نقش تبلیغات دینی در تمدن‌سازی نوین اسلامی

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام والمسلمین مجید مشکی، رئیس مؤسسه بین‌المللی‌المرتضی، امروز 18 آبان‌ماه، در پنجمین پیش نشست کنفرانس علمی بین‌المللی تبلیغ جهانی دین با موضوع «الزامات تبلیغ بیناتمدنی با تکیه بر عامل جهان‌شناسی» که به‌همت دانشگاه بین‌المللی اهل‌بیت(ع) و با همکاری جامعةالمصطفی‌العالمیه خراسان به‌‍صورت مجازی برگزار شد، در خصوص نقش تبلیغ دین و تبلیغات دینی در تمدن سازی نوین اسلامی، اظهار کرد: با توجه به اینکه موضوع تمدن‌سازی از اهمیت بسیاری برخوردار است، بر همین اساس در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی نیز به این مهم اشاره و به‌عنوان یکی از محورهای اصلی این بیانیه نیز مطرح شده است.

مؤلفه‌های ضروری برای ایجاد تمدن نوین اسلامی

وی نیاز اول در این مسیر را اندیشه و مدل برای زندگی بشریت دانست و بیان کرد: برای ایجاد تحکیم یک تمدن به سه مؤلفه اصلی نیاز داریم که اولین نیاز در این مسیر و برای ایجاد یک تمدن، نیازمند مبانی فکری تمدنی هستیم. اگر می‌بینیم که در 1400 سال پیش تمدنی پایه‌گذاری شد که گستره آن تا به امروز نیز ادامه دارد و تمدن اسلامی در دوره‌ای از زمان خود را در عرصه علم، فناوری، فرهنگ، سیاست و اقتصاد را در برگرفت، قطعاً پیش زمینه آن، ارائه یک اندیشه برتر متعالی بود که توسط پیامبر اسلام(ص) و البته به واسطه وحی از سوی خداوند به بشریت عرضه شد.

رئیس مؤسسه بین‌المللی‌المرتضی بیان کرد: نکته دوم این است که ضمن اینکه این اندیشه ارائه و بنیان‌های فکری نو پایه‌گذاری می‌شود، به هر میزان که این اندیشه و این افکار با زندگی بشریت تطابق داشته باشد، جهان شمولی و گستردگی آن نیز بیشتر خواهد شد. در حقیقت هر اندازه که با فطرت و با زندگی انسان‌ها همخوانی داشته باشد، پذیرش آن‌ نیز برای تمام انسان‌ها در سراسر کره زمین فارغ از رنگ، نژاد، زبان، فرهنگ، نقطه جغرافیایی و غیره ممکن خواهد بود و به میزان تطبیق آن اندیشه‌ها با فطرت بشریت نیز سازگاری خواهد داشت.

مشکی بیان کرد: نکته سوم این است که ضمن داشتن دو مؤلفه پیشین یعنی داشتن اندیشه، فطری بودن و اجرایی بودن آن اندیشه که بسیار هم ضروری است، به نظر می‌رسد برای اینکه همه اقوام و ملل در همه عرصه‌های زندگی خود مانند اقتصاد، سیاست و غیره از آن اندیشه پیروی کنند و به عبارتی الگوی زندگی خود قرار دهند تا تمدنی شکل گیرد، این موضوع مطرح است که این اندیشه پس از عرضه در یک جامعه کوچک‌تری، خود و برتری خود را در معرض چشم همه جهانیان قرار دهد.

وی گفت: در حقیقت هر سه این مؤلفه یاد شده را می‌توان در تمدن اسلامی و در زمانیکه اسلام ظهور کرد، شاهد باشیم که شکل‌گیری این تمدن در ابتدا با وحی خدای متعال و سپس بیان پیامبراسلام(ص) و ارائه مدلی برای زندگی سعادتمندانه دنیوی و اخروی بشریت در قرآن کریم، انجام شد.

رئیس مؤسسه بین‌المللی‌المرتضی گفت: از آنجایی که اسلام یک دین فطری و انسانی بوده و بر مبنای فطرت استوار و متکی است، بر همین اساس به سرعت در شبه جزیره عربستان و حجاز گسترده شد و مردم در آنجا این اندیشه را پذیرفتند، زیرا آنچه را که با فطرتشان عجین شده بود را در اندیشه‌های پیامبر و قرآن کریم، می‌دیدند، بنابراین آن را پذیرفتند که در حقیقت بهترین و بالاترین مدل در آن روزگار به‌شمار می‌رود و هنوز هم بهترین مدل است. 

