کتاب «کلاغ‌پر» مور نقد و بررسی قرار گرفت
گروه فرهنگی- کتاب «کلاغ‌پر» که از هشت داستان کوتاه در قالب دفاع مقدس نوشته شده است با حضور نویسنده این کتاب و تعدادی از منتقدان مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، نشست نقد و بررسی کتاب «کلاغ‌پر» به مناسبت هفته دفاع مقدس روز گذشته، پنجم مهرماه در فروشگاه کتاب به‌نشر به برگزار شد.
در آغاز این نشست مهدی رسولی، نویسنده کتاب «کلاغ‌پر»، با اشاره به اینکه محتوای کتاب مرتبط با دفاع مقدس است اما این بار از زاویه متفاوت خانواده‌های شهدا و رزمنده این کتاب نوشته شده است، عنوان کرد: جنگ ارتباطی با مذهب ندارد و جنگ فراتر از معقوله مذهب است چون وقتی به ادبیات جهان نگاه می‌کنیم، می‌بینیم در تمام جهان هرجا جنگ شده بعد از آن ادبیات کشور تحت تأثیر قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه افکار ما در خصوص مرگ در مواجهه با جنگ آشکار می‌شود، اظهار کرد: اگر بخواهیم مفهوم زندگی را دریافت کنیم و بدانیم به چه معناست، باید مرگ را درک کنیم. در این صورت می‌توانیم زندگی بهتری داشته باشیم. از این حیث بود که وارد حوزه جنگ شدم و صرفا مذهب مرا به سمت این موضوع نکشید.
رسولی افزود: در دوران کودکی خاطرات تلخ بمباران را به یاد دارم و تأثیری که روی من داشت موجب شد مطالعاتم را در این حوزه افزایش دهم. «کلاغ‌پر» مجموعه هشت داستانی است که تأثیرات جنگ در خانواده را بررسی می‌کند و به نظرم کار در خصوص دفاع مقدس نیست و یک اثر اجتماعی محسوب می‌شود.
نویسنده کتاب کلاغ‌پر با اشاره به اینکه در این کتاب از سرگذشت خانواده‌هایی که فرزندان خود را از دست داده‌اند داستان‌هایی نوشته شده است، عنوان کرد: برخلاف سایر داستان‌ها در این کتاب محور اصلی شهدا نیستند بلکه خانواده‌های آنان و افرادی که از این شهدا تأثیر گرفتند محور اصلی قرار گرفته‌اند.
وی با بیان اینکه ادبیات جنگ یک ادبیات حماسی و احساسی است، گفت: ادبیات بعد از جنگ عقلی و تحلیلی است. به نظرم برخی از داستان‌های این کتاب تحلیلی است. برای نوشتن داستان آخر کتاب که «مرد» نام دارد و داستان حمله تلخ ناو آمریکایی به هواپیما ایرانی است بسیار سختی کشیدم و بخشی از آن گمان می‌کنم خودم ننوشته بلکه نوشته شد.
در ادامه مختاری، یکی از نقد کنندگان کتاب کلاغ‌پر، گفت: شروع خوب اولین داستان این مجموعه باعث شد به خواندن سایر داستان‌ها ادمه دهم، آنچه در تمام داستان‌های کلاغ‌پر مشهود است، مفهوم خانواده، دوستی، جان‌فدایی خانواده در راه دفاع از وطن، نجات جان و تقدس این دفاع از منظر شخصیت‌های اصلی و فرعی داستان بود. تأثیر منفی جنگ و سایه شوم آن حتی سال‌ها بعد پس از اتمام آن بر ادامه مسیر زندگی عادی شخصیت‌های داستان و خانواده‌هایشان به خوبی نشان داده شده است.
