کد خبر: 4238078
تاریخ انتشار : ۰۳ مهر ۱۴۰۳ - ۰۷:۱۴
در گفت‌وگو با ایکنا مطرح شد

‌نیازمند مرزبندی میان ادبیات و تاریخ شفاهی دفاع مقدس هستیم

یک نویسنده دفاع مقدس با بیان اینکه برخی از فرمانده‌هان و رزمندگان خوزستان دریای خاطره هستند، اما به هیچ عنوان حاضر به بیان خاطرات خود نیستند، گفت: تاریخ شفاهی دفاع مقدس و رمان دفاع مقدس باید مزربندی مشخص داشته باشند.

دفاع مقدسگسترش پیام‌رسان‌های مجازی فرصت مناسبی برای تولیدکنندگان محتوا بود که بتوانند ارتباط مستقیمی با عموم مردم برقرار کنند و تولیدات خود را در اختیار آنها قرار دهند. «حماسه جنوب» نام کانالی در پیام‌رسان ایتا است که با موضوع خاطرات شهدا، رزمندگان و فرمانده‌هان دفاع مقدس در طول سال فعالیت می‌کند. یکی از فعالیت‌های مهم این کانال تهیه مصاحبه با فرمانده‌هان خوزستان و نشر آن در قالب کتاب است.
 
غلامرضا جهانی‌مقدم، پژوهشگر و نویسنده که خود از رزمندگان و جانبازان هشت سال دفاع مقدس است با دغدغه انتقال ارزش‌ها و حال و هوای دفاع مقدس به جامعه، این کانال را راه‌اندازی و مدیریت می‌کند. متن زیر گفت‌وگوی خبرنگار ایکنا از خوزستان با این پژوهشگر تاریخ شفاهی دفاع مقدس درباره آغاز فعالیت و دغدغه‌های اوست که در ادامه با هم می‌خوانیم:
 
فعالیت ما در زمینه جمع‌آوری خاطرات رزمندگان و شهدا و نشر آنها در فضای مجازی از فضای وبلاگ‌ها آغاز شد. از تصاویر گردان‌ها و خاطرات خود استفاده می‌کردیم و از تحقیقات تاریخ شفاهی بهره می‌بردیم و به تدریج با راه‌اندازی پیام‌رسان‌ها از سال 90 پنج کانال راه‌اندازی کردیم که در آنها خاطرات رزمندگان، تصاویر، تاریخ شفاهی و خاطرات شهدا را جداگانه منتشر می‌کردیم. به مرور با توجه به ضرورت ایجاد این کانال‌ها در پیام‌رسان‌های داخلی به ایتا منتقل شدیم و در حال حاضر در دو کانال شهدا و خاطرات حماسه جنوب فعالیت می‌کنیم که بر پایه کتاب‌های خاطره‌نویسی هستند.
 
معمولاً خاطراتی که در این کانال‌ها بارگذاری می‌کنیم خاطرات دنباله‌داری هستند که از خواهران و برادران رزمنده یا مادران و همسران شهداست. به شخصه مدتی با این رزمندگان بودم و حس کردم لازم است کسانی که توانایی و علاقه دارند وارد این حوزه بشوند و این خاطرات را نشر بدهند. حوزه دفاع مقدس، حوزه بسیار وسیعی است. اگر فرهنگ دوران دفاع مقدس به مدیریت امروز ما منتقل می‌شد خیلی از مشکلات ما برطرف می‌شد و جلوتر از الان بودیم.
 
آنچه در این کانال‌ «حماسه جنوب» و «شهدا» نشر داده می‌شود گوشه‌ای از تاریخ شفاهی دفاع مقدس را منتقل می‌کند. با توجه به محدودیت کتابخوانی در کشور این هم یک روش مطالعه است که خاطرات را در کانال‌های پیام‌رسان‌های مجازی بارگذاری می‌کنیم.
 
در حال حاضر به تنهایی محتوای کانال خاطرات «حماسه جنوب» را مدیریت می‌کنم، اما در کانال شهدا یکی از دوستان جانباز ما در بهبهان به نام آقای تقی‌زاده مطالب را بارگذاری می‌کند. مطالب و خاطراتی که تاکنون در کانال حماسه جنوب بارگذاری شده است از کتاب‌هایی مثل «گلستان یازده»، «سردار گرجی» «زندان الرشید»، «در کوچه‌های خرمشهر»، «بابا نظر»، «جنگ شانزده ساله» و... است. آخرین کتابی که در حال حاضر خاطرات آن را بارگذاری می‌کنیم کتاب «بی‌آرام» زندگی‌نامه شهید اسماعیل فرجوانی است.
 
معمولاً خاطرات همسران و مادران شهدا از پر‌مخاطب‌ترین مطالب کانال ما هستند، زیرا بسیاری از افراد امروز به دنبال شیوه برخورد شهدا هستند و این خاطرات امروز می‌تواند الگوی خوبی به زنان و مردان ما ارائه بدهند.
 