مشکی اظهار کرد: در حقیقت این سه مؤلفه باعث شد که تمدن اسلامی به سرعت در جهان امروز گسترش پیدا کند و در نقطه اوج خود نیز اکثریت جغرافیایی زندگی مردمان آن روز را در برگیرد، به گونه‌ای که ما از غربی‌ترین نقاط اروپای امروز تا شرقی‌ترین نقاط جهان آن روز را می‌بینیم که تحت حکومت اسلامی قرار می‌گیرند و این تمدن و این مدل زندگی را پذیرفتند و آثار آن را تا امروز در جای جای گستره کره زمین شاهد هستیم.

وی تصریح کرد: حال اگر بنا باشد که موضوع تبلیغ دین را برای ایجاد تمدن مجددی در حوزه اسلامی که این بار بناست با نگاه مکتب اهل بیت(ع) شکل گیرد، داشته باشیم، به نظر می‌رسد که به هر یک از این سه مولفه تمدنی که به آن اشاره شد نیازمند هستیم، به گونه‌ای که ابتدا باید اندیشه برتری را به دنیا ارائه دهیم و یک گفتمان را حول محور این اندیشه برتر بر اساس مکتب اهل بیت(ع) برقرار کنیم که این اندیشه نیز باید با فطرت بشریت همخوانی و جنبه عملیاتی و اجرایی داشته باشد و اندیشه‌ای باشد که بشریت به دنبال آن است تا بتواند آن اندیشه‌ها را در زندگی خود پیاده کند.

معرفی الگو به جهانیان در راستای ایجاد تمدن نوین اسلامی

وی اظهار کرد: در واقع ما برای ایجاد تمدن نوین اسلامی باید بتوانیم الگویی را به جهانیان معرفی کنیم تا جهانیان ببینند که این اندیشه‌ای که اجرایی است در عمل هم در یک نمونه کوچک و به عنوان پایلوت در یک بخشی از جهان اجرایی شده و به نوعی قابل الگوگیری و پیروی است. بر این اساس به نظر می‌رسد که مؤلفه‌های خوبی را در آموزه‌های مکتب اهل بیت(ع) در اختیار داریم که می‌توانیم از این آموزه‌ها در تبلیغ دین استفاده کنیم و اندیشه برتر مکتب اهل بیت(ع) را به‌عنوان پایه گذاری تمدن نوین اسلامی به همه جهانیان معرفی کنیم.

رئیس مؤسسه بین‌المللی‌المرتضی تصریح کرد: در راستای این اندیشه‌ای که از آن صحبت می‌شود، ما موضوعاتی داریم که بشریت تشنه آن است که در حقیقت معارف ما نیز از این دست اندیشه‌ها فراوان است که در این میان می‌توان به موضوع عدالت‌خواهی اشاره کرد که در اندیشه شیعی و مکتب اهل بیت(ع) نه تنها موضوع عدالتخواهی یکی از سرفصل‌های بسیار مهم است، بلکه در طول تاریخ شیعه و مکتب اهل بیت(ع) با این عنوان معرفی شده است به گونه‌ای که شخصیتی مانند امیرالمؤمنین(ع)، فردی است که در قله عدالت‌خواهی قرار دار و همواره علاوه بر پیروان ایشان نیز کسانی که به لحاظ اعتقادی و فکری پیرو ایشان نیستند هم از ایشان به‌عنوان عدالت‌خواه ترین امام، پیشوا و رهبر یک جامعه یاد می‌کنند.

مشکی بیان کرد: نکته دیگری که در اندیشه تمدن‌ساز در جهان امروز می‌تواند یکی از گفتمان‌ها باشد که حول محور آن تمام انسان‌های روی کره زمین را شامل می‌شود و در این صورت می‌توانیم مدل خوبی را ارائه کنیم، موضوع ظلم‌ستیزی است، به گونه‌ای که امروزه نابرابری‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی یکی از معضلات بشریت در سراسر دنیاست و با توجه به اینکه انسان‌ها تشنه عدالت هستند، همگی نیز خواستار ارائه مدلی برای مبارزه با ظلمی که توسط سیستم‌های ناعادلانه، حکومت‌های ظالمانه، اندیشه‌های ظالمانه و افراد ظالم شکل گرفته است، هستند.

