تلفیق هنر و معرفت در پوسترهای اینفوگرافیک «اطلس غدیر» + فیلم
پوسترهای سریالی اینفوگرافیک «اطلس غدیر» در آستانه عید امامت، با هدف تبیین «چیستی و چرایی و چگونگی غدیر» تولید و منتشر شده است که تلفیقی از معرفت و جذابیت هنری و رسانه‌ای برای بازنشر معارف اهل بیت(ع) هستند.
شیعیان در آستانه عید بزرگ غدیر، سنت‌های زیبایی مانند جشن‌های مردمی، اطعام و تبلیغ غدیر را در سطح وسیع برگزار می‌کنند. در کنار این سنت‌ها که از دیرباز بین مردم رواج داشته، گروه‌هایی نیز اخیراً به تبیین باورهای تشیع با استفاده از ابزارهای روز در فضای مجازی و حقیقی در قالب کارهای مردمی و جهادی اقدام کرده‌اند که می‌توان آن را نوعی اطعام معنوی و معرفتی غدیر دانست. تولید و نشر پوسترهای سریالی و نظام‌مند «اطلس غدیر» از این قبیل اقدامات است که به همت حجت‌الاسلام محمد رضایی آدریانی با هدف ارتقای باور شیعی، و تعمیق «چیستی و چرایی و چگونگی غدیر» انجام شده است. متن زیر گفت‌وگوی ایکنای خوزستان، با این پژوهشگر غدیر درباره آغاز و انگیزه این کار است.
رضایی آدریانی در این باره گفت: هدف از تولید این پوسترها افزایش و ارتقای بینش مخاطب در داخل و خارج کشور بود که علاوه بر ارائه نظام معرفتی، طراحی و تصویر نیز داشته باشد؛ یعنی هنر و محتوا در کنار هم برای تبیین چیستی و چرایی و چگونگی غدیر در کنار هم قرار گیرند.
وی ادامه داد: انگیزه ما در تولید پوسترهای اینفوگرافیک این بود که بتوانیم محصولی که تلفیقی از معرفت و جذابیت هنری و رسانه‌ای باشد برای بازنشر معارف اهل بیت(ع) تولید کنیم. اگر در پوسترهایی که در فضای مجازی و شهری تولید می‌شود، دقت کنیم متوجه میشویم که پوسترهای ساده و با متن‌های کم هستند که در اوج جاذبه طراحی و هنر هستند و بار القای مفهوم در آنها بر دوش طراحی و هنر است؛ در مدلی که ما کار کردیم به دنبال این بودیم که محتوای بیشتری ارائه بدهیم؛ از این رو به سمت اینفوگرافیک رفتیم اما چون محتوای آن، یک محتوای علمی است شاید میزان استفاده مخاطب عام نوسان داشته باشد. هدف اول ما در تولید این پوسترها بهره‌گیری محافل علمی؛ جامعه مبلغان و سخنرانان است؛ یعنی دنبال این بودیم که این پوسترها حلقه واسطی بین ما (که تولید کننده ایده و محتوا هستیم) و جامعه فرهیختگان باشند.
این پژوهشگر که تجربه برگزاری نمایشگاه پوسترهای اینفوگرافیک را در کشور هند نیز دارد، در این باره گفت: مجموعه‌ای از طلاب فاضل هندی در این کشور یک موسسه تأسیس کرده‌اند. به برکت سفر اربعین با یکی از این طلاب دیدار کردم و در این دیدار ایشان پیشنهاد کردند که درباره یک مدل نمایشگاه فاطمیه آسان و مفهومی همفکری کنیم. طی این همکاری و همفکری، به این محصول یعنی پوسترهای اینفوگرافیک رسیدیم. بنابراین، اولین تجربه‌های ما در تولید این پوسترها در کشور هندوستان بود. ۷ سال نمایشگاه فاطمیه بر اساس پوسترهای اینفوگرافیک را در این کشور برگزار کردیم. توفیقی که همان سال‌های اول نصیب ما شد ترجمه محتوای پوسترها بود؛ یعنی ترجمه به زبان اردو، هندی و بعد عربی اولین تجربه‌های ما بود. بعد ترجمه به زبان انگلیسی نیز اضافه شد. بعدها در محرم ترجمه به زبان آذری و اندونزیایی نیز انجام شد.