بخشی از جامعه مخاطب این مطالب، رزمندگان و ایثارگران هستند که بیشتر به دنبال یادآوری خاطراتی هستند که به آنها حس خوبی می‌دهد. آنها معمولاً از مطالب ارسال شده در کانال لذت می‌برند. کلیپ‌ها و نوحه‌ها حس آرامش به آنها می‌دهد و این حس خود را به ما منتقل می‌کنند. بخشی از مطالب ما مربوط به همسران و مادران شهداست که محور آنها شیوه برخورد خانواده‌های شهداست. با توجه به اینکه بسیاری از افراد به دنبال الگو و سبک زندگی شهدا هستند این مطالب نیز به‌خوبی جست‌وجو می‌شوند و بسیاری از مخاطبان ما الگوی مورد نظر خود را در این خاطرات جست‌وجو می‌کنند.
 
نوجوانان بخش دیگری از مخاطبان این کانال را تشکیل می‌دهند. در جبهه تنها اشک و ناله نبود و دوستان ما ید طولایی در طنز داشتند و این راه ورود خوبی است که توجه نوجوان‌ها را جلب کنیم و بعد وارد مسائل جدی‌تر و فرهنگ‌ساز بشویم. از طرفی بخش دیگر از مخاطبان ما راویان دفاع مقدس هستند. راویان زیادی از مطالب کانال برای روایت‌گری استفاده می‌کنند.
 
نکات تاریخی جنگ یکی از محتواهای ما در کانال «حماسه جنوب» است که حدود 730 مطلب در این موضوع بارگذاری کرده‌ایم که به نظرم مطالب پرباری در آن وجود دارد. علاوه بر آن، آرشیو خوبی از کلیپ‌ها و نوحه‌های دفاع مقدس نیز در آن وجود دارد.
 
ما در کنار بازنشر خاطرات شهدا در کانال حماسه جنوب به سمت مصاحبه‌های مفصل با سردارانی رفتیم که در استان بودند و حضورشان در جبهه نشر پیدا نکرده بود. گاهی ما بچه‌های خوزستان متهم شده‌ایم که در جنگ حضور نداشتیم و این برای ما سنگین بود. ما که ماه‌های اول اول جنگ در آن شرایط عدم وجود نیرو و مهمات مجبور بودیم مقابل دشمن بایستیم، ما که طعم جنگ‌زدگی خانواده‌های خود را چشیده بودیم این چنین متهم شویم، این برای ما مسئولیت ایجاد می‌کرد که از طریق مصاحبه و نشر آن، واقعیت‌های حضور نیروهای خوزستان را نشان دهیم.
 
حاصل این مصاحبه‌ها انتشار کتاب «پشت دروازه‌های شهر» در سال 93 بود که خاطرات سردار معینیان موضوع آن است. همچنین پس از آن کتاب «ستاد گردان» را در سال 1400 منتشر کردیم که موضوع آن خاطرات محسن پویا است. این کتاب گزارشی از حضور بچه‌های مساجد اهواز در پشتیبانی از جنگ است که با جزئیات فراوان گفته شده است. کتاب سوم ما هم هنوز به چاپ نرسیده و موضوع آن خاطرات سردار مجید نصاری، معاون گردان جعفر طیار در دوران دفاع مقدس بود. این آثار توسط بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس منتشر شده‌اند. همچنین ما در زمینه تحقیق کتاب «بی‌آرام» با حوزه هنری همکاری کردیم.
 
یکی دیگر از مسائل و چالش‌های موجود در زمینه تدوین تاریخ شفاهی مفقود شدن بچه‌های رزمنده است. حالتی که بچه‌های خوزستان دارند این است که خیلی محجوب هستند و به سختی می‌شود از آنها مصاحبه گرفت در حالی که دریای خاطره هستند. متأسفانه این همکاری در بخشی هست و در بخش عمده‌ای نیست و به هیچ عنوان حاضر به بیان خاطرات خود نیستند.
 
مسئله دیگر درباره نشر این مطالب است که سازمان‌ها ضعیف برخورد می‌کنند؛ یعنی هزینه‌هایی که برای چاپ باید پرداخت کنند مانند استان‌های دیگر نیست و حمایت در این زمینه بسیار کم است. مسئله دیگر در بحث تخصصی این است که ما در زمینه نشر آثار دفاع مقدس، قالب‌بندی‌های دقیقی داریم؛ باید تاریخ شفاهی دفاع مقدس و رمان دفاع مقدس مزربندی مشخص داشته باشند. اگر اینها ترجمه شود شایسته نیست داستان را به جای تاریخ شفاهی جا بزنیم. اینها هر کدام چارچوب مشخصی دارند باید از یک دستورالعمل واحد پیروی کنیم؛ مثلاً دستورالعمل حوزه هنری با بنیاد حفظ آثار، متفاوت است در حالی که اینها باید یکسان‌سازی و استانداردسازی شود. بنابراین، حد و مرز ادبیات و تاریخ شفاهی باید روشن شود.
 
حمایت از مجموعه‌های فعال در حوزه ثبت و ضبط تاریخ و خاطرات دفاع مقدس باید مورد حمایت قرار گیرند. جامعه امروز ما تشنه این فرهنگ است. هرقدر ما به این منبع پرفیض و پرمطلب نزدیک‌تر شویم مشکلات جامعه ما کمتر می‌شود. خاطرات از خودگذشتگی‌ها و ایثارها اگر به نسل جوان ما در مدارس در بین کودکان ما منتقل بشود می‌تواند آینده روشنی برای ما رقم بزند.
انتهای پیام
captcha