستان، حجت‌الاسلام رضا حیدری، استاد حوزه علمیه اهواز، امروز 21 اردیبهشت در برنامه تفسیر آیات منتخب جزء بیست و هشتم قرآن کریم گفت: سوره مجادله در جزء بیست و هشتم واقع است. در آیه 11 این سوره، درس احترام به پیشکسوتان و بزرگان را به مسلمانان می‌دهد. در زندگانی پیامبر اکرم(ص) این داستان را ذکر کرده‌اند که پیغمبر(ص) در یکی از روزهای جمعه در صفه(سکوی بزرگی که در کنار مسجد پیامبر(ص) در مدینه قرار داشت) نشسته بودند و عده‌ای از یاران در اطراف ایشان بودند. عده‌ای دیگر از یاران از مسلمانان صدر اسلام وارد شدند، مسلمانانی که نشسته بودند،  پاسخ سلام آنها را دادند، اما از جای خود تکان نخوردند که آنها نیز بنشینند.

وی ادامه داد: پیغمبر(ص) یکی یکی اسم برخی را آوردند و برخی را جابه جا کردند که افراد تازه وارد نیز بنشینند. منافقان شروع به زمزمه کردند که چرا پیامبر(ص) عده‌ای را بلند کردند و عده‌ای را نشاندند. آیه نازل شد که نشستن در مجالس آدابی دارد و شما باید این آداب را بدانید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا فِي الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ» ای مسلمانان اگر به شما گفته می‌شود برای تازه واردهای مجلس جا باز کنید، این کار را بکنید و اگر چنین کنید خداوند در بهشت برای شما جا باز می‌کند. رزق و روزی شما را وسعت می‌دهد، قلب و جان‌تان را وسعت می‌دهد.

حیدری گفت: بنابراین، این اخلاق در بین مسلمانان به وجود آمد که وقتی کسی وارد مجلس می‌شد، به ویژه اگر پیشکسوت بود، مبارز یا عالم دینی بود، یا از راه رسیده و خسته بود و کهولت سن داشت، افراد تعلل نمی‌کنند، از جا بلند می‌شوند و بدون ناراحتی جای خود را به فرد تازه وارد می‌دهند.

این استاد حوزه گفت: آیه 12 و 13 سوره مجادله به درس دیگری اشاره دارد و آن اینکه جمعی از ثروتمندان به خدمت پیغمبر(ص) می‌آمدند و با ایشان صحبت خاص درباره امور خود می‌کردند و وقت پیغمبر(ص) را خیلی می‌گرفتند به طوری که وقتی برای مستضعفین هم که می‌خواستند با ایشان صحبت کنند، نمی‌ماند. در این شرایط آیه نازل شد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نَاجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَةً»:‌ ای مسلمانان اگر می‌خواهید با پیامبر(ص) نجوا کنید، پیش از آن صدقه بدهید. بعد فرمود: «ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ» این صدقه هم برای ثروتمندان خیر است و حب مال را از قلب آنها می‌شوید و هم کمکی برای نیازمندان است و کینه را از قلبشان پاک می‌کند، بنابراین طهارت بخش است.

وی ادامه داد: پس از نزول این آیه دیگر مسلمانان غنی نمی‌آمدند و با پیامبر(ص) نجوا و مشورت خصوصی نمی‌کردند به جز امیر مؤمنان(ع) که مدام می‌آمد، صدقه می‌داد و از پیامبر(ص) سوال می‌پرسید. آیه نازل شد: «أَأَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَاتٍ»:‌آیا برای شما سخت است که قبل از نجوای خود، صدقه بدهید؟ معلوم شد حب مال در دل اینها از علاقه به نجوا با پیامبر(ص) بیشتر است و معلوم شد که این نجواها غالبا مسائل حیاتی نیست. 

حیدری گفت: البته آیه سیزدهم، آیه قبلی خود را نسخ کرد و معلوم کرد این دستور پروردگار یک دستور دائمی نیست، موقت بوده و فقط می‌خواست مسلمانان متوجه باشند وقت پیغمبر(ص) را بیش از این نگیرند و اگر می‌خواهند اقدام به مشورت کنند فقرایی را که در مسجد هستند در نظر بگیرند و بدانند سوالاتی که می پرسند هم گاهی برای خود سوال کننده ارزش چندانی ندارد.