یاران خوزستانی امام محمدباقر(ع)

به گزارش ایکنا از خوزستان، حجت الاسلام و المسلمین امر الله شجاعی راد، محقق خوزستانی به مناسبت سالروز شهادت امام محمد باقر(ع) در یادداشتی برای ایکنا، یاران خوزستانی امام محمد باقر(ع) را معرفی کرد. متن یادداشت چنین است: 

سرزمین دیرپای خوزستان دارای تمدنی کهن به بلندای ایران است. این سامان سهم به سزایی در ورود فرهنگ شیعی در ایران داشته است، به گونه‌ای که محققان، این سرزمین را دروازه ورود تشیع به ایران و در سابقه تشیع، همسان شهری مثل قم می‌شمارند.

بی تردید ورود امام رضا(ع) به خوزستان و بیشترین مدت اقامت گزیدن در این دیار و ارتباط با مردم و نیز مهاجرت گسترده سادات علوی به این سامان و تشکیل دیوان نقابت در آن و وجود سازمان گسترده وکالت یاران ائمه اطهار(ع)، در گرایش مردم به اهـل بیت(ع) و گسترش فرهنگ شیعی در آن، بسیار مؤثر بوده است.

مقدسی (381 ق) نیمی از مردم اهواز را در قرن چهارم شیعه دانسته است.(احسن التقاسیم، ص 415 ). در فهرست اسامی راویان امامان شیعه به نام‌هایی از این سرزمین برمی‌خوریم که نشان از گسترش تشیع در این سامان دارد؛ راویانی از بلاد اهواز و ارجان(بهبهان) و دورق( شادگان) و شوشتر و عبادان( آبادان) که وظیفه نشر و تبلیغ تشیع را برعهده داشتند.

در سابقه این ارادت همین بس که همه امامان شیعه دارای اصحاب و راویانی و وکلایی از این سرزمین بوده‌اند.

شاگردان امام محمدباقر(ع)

امام محمدباقر(ع) به عنوان پایه گذار علوم اهل بیت(ع) در دوره فترت و زوال بنی امیه محسوب می‌شوند که به وسیله امام صادق(ع) علیه السلام تکمیل شد.

ایشان توانستند از این فرصت طلایی کمال استفاده را کرده و شاگردان و محدثین و راویان و فقهای بسیاری از بلاد مختلف را تربیت کنند.
شیخ طوسی شمار اصحاب و شاگردان امام باقر(ع) را که از ایشان نقل حدیث کرده‌اند ۴۶۲ مرد و دو زن دانسته است.

محقق ارجمند باقر شریف قرشی در کتاب «حیاة الامام محمد الباقر(ع)» اسامی ۴۷۷ تن و عزیزالله عطاردی در مسند الامام الباقر ۶۵۴ تن را به عنوان اصحاب و راویان امام نام برده‌اند.

در میان اصحاب و شاگردان امام باقر(ع) برخی از نظر اعتبار و وثاقت مورد اتفاق اهل سنت و امامیه و دسته‌ای به دلیل گرایش‌های شیعی، فقط مورد اعتماد امامیه هستند.

یاران خوزستانی امام محمدباقر علیه السلام

۱. حسین بن عبدالله ارجانی (ق۲ه‍جری قمری)؛ از اصحاب و راویان امام باقر و امام صادق (ع):

کلینی در کتاب کافی روایت صحیحی را از وی نقل می‌کند که ارجانی از مالک مسمعی و نضر بن سوید از وی روایتی در باب کسی که مجبور به خوردن خمر برای مداوا می‌شود نقل کرده است.

وی روایات دیگری هم دارد. هیثم بن واقد نیز در کافی از او نقل حدیث کرده است. از دیگر راویان از او نضر بن سوید و فضاله هستند و خود نیز از امام صادق (ع) و مالک مسمعی و محمد بن مروان نقل حدیث کرده است (۱).

۲.‌عبدالله بن بکر ارجانی(ق ۲ ه‍جری قمری)، از اصحاب امام باقر و امام صادق(ع):

شیخ طوسی و برقی وی را در زمره اصحاب امام صادق(ع) برشمرده‌اند. کشی در رجال خود روایتی را با اسنادش از یونس بن یعقوب و او از عبدالله ارجانی و او از امام باقر (ع) نقل می‌کند. وی در سفر امام صادق (ع) به مکه به همراه ایشان بود و حکایتی را از امام نقل کرده است. وی از امام باقر (ع) هم روایت کرده است و عبدالله بن عبدالرحمن اصم و یونس بن یعقوب و حفص کنانی از او روایت کرده‌اند.(۲)

قابل ذکر است که «ارجان» نام قدیم شهر «بهبهان» است که پیشینه تاریخی وسیعی در تاریخ تشیع وحضور نقبا و سادات بنی الزهرا سلام الله علیها دارد.

۳. ابراهیم بن محمد بن هارون تمیمی خوزی عبادانی همدانی(ق ۳):

در کتب رجالی شیعی از وی اسمی به میان نیامده‌ است. کنیه وی ابو اسحاق است. روایاتی از وی در طریق کلینی و شیخ صدوق نقل شده است. وی از جعفر بن محمد بن زیاد فقیه خوزی و احمد بن فضل بلخی روایت کرده است و احمد بن ابراهیم بن بکیر خوزی و ابوسعید نسوی از او روایاتی را از امام رضا و امام باقر (ع) نقل کرده‌اند.

البته بعید نمی‌نماید که روایت وی از امام محمدباقر علیه السلام با واسطه بوده باشد.(۳)

۴- ابوالمطهر المذاری
۵- هاشم المذاری( مذار از توابع دشت میشان بوده است )

برخی دیگر از راویان خوزستانی از امام محمد باقر (ع) با یک واسطه حدیث نقل کرده‌اند که عبارتند از:

۱- ابی احمد حسن بن عبدالله بن سعید عسکری ( از عسکر مکرم از توابع  اهواز)

۲- فارس بن سلیمان ابی الشجاع ارجانی

منابع:

(۱) مستدرکات علم الرجال 3/144- 145، بحار الانوار 62/87، معجم رجال الحدیث 6/13- 14

(۲) الفائق فی رواه و اصحاب الامام الصادق (ع) 2/258- 259، جامع الرواه 1/473 و 476، مستدرکات علم الرجال 4/481، 492، بحار الانوار 25/372 و 6/288 و 27/300، معجم الرجال الحدیث 10/121-122، رجال الطوسی: 265، الکافی 6/301، رجال الکشی: 293،317، مجمع الرجال 3/268، رجال العلامه الحلی: 238، رجال ابن داود: 253، رجال البرقی: 22، تنقیح المقال 1/170، رجال الشیخ الطوسی:265.

(۳) مستدرکات علم الرجال 1/205، توحید الصدوق: 22/376 ، عیون اخبار الرضا 2/10، بحار الانوار 36/417.