رضایی آدریانی افزود: در سال دوم فعالیتمان در هندوستان، دو نمایشگاه در این کشور برگزار کردیم. سال سوم، این نمایشگاه در سه شهر و سال چهارم در چهار شهر هند برگزار شد. استقبال جامعه شیعی و حتی غیر مسلمان از نمایشگاه قابل توجه بود. رویکرد ما در محتوای پوسترها، معرفی مکتب اهل بیت(ع) با نگاه انسان‌شناسی و سبک زندگی بود. هندوها هم به نمایشگاه می‌آمدند. با توجه به این استقبال، از همان زمان مکاتبات خود را با نهادهای فرهنگی و حوزوی و دولتی آغاز و از آنها درخواست حمایت کردیم که اتفاق خاصی نیفتاد. البته حمایت‌های پراکنده‌ای صورت گرفت؛ به عنوان نمونه مجمع اهل بیت(ع) در ترجمه پوسترها با ما همکاری کردند. متأسفانه بعضاً فضاسازی‌های منفی هم در مقابل فعالیت‌های جهادی این گروه صورت گرفته است.
این پژوهشگر غدیر گفت: در دوران کرونا که خیلی از فعالیت‌ها افت پیدا کردند این کار نسبتا توسعه پیدا کرد؛ یعنی ما در دوران کرونا تجربه خود را در تولید پوستر اینفوگرافیک برای برگزاری نمایشگاه، به سمت فضای مجازی سوق دادیم. در مناسبت‌های بعدی تجربه‌های دیگری کسب شد. مهمترین تجربه‌ای که داشتیم در محرم ۲ سال گذشته بود که ۱۶ پوستر و بعد از آن در اربعین سال قبل، ۲۰ پوستر و در نیمه شعبان امسال ۳۵ پوستر تولید شد. این پوسترها سریالی بود یعنی سعی شد یک سیر و نظامی بر آنها حاکم باشد. هر پوستر در درون خود و مجموعه پوسترها سیری دارند که اگر کسی بخواهد آنها را در فضای مجازی یا فضای نمایشگاهی دنبال کند مثل یک کتاب یا داستان متوجه فرایند آنها بشود.
وی گفت: کمترین فایده این کار این بود که توانستیم با جامعه فرهیختگان شیعه در جغرافیای تشیع ارتباط برقرار کنیم. اتفاق دوم این بود که نهادهایی که رسالت تبلیغی و فرهنگی داشتند این تولیدات را در درگاه‌های مجازی خود استفاده کردند.
وی درباره تولید پوسترهای سریالی اینفوگرافیک غدیر در فضای مجازی گفت: در فضای مجازی و دنیای عصر ارتباطات این پوسترها هیچ اتفاق خاصی به شمار نمی‌آید، بلکه شاید اتفاق ضعیفی هم باشد چون پیوست‌های رسانه‌ای آن ضعیف و کم است. بعضاً می‌گویند این پوسترها چون علمی هستند اگر روایت نشوند مخاطب متوجه مفهوم آن نمی‌شود، از این رو برای روایت این پوسترها با برخی رسانه‌ها تماس گرفتیم و اعلام آمادگی کردیم که در استودیوی آن رسانه این پوسترها را روایت کنیم یکی دو رسانه بخشی از کار را انجام دادند، اما به هر دلیل، این کار ادامه پیدا نکرد. در حال حاضر تولیدات ما در پیام رسان ایتا به صورت رایگان در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. اگر ما از ظرفیت فضای مجازی برای بازنشر این پوسترها استفاده نمی‌کردیم شاید همین اندازه هم کار جلو نمی‌رفت.
این پژوهشگر تاریخ اهل بیت(ع) از ثبت یک مؤسسه به نام دیده‌بان فرهنگ و هنر شیعه خبر داد و گفت: هدف این مؤسسه تولید محصولات قرآنی، معارفی و اهل بیتی برای غنی‌سازی و روزآمدسازی معرفتی مخاطب در داخل و خارج کشور است. هدف دوم ما مطالعه بیشتر در تاریخ و فرهنگ جوامع شیعه در کشورهای مختلف است؛ مثلاً تاریخ تشیع در کشور گرجستان، تاریخ تشیع در اندونزی، مصر، هند و غیره را بررسی کنیم.
رضایی آدریانی در پایان گفت: به مجموعه‌های فرهنگی و تبلیغی پیشنهاد داده‌ایم که کارگروهی ایجاد کنند که در آن پوسترهای اینفوگرافیک را برای آنها روایتگری کنیم. طی این کار می‌توانند نواقص کار را رصد و آن را بازطراحی و بازنشر کنند. این نکته مهمی است که همه جا می‌گویند ما مبلغ غدیر اعزام می‌کنیم؛ اما جایی نیست که بگوید مبلغ غدیر را در اختیار شما می‌گذاریم که این پوسترها را برای آنها روایت کنید تا اگر خواستند از آن استفاده کنند.