وی افزود: نویسنده کوشیده است تا خصلت‌ها و کنش‌های شخصیت اصلی داستان را به خوبی پردازش کند به نحوی که برای خواننده پذیرفتنی شده است که رفتار و واکنش‌های او را در مواجهه با حوادث داستان قبول کند، عنوان کرد: موضوع شخصیت، صحنه، فضا در این داستان‌ها با هم هماهنگ بودند. روحیه مبارزه طلبی و دفاع از وطن حتی در پیرمردی که پایش از زانو قطع شده بود و نیز تنظیم شخصیت‌های داستان از جنگ قابل درک است.
مختاری با اشاره به اینکه در این کتاب نحوه اعقتاد نویسنده به تقدس دفاع از وطن و ارزش‌های انسانی و خانوادگی مشهود است، تصریح کرد: هرچند داستان کلاغ پر از شروع توصیف‌ها و دیالوگ‌های خوبی برخوردار است اما سایر داستان‌ها به دلیل فلش‌بک‌های نامنظم باعث سردرگمی مخاطب شده است.
وی افزود: به لحاظ روایتی گاهی ترتیب صحنه‌ها بهم خورده است. نگاه نویسنده به موضوع جنگ و نحوه پرداختن درون مایه داستان‌ها که همگی حال و هوای جنگ و دفاع دارند برای خواننده مشهود است ولی کشمکش‌ها و طرح‌های آن‌ها در قالب معلوم نبوده و تشخیص زمان و مکان گاهی به آسانی در این داستان ممکن نیست.
مختاری با بیان اینکه فلش‌بک‌ها همراه با تخیلات راوی و دیالوگ‌های مبهم باعث دیر فهمیده شدن اصل مطلب شده‌اند، خاطرنشان کرد: می‌توان گفت ساختار داستان‌ها تا حدودی مشکل دارد چون روایت‌ها گنگ هستند و رشته افکار خواننده را پاره می‌کند.
حسین عباس‌زاده، منتقد داستان در رابطه با داستان کلاغ‌پر از کتاب کلاغ‌پر گفت: این داستان از لحاظ مضمون دچار ضعف بود. باید قبول کنیم اسم داستان‌ها با درون‌مایه پیوند دارد و ذهن خواننده را به سمت درون‌مایه می‌برد. درون داستان کلاغ‌پر، مردی است که فرزندانش را در جنگ از دست داده فرزندانی که پر کشیدند و به آسمان رفتند.
وی ادامه داد: در داستان به صورت مستمر اشاره می‌شود به کلاغ‌هایی که نشانه‌های قاتل بودن و نمادی از بحث خشونت است افرادی که در داستان پر کشیدند عزیزان مردم هستند. پس اسم داستان با درون‌مایه آن همخوانی ندارد اگر اسم داستان گنجشک‌پر بود با درون‌مایه همخوانی بیشتری داشت.
عباس‌زاده با اشاره به اینکه استفاده مناسب و بجا کردن از کلمات در مسیر داستان همراه شده است، ابراز کرد: بازی با کلمات اگر به رون‌مایه توجه نکنیم، مطلوب بوده است و ما با یک داستانی خطی و ساده مواجه نیستیم، با داستانی روبه‌رو هستیم که مخاطب بعد از خواندن آن تأمل کند تا داستان را متوجه شود.
این منتقد با بیان اینکه از لحاظ ساختاری داستان در بحث شخصیت‌پردازی دچار مشکل است، تشریح کرد: نویسنده روی بحث شخصیت‌پردازی داستان باید بیشتر توجه کند تا مخاطب با شخصیت داستان بیشتر آشنا شود. در زبان داستان ایرادهایی دیدم و برخی کلمات از جنس یکدیگر نیستند.
وی افزود: داستان کلاغ‌پر یک داستان عاطفه محور بود با شخصیتی مواجه بودیم که سال‌ها درگیر احساسات بود و با حس خود مبارزه می‌کرد و شخصیت‌هایی که از دست داده اما هنوز در ذهن او وجود دارد زندگی می‌کند.
