نیت‏‏‏، نگرش به دنیا و تلاش؛ سه پایه مهم سبک زندگی

به گزارش ایکنا از خوزستان، علیرضا قوی‌دل، پژوهشگر و استاد دانشگاه در برنامه سبک زندگی قرآنی بنیاد فرهنگی مهدی موعود(عج) درباره اصول سبک زندگی با بیان اینکه نیت‏‏‏، نوع نگرش به دنیا و سعی و تلاش سه پایه و اصل مهم هستند که زندگی سالم بر آنها استوار است‏، توضیح داد: اصل اول نیت است. در متون روانشناسی و غیرروان‌شناسی اهمیت نیت دیده می‌شود و همچنین اکثر مذاهب هم به نیت توجه کرده‌اند. نیت و به معنای زیربنای رفتار و اعمال و انسان است همانگونه که در روایات می‌خوانیم :‌ «نِیَّهُ الْمُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ» وقتی مؤمن نیت می‌کند، نیت او از عملش بهتر است. در متون مذهبی، درباره کج‌اندیشی و تفکر منفی هم مطالب بسیاری مطرح شده است. امام معصوم می‌فرماید: «سُوءُ اَلظَّنِّ بِالْمُحْسِنِ شَرُّ اَلْإِثْمِ وَ أَقْبَحُ اَلظُّلْم». بدگمانی و تفکر منفی بدترین نوع گناه و زشت‌ترین ظلمی است که می‌توان انجام داد.

وی با تأکید بر بازنگری انسان در وجودش، با اشاره به روایت «حَاسِبوا انفُسکم قبل ان تحاسِبوا» گفت: در روایات به رسیدگی به حسابمان پیش از حسابرسی از ما توصیه شده‌ایم. در این راستا نخستین موضوعی که مهم است، تفکر و نیت مثبت به شمار می‌رود. تمام کارهای ما زمانی وزن پیدا می‌کند و به بار می‌نشیند که فقط برای خداوند باشد. در قرآن کریم می‌خوانیم: « قُلْ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ »(انعام‏‌162). تمام زندگی و مرگ و نماز و عبادت من زمانی ارزش دارد که فقط به خاطر خدا باشد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: همچنین، رضایت پدر و مادر، همسر و فرزندان همه در راستای رسیدن به رضایت خداوند هستند و بنابراين نخستین زیربنای سبک زندگی در عصر غیبت امام زمان(عج) خلوص نیت مثبت است. 

قوی‌دل دومین اصل سبک زندگی را نگرش اصولی به زندگی دنیوی دانست و گفت: در متون مذهبی دو نوع نگرش شامل دنیای مذموم و دنیای ممدوح وجود دارد. دنیا زمانی مذموم است که فکر کنیم برای ابد اینجا هستیم. در حالی‌که ما برای دنیا خلق نشده‌ایم و آن ایستگاهی موقت است. از دیدگاه معصومین اگر  «غم دنیا را بخوریم و خود را به دلیل نداشته‌ها سرزنش کنیم» نکوهیده است.

این کارشناس دینی ادامه داد: نگرش دیگر به دنیا، نگرش ممدوح است. در این نگرش، دنیا پل است. داستان ما و این دنیا مانند جنینی است که در شکم مادر است. بهترین غذا برای جنین در شکم مادر خون مادر و بهترین موسیقی، تپش قلب مادر است‏، از این رو‏، لذت‌های این دنیا را درک نمی‌کند. ما نیز در دنیا به همین گونه هستیم، یعنی درکی از لذت‌های جهان آخرت نداریم در حالیکه ما برای رفتن به این دنیا آمده‌ایم. 

وی با بیان اینکه دنیا در نگرش ممدوح، مزرعه آخرت است‏، گفت: هرچه در دنیا بکاریم درو می‌کنیم.  بر همین دنیا نباید هدف قرار بگیرد. موفقیت‌ها و ثروت‌ها و دارایی‌های مادی همگی ابزارهایی برای رشد هستند. بنابراین دنیا مزرعه است و ما برای راهی شدن به ابدیت به زاد و توشه نیاز داریم.