وی با بیان اینکه قله ظلم‌ستیزی را می‌توان در مکتب اهل‌بیت(ع) شاهد بود، خاطرنشان کرد: به‌عنوان مثال قیام عاشورا به‌عنوان مدلی است که با پر رنگ تر شدن اربعین در سال‌های اخیر که یک جنبه جهانی پیدا کرده، اگر قدرت‌های رسانه‌ای اجازه پوشش این مراسم را می‌دادند، یکی از برگه‌های برنده گفتمان آینده تمدن‌سازی در اختیار ما شیعیان و پیروان مکتب اهل‌بیت(ع) قرار می‌گرفت.

نگاه انسانی بودن معارف مکتب اهل‌بیت(ع)

رئیس مؤسسه بین‌المللی‌المرتضی بیان کرد: موضوع دیگری که در جهت مسئله اندیشه برای تمدن‌سازی با آن مواجه هستیم و این مؤلفه در اختیار پیروان مکتب اهل‌بیت(ع) است، موضوع انسانی بودن معارف، انسانی بودن و نگاه انسانی این مکتب به جامعه بشری است.

مشکی اضافه کرد: اسلام و مکتب اهل بیت(ع) در حقیقت مکتب و دینی است که تمام آموزه‌های آن فارغ از رنگ، نژاد، قبیله، قومیت و غیره به بشریت عرضه شده است و آنچیزی که برای اسلام و زندگی دنیوی و جهان اخروی مهم است، موضوع انسانی بودن و انسانی زیستن است که در حقیقت این هم یکی از محورهای مهم در تبلیغ دینی است و هم به عنوان یک الگویی که بشریت به دنبال آن است تا بتواند از آن پیروی کند.

وی اظهار کرد: در حقیقت ما می‌توانیم با این اندیشه‌هایی که در اختیار داریم، برتری تمدن خود را و امکان‌پذیر بودن ایجاد تمدن نوین اسلامی را به جهانیان اثبات و عرضه کنیم. به نظر می‌رسد که فقه شیعه و مکتب اهل‌بیت(ع) است که تا اندازه‌ای قابلیت دارد که در عرصه‌های مختلف و گوناگون مطابق آموزه‌های اصیل خود چارچوب‌های حقوقی را برای پیاده شدن و اجرایی شدن اندیشه‌ها ارائه کند، چرا که به هر حال اگر اندیشه در قالب یک کتاب قانون و چارچوب‌های حقوقی قرار نگیرد، قابلیت اجرایی نخواهد داشت.

رئیس مؤسسه بین‌المللی‌المرتضی تصریح کرد: این در حالی است که در فقه اهل‌سنت محدودیت‌های خاص و ویژه‌ای است که اجازه گذر از بسیاری از مطالب و موانع را به اهل سنت نداده و نمی‌دهد، اما این در حالی است که پویایی فقه شیعه این اجازه را می‌دهد که اندیشه‌های مکتب اهل بیت(ع) در چارچوب‌های حقوقی قابلیت اجرایی پیدا کند.

مشکی تصریح کرد: در حقیقت ما یک مدل موفقی را باید براساس اندیشه‎ها ارائه دهیم و به دنیا معرفی کنیم که ما امروز این مدل را داریم و می‌توانیم به جهانیان معرفی کنیم وعلی‌رغم فشارهای سنگین جهانی و تحریمی که وجود دارد ما با ارائه این مدل حرفی برای گفتن در عرصه‌های نوین علمی، پزشکی، نانو تکنولوژی و غیره داریم که این مدل نظام دینی و حکومت دینی با اندیشه‌ای که به آن‌ها اشاره شد شکل گرفته و در حال حرکت است.

وی گفت: در حقیقت ما مؤلفه‌های خوبی برای گفتمان‌سازی تمدن‌ساز در اختیار داریم و از میان این اندیشه‌ها و مدل‌های ارائه شده نیز مدل‌هایی در اختیار داریم که نمونه‌های عالی بشریت هستند که همواره قابلیت اجرایی شدن را دارند و ما برای تمدن سازی نوین اسلامی بر پایه مکتب اهل بیت(ع) از این مؤلفه‌ها و مدل‌ها استفاده و مدل و اندیشه خود را نیز برای تمدن نوین اسلامی به بشریت عرضه می‌کنیم.

مشکی ادامه داد: از این‌رو این مدل، همان مدلی است که می‌توانیم در تبلیغ جهانی دین استفاده کنیم و اذهان همه انسان‌ها را در سسراسر جهان معطوف به این موضوع کنیم که این قرائت می‌تواند زمینه بسترساز یک تمدنی باشد که حسن زندگی دنیوی و اخروی را برای بشریت به ارمغان خواهدآورد.