آ
سیه یزدفاضلی، منتقد داستان، نیز با اشاره به اینکه داستان اول شروع و پایان خوبی داشت، عنوان کرد: محتوا کلی کتاب دفاع مقدس بود. در داستان اول و سراب فضای جنگی بود و طبق گفته نویسنده نمی‌دانم چگونه به خانواده مرتبط می‌شود.
وی با بیان اینکه در برخی داستان‌ها ارتباطی میان شهدا کربلا هم به چشم می‌خورد، تشریح کرد: بعضی از صحنه‌ها ما را به کربلا و صحنه عاشورا می‌برد اشاره مستقیم وجود ندارد اما به صورت غیر مستقیم این امر مشهود بود اما در داستان سراب خیلی دیر و سخت می‌توان حوادث را بهم ارتباط داد.
محمد ریاحی، یکی دیگر از منتقدان با اشاره به اینکه هر اثری می‌تواند به لحاظ نوع نگاه، اندیشه، زوایای تفکر و نوع دیدگاهی که بر اساس منظر ویژه انتخاب شده است در جایگاه خود ارزش دارد و بسیار زیبا است، ابراز کرد: آثاری از این دست هنوز آمادگی و لیاقت پا گذاشتن در صحنه ادبیات را ندارند.
وی با بیان اینکه ادبیات بیان مفاهم واندیشه‌ها نیست، تصریح کرد: مفاهیم را می‌توان در روانشناسی و فلسفه دید و به صورت عمیق با آن برخورد و در باب آن داوری کرد. آنچه که ادبیات را متمایز می‌سازد چکونگی بیان مفاهیم است شیوه اینکه راوی برای بیان در اختیار قرار می‌گیرد.
ریاحی با بیان اینکه این چگونگی بیان دریافت و شهودی از عناصر بیرونی است، عنوان کرد: جلوه‌ای که در واقع تنها یک بازی نیست بلکه یک نوع درک و شهود دیگر با هستی است. نویسنده‌ای بر اساس ساختار مجازها کار می‌کند نویسنده‌ای که از طریق روانپریشی‌های درونی، از طریق فلش بک‌ها و مجموعه تکنیک‌هایی که می‌شناسد دست به کار می‌زند اعلام می‌کند چیزهایی می‌بیند که برای دیگرام قابل درک نیست.
وی با اشاره به اینکه بهترین کار این مجموعه که بدر یک شگفتی متولد شد داستان «خاله بی‌بی» است، تصریح کرد: این بخش کتاب کلاغ‌پر داستان زنی است که پسران خود را از دست داده است. در مجموع کتاب داستان شهدا به چشم می‌خورد که از این قبیل داستان‌ها زیاد شنیده‌ایم. پس اگر خواسته باشیم مجدد در این مسیر اثری خلق کنیم باید از خالق اثر بپرسیم چه حرف تازه‌ای در این زمینه دارد.
ریاحی با بیان اینکه تمامی داستان‌های کتاب متأسفانه صرفا جاده‌ای حرکت می‌کند که به ترویج شعارزدگی را رواج می‌دهد، تصریح کرد: در داستان اول اشکال اساسی در نوع روایت است. وقتی از موقعیت حال به یک موقعیت درون حالی می‌رویم و یادمان‌های گذشته ما را اسیر خود می‌کند زمان ماضی و مستقبل قطع می‌شود و در زمان حال زندگی می‌کنیم و حال مارا اسیر خود کرده است.
وی افزود: این رفت و برگشت‌ها در داستان شبیه یک بازی است که کیفیت را از خواننده می‌گیرد. انسانی که این حالات درونی به آن‌ها دست می‌دهد عرفا نیستند. این رفت و برگشت‌ها باهم در می‌آمیزد لذا فاصله میان حال و به یادآوردن گذشته کوتاه است و واقعیت این جریان را قطع می‌کند.
انتهای پیام