به گفته وی، اصل سوم در اصول سبک زندگی، تلاش و کوشش است. یعنی اگر می‌خواهیم سبک زندگی سالم را را پایه‌ریزی کنیم باید این واقعیت را بپذیریم که در دنیا بدون تلاش و کوشش راه به جایی نمی‌بریم. خداوند در آیه 13 سوره رعد می‌فرماید: « إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ». وظیفه ما تلاش و کوشش است.  اگر می‌خواهیم زندگی سالمی را پایه ریزی کنیم باید این آیه را آویزه گوش خود کنیم: «وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى»: و اينكه براى انسان جز حاصل تلاش او نيست.

قویدل در بخش دیگری از سخنان خود گفت: امام موسی کاظم(ع) در توصیف این دنیا خطاب به هشام بن حکم می‌فرماید: « الدُّنيا بَحرٌ عَميقٌ ، قَد غَرِقَ فيها عالَمٌ كَثيرٌ» دنیا دریای بسیار ژرفی است و جهانی بسیار در آن غرق هستند. اگر می‌خواهید سالم بمانید: « فَلْتَکُنْ سَفِینَتُکَ فِیهَا تَقْوَى اللَّهِ وَ حَشْوُهَا الْإِیمَانَ‏ وَ شِرَاعُهَا التَّوَکُّلَ و ... » کشتی تو در این دریا تقوی خدا باشد، آن را پر از ایمان کن و بادبانش را توکل قرار بده و ناخدایش را عقل و راهنمایش را علم و لنگرش صبر باشد.

این استاد دانشگاه افزود:‌ سبک زندگی انسان باید به شیوه‌ای انتخاب شود که دارای ویژگی‌هایی همچون تقوا، ایمان، توکل، عقل، علم و صبر باشد. تقوا در گفتار عامیانه معنای ترمز می‌دهد؛ زمینی را تصور کنید که در آن خرده شیشه و خار است. با پای برهنه چطور می‌شود روی این زمین راه رفت؟ آیا می‌شود دوید؟ باید با احتیاط گام برداشت. 

این کارشناس دینی ادامه داد: حضرت امیرالمؤمنین(ع) در برگشت از جنگ صفین وقتی به دروازه‌های شهر می‌رسند، نزدیک قبرستان دستور توقف می‌دهند و خطاب به مردگان فرمودند: «اما خانه‏ هایتان!  دیگران در آن سکونت گزیدند؛ زنانتان با دیگران ازدواج کردند و اما اموال شما در میان دیگران تقسیم شد اين خبرى است كه ما داريم؛ حال شما چه خبر داريد؟» سپس حضرت فرمودند: اگر مردگان اجازه تکلم داشتند می‌گفتند: «وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوى»: بهترين ره توشه، تقوا است.

قویدل گفت: انسان باید هوشیار باشد چراکه زمانی است که دین داشتن از آتش داشتن در دست مشکل‌تر است و شرایط به گونه‌ای است که انسان صبح، مؤمن به بازار می‌رود و شب کافر برمی‌گردد. در چنین زمانی امام موسی کاظم(ع) فرمودند: دنیا دریای عمیقی است و خیلی‌ها در آن غرق می‌شوند. بنابراین باید سبکی برای زندگی انتخاب شود که اولین ویژگی آن تقوا باشد.

این استاد دانشگاه در پایان گفت: یکی از ویژگی‌های کسانی که موفق به زیارت امام عصر(عج) شده‌اند رعایت تقوا است. در روایات می‌خوانیم: «جاهَدوا اهواکُم تَمَلکوا انفُسکُم» یعنی با هوای نفس خود مبارزه کنید تا مالک خودتان شوید. رأس امور و مهم‌ترین کار ما در این عصر، تقوا است. غیبت نکنیم، تهمت نزنیم، فکر بد هم نکنیم و دنیا را ابزار ببینیم.