چشم‌انداز کمال انسان چیست

به گزارش ایکنا از قزوین، آیت‌الله عبدالکریم عابدینی، نماینده ولی‌ فقیه در استان و امام جمعه قزوین در جلسه تفسیر قرآن در شرح سوره انسان گفت: از ابوذر غفاری نقل شده که پیامبر(ص) پس از قرائت سوره انسان فرمود من چیزهایی می‌بینم که شما نمی‌بینید، من چیزهایی می‌شنوم که شما نمی‌شنوید، چیزهایی که می‌بینم بر آسمان سنگینی می‌کند و حق است که آسمان تحمل این سنگینی را نداشته باشد، همه عالم پر از اهل سجده و اهل تسبیح است، عالم پر از عبادت، تسبیح، ذکر و بندگی است.

وی ادامه داد: حضرت در ادامه فرمود اگر چیزی را که من می‌دانم شما هم می‌دانستید، کم می‌خندیدید، لهو و لعب و بیهوده‌گویی نمی‌کردید، منقلب می‌شدید و اشک می‌ریختید، به لذت‌های دنیایی رو نشان نمی‌دادید و به خدا پناه می‌بردید.

امام جمعه قزوین بیان کرد: ابن‌طاووس به نقل از رسول گرامی اسلام گفته که حضرت فرمودند هیچ‌کس از میان شما به اندازه علی(ع) یار و یاور من نبود، هیچ‌کس مانند علی(ع) حق مرا ادا نکرد، هیچ‌کس مانند علی(ع) به من نزدیک نیست، در میان همه شما کسی به اندازه علی(ع) نزد من عزیز نیست، هم خدای عزوجل و هم من از علی(ع) راضی هستیم، هر آیه‌ای از قرآن کریم که در آن رضایت خدای متعال را می‌بینید، علی(ع) در آن آیه هست. برای مثال در آیه ۲۰۷ سوره بقره به خوبی نقش حضرت علی(ع) را می‌بینیم.

ستایش امیرالمؤمنین(ع) در قرآن

وی خاطرنشان کرد: در آیه ۱۱۱ سوره توبه نیز به خوبی نقش امیرالمؤمنین(ع) را می‌بینیم، پیامبر(ص) فرمود هر آیه‌ای که رضایت و خشنودی خدا در آن وجود دارد، درباره علی(ع) است، هیچ «الذین آمنوا» در قرآن نیامده مگر اینکه از علی آغاز شود، هیچ آیه مدح، سپاس، اظهار ستایش و رضایتی در قرآن نیامده است مگر اینکه درباره علی(ع) است. آیه ۳ و آیه ۵۵ سوره مائده مدح خدا نسبت به امیرالمؤمنین(ع) است و پیامبر(ص) فرمود هر آیه‌ای که بهشت را بشارت دهد، برای امیرالمؤمنین(ع) است، این گونه موارد را خدا برای غیر امیرالمؤمنین(ع) نازل نکرده و غیر امیرالمؤمنین(ع) را این گونه ستایش نکرده است.

نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین بیان کرد: خدای متعال در آیه ۲ سوره انسان می‌فرماید «إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا»، یعنی ما انسان را از نطفه مختلطى آفريديم و او را مى‌‏آزماييم بدين جهت او را شنوا و بينا قرار داديم. خدای متعال در این آیات ما آدم‌ها را در دو مقطع بسیار متفاوت نشان می‌دهد، در ابتدا به ما می‌گوید نگاه کنید ببینید چه کسی بودید و کجا بودید، سپس بنگرید که کجا هستید؟ اینکه چه کسی و کجا بودیم همان «مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ» است، البته قبل از این جمله هم فرمود «لَمْ يَكُنْ شَيْئًا مَذْكُورًا».

وی گفت: بنابراین خداوند می‌فرماید شما یک زمانی اصلاً نبودید، یک زمانی هم شیء بودید که اصلاً قابل ذکر نبود، یعنی در ابتدا خاک بودید، اصلاً قابل پیش‌بینی نبود که قرار است این خاک چه شود، بعد تبدیل به نطفه شدید، در ابتلائات و تحولات قرار گرفتید، انتخابات گوناگون بر سر راهتان بود، در این انتخابات گوناگون راهی را برگزیدید، اکنون هم «فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا» هستید.

امام جمعه قزوین تصریح کرد: از خاک و نطفه یک موجودی پیدا شده که سمیع و بصیر است، یعنی سمع و بصر دارد، خداوند نمی‌گوید چشم و گوش دارید، چون این چشم و گوش ظاهری را حیوانات هم دارند، بلکه خدا انسان را خیلی بالاتر نشان می‌دهد و می‌فرماید آن نطفه این استعداد را دارد که تبدیل به یک موجود سمیع و بصیر شود، این نقشه راه انسان و چشم‌انداز کمال انسان است.

