رعایت اصول اخلاقی برخاسته از مفاهیم قرآن؛ ایجادکننده ساختار تلاوت معنامحور

وادی عبیات، مدرس و قاری قرآن کریم در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، با اشاره به اینکه قرائت معنامحور بدان معناست که قاری از سیکل مکانیکی و صرف فنی که هنر زیبایی قرائت قرآن کریم است به قشری وارد شود که معنای آیات را با هدف رساندن مفاهیم به شنونده بیان کند، اظهار کرد: زمانی که قاری معنای کلمات را در ذهن داشته باشد باعث می‌شود انتقال آن به شنونده در قرائت عمیق‌تر و رساتر باشد.

درک صحیح معنای قرآن و تأثیرگذاری بر شنونده

وی بیان کرد: اگر قاری بتواند معنا را خوب درک کند، این معنا در حالت روحی، الحان به کار رفته و عزم و انرژی قاری تاثیر می‌گذارد و با رعایت این موارد به آن نتیجه می‌رسد که قاری گویی در قرائت خود معنایی را القا می‌کند.

عبیات با اشاره به اینکه با رعایت این چارچوب‌ها شنوندگان غیر عرب‌ نیز می‌توانند معنای آیات قرآن کریم را درک کنند، افزود: شاهد مثال این مدعا اشعار اقوام مختلف و فولکلور است. با وجود آنکه همه مردم به زبان اقوام دیگر نقاط آشنایی ندارند اما به دلیل آنکه این اشعار و ضرب‌المثل‌ها با بینش ادا می‌شوند یقیناً دیگران را تحت تأثیر قرار خواهند داد.

این مدرس قرآن کریم با بیان اینکه معