به دنبال انتشار مصاحبه «مختصری درباره کتاب اولین حکومت مستقل شیعی در ایران» در ایکنای خوزستان، اشکان زارعی، پژوهشگر تاریخ، یادداشتی با عنوان «از کدام مشعشعیان سخن میگویید!؟» در نقد این گفتوگو در اختیار ایکنای خوزستان قرار داد. امروز محمدرضا سلمانیعبیات، نویسنده کتاب اشاره شده متنی را در پاسخ به بیانات اشکان زارعی در اختیار ایکنا خوزستان قرار داد که تقدیم مخاطبان میشود.
بیشتر بخوانید:
«بسم الله الرحمن الرحیم
مطلب مطرح شده در خبرگزاری ایکنا با عنوان نقدی بر یک گفتگو را مطالعه کردم.
شگفتانگیز ترین موارد مطرح در این مطلب شایسته اشاره است که:
اولاً نقد یک کتاب چگونه از طریق یک گفتگو امکانپذیر است ؟ آیا امکان این وجود دارد که شخصی بدون مطالعه یک محتوا به نقد آن بپردازد مگر آنکه با پیش داوری به این مسئله نگاهی دیگر داشته باشد؟
ثانیاً، ظهور و استقرار حکومت مشعشعیان در بخشهایی از خاورمیانه از سال ۸۴۵ هجری امری واضح است و درج کلمه هشتم به صورت سهوی در این مصاحبه بوده، بهتر است خواننده محترم پیش از آنکه به این کلمه بپردازد به محتوای مطرح شده و عظمت و اهمیت ویژگیهای این دولت توجه نمایند.
ثالثاً، استناد جناب قاری به کتاب احمد کسروی به عنوان یک سند مبرهن تاریخ نشان از دور بودن ایشان به واقعیتهای تاریخی دارد، چراکه دیدگاه احمد کسروی به مشعشعیان و دولت آنها بسیار منفی و نشئت گرفته از ویژگیهای ناسیونالیستی معروف وی است و در کتاب دولت مشعشعیان گفتارهای کسروی و پیروان او مورد نقد جدی قرار گرفته و هیچگاه به عنوان یک منبع مورد استفاده نبوده است، گرچه که به نظر میرسد نگاه جناب نقدکننده به کسروی بسیار نزدیک است!
رابعاً، قلمرو مشعشعیان که نویسنده نقد با برشهای غیر منصفانه از گفتار دکتر رنجبر بخشهایی از متن کتاب مشعشعیان ایشان را به دلخواه خود حذف نموده که امتداد دولت مشعشعیان تا کرانههای خلیج فارس میداند و مینویسد: «مرز جنوبی این قلمرو نسبتاً ثابت به کرانههای خلیج فارس میرسید و نوار شمالی آن را میتوان خطی مستقیم و فرضی دانست که از دزفول و شوش در شرق آغاز می شد و تا شمال واسط عراق ادامه می یافت. انشعابات رود دجله در غرب این منطقه و حوضه رود کرخه در شرق آن تقریباً تمام این منطقه را در بر می گرفت. (رنجبر، ۱۴۰۰، ۱۲۱)»
آیا با متنهای گزینشی میتوان واقعیتهای تاریخی را نادیده گرفت؟!
خامساً، این خواننده گرامی با عنوان اینکه «بیگمان شگفتانگیزترین بخش گفتگوی سلمانیعبیات با خبرنگار ایکنا آنجاست که وی ایران را در سده هشتم هجری کشوری چند پاره، بدون یکپارچگی سیاسی میداند» عملاً با مطرح کردن چند مبحث خود نیز از آنچه میگوید نتیجهای نمیگیرد!
شایسته است که ایشان به این سؤال پاسخ دهد که اشاره به قدرت تیموریان در دوره تیمور لنگ چه ارتباطی با دوره ظهور مشعشعیان در سالهای پایانی حکومت شاهرخ میرزا دارد؟ آیا به گمان این مخاطب گرامی مشعشعیان در دوره تیمور لنگ ظهور کردهاند؟!
بیشک دوره دو سده هشتم و نهم ایران با فراز و نشیبهای گستردهای مواجه بود که اوج آن را در قرن نهم شاهد هستیم دورهای که مرزهای مشخصی برای دولت تیموریان نمیتوان ترسیم کرد. دکتر محمدعلی رنجبر مینویسد: در نگرش کلی به دو سده مورد بحث باید گفت مرزهای سیاسی ثباتی نداشت و آمد و شد حکومتهای مختلف و ضعف و فترت مداوم آنها زمینه مساعد برآمدن خیزشهای اجتماعی را فراهم آورده بود. (رنجبر ، ۱۴۰۰ ، ۵۰)
شایسته است که ایشان به این پرسش پاسخ دهد که استقرار ابوالخیر جزری و استناد او به این که ابوالخیر در خوزستان بوده نشان از حاکمیت مطلق تیموریان در ایران است؟! ابوالخیری که چند بار از سپاه مشعشعیان شکست خورده و دولت تیموری از حمایت او در مقابل مشعشعیان عاجز مانده بود!
بهتر است ایشان پیش از اظهار نظر غیر علمی، صفحه ۱۵۹، کتاب محمدعلی رنجبر را مطالعه نمایند!
سادساً، این مخاطب ارجمند گفته است که «فراموش نکنیم بر پایه دانشنامههای سیاسی حکومت و دولت، آنگاه دستگاه فرمانروایی خوانده میشود که دارای ساختارهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، دینی و اجتماعی مستقل باشد. حال آنکه قرهقویونلوها، آققویونلوها و مشعشعیان هیچ یک دارای چنین ویژگیهایی نبوده!
شگفتآور است که ایشان از ساختار و تاریخ مشعشعیان ناآگاهند، چراکه مشعشعیان به عنوان حکومتی که دارای بنیانهای فرهنگی و دینی بود و توسط یکی از علمای بنام آن دوره بنیاد نهاده شد، به ضرب سکه نیز پرداخته که نشان از استقرار اقتصادی و اجتماعی آن در جایگاه یک دولت مستقل است.
بهتر است ایشان جهت مشاهده سکههای دوره مشعشعی به کتاب سکههای ایران دوره مشعشعی و ترکمانان نوشته بهرام علاءالدینی مراجعه کنند. در بخشی دیگر باید گفت که سیدمحمد بن فلاح در جایگاه یک رهبر دینی توجه جدی به مباحث دینی و اجتماعی و فرهنگی داشت. او به صراحت در کتاب کلامالمهدی قوانین سختگیرانه ای را در این زمینه وضع میکند که در صفحات ۵۹ این نسخه خطی قابل مشاهده است.
در پایان اشاره به این نکته ضروری است که اعتلای مذهب اثنیعشری در خطه خوزستان و برای نخستینبار در ایران بیشک مدیون و مرهون مشعشعیان است که در این را از بذل جان مایه گذاشته و این افتخار را برای خود و مردم ولایتمدار خوزستان به ثبت رساندهاند.
والسلام علیکم»
انتهای پیام