وی یادآور شد: خداوند در آیه ۷۸ سوره نحل می‌فرماید خدا شما را از شکم مادرانتان بیرون آورد، در حالی که هیچ نمی‌دانستید اما خدا برای شما سرمایه‌های بزرگی قرار دارد و شما را به تجهیزاتی شامل سمع، بصر و فؤاد مجهز کرد، خدا به حیوانات به جای سمع، اُذُن داد، به جای بصر، عین داد، به جای فؤاد، قلب داد، ما هم این‌ها را داریم اما اگر به همین‌ها رضایت بدهیم پس فرق ما با حیوانات چیست؟

وی ادامه داد: خداوند به ما می‌فرماید کمال شما در سمع، بصر و فؤاد است، باشد که شکر این نعمت‌ها را به جای بیاورید، در این صورت «لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ» شامل حال شما می‌شود اما اگر کفران نعمت کردید سمع، بصر و فؤاد از شما گرفته می‌شود و «لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ» شامل حالتان خواهد شد.

منافقین، کافرانی در پوشش اسلام هستند

نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین اظهار کرد: در آیه ۱۸ سوره بقره در رابطه با آن دسته از کسانی سخن به میان آمده که شاکر نشدند، خداوند این آیه را راجع به منافقین نازل کرده و در پایان آیه «لَا يَرْجِعُونَ» آمده است، منافقین از میان افراد مذهبی دچار نفاق شده‌اند و خیلی وقت‌ها ممکن است ما چشممان به راه باشد که این‌ها برگردند، منافقین همان کافرانی هستند که خودشان را در پوشش اسلام نشان می‌دهند، خداوند در این آیه می‌فرماید همان کسی که باید سمع، بصر و فؤاد می‌داشت، حالا چشم و گوشش کر و کور است، زبانش هم بُکم است، جهان‌بینی ندارد، روشن و عاقل نیست.

وی بیان کرد: بنابراین می‌توان گفت که خداوند در آیه ۲ سوره انسان می‌فرماید شما این معجزه خدا را ببینید، ببینید که در ابتدا هیچ نبودید، ما شما را شیء کردیم، این شیء در ابتدا قابل ذکر نبود و ارزشی نداشت، کم‌کم تبدیل به نطفه شد و رشد کرد و سپس شما تبدیل به چیزی شدید که اکنون هستید، اکنون سمیع و بصیر هستید. معمولاً مفسران درباره «هل اتا» می‌گویند این به معنای «قَد اَتا» است، «قَد» به معنای تأکید است، یعنی همین طور است و جز این نیست که انسان یک زمانی قابل ارزش و قابل گفتن نبوده است.

این مفسر قرآن تصریح کرد: برای روشن شدن موضوع این مثال را در نظر بگیرید، اکنون میلیون‌ها ذره در فضای این جلسه وجود دارد اما هیچ کدام اهمیتی ندارند که ما بخواهیم روی آن‌ها متمرکز شویم و درباره آن‌ها چیزی بگوییم، این انسان هم یک زمانی چیزی بوده که اصلاً ارزش دیده شدن و درباره او سخن گفتن وجود نداشته است، سپس تبدیل به موجودی شده اکنون می‌بینید.

وی یادآور شد: در تفسیر عَرائس‌البیان که نوشته بَقلی شیرازی است، یک نگاه عرفانی به آیه یک سوره انسان وجود دارد، در این کتاب آمده که ای انسان، آیا شده تو لحظه‌ای را پشت‌سر بگذاری و در آن لحظه با خدا نباشی؟ گویا می‌خواهد بگوید تو در چنین لحظاتی هیچ نیستی، آن لحظه‌ای که با خدا سر و کار داری ارزش پیدا می‌کنی و نور خدا در وجود تو می‌درخشد.

نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین خاطرنشان کرد: خداوند در آیه ۳ سوره انسان می‌فرماید «إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا»، یعنی ما راه را به او نشان داديم خواه شاكر باشد و پذيرا گردد يا ناسپاس. خداوند در آیه ۲ این سوره از سمیع و بصیر بودن انسان سخن گفته است، در این آیه نیز فرموده ما راه را نشان دادیم، حال انسان می‌تواند شاکر یا ناسپاس باشد.

وی در پایان بیان کرد: به این معنا که خداوند می‌فرماید ما به شما سمع، بصر و فؤاد دادیم شاید شما شاکر باشید، در آیه ۷۸ سوره مؤمنون نیز گلایه کرده و می‌فرماید مگر قرار نبود شما شاکر شوید، پس چرا فقط اندکی از شما شاکرید؟ قرار دادن این آیات در کنار هم باعث می‌شود فهم و درک ما بهتر و روشن‌تر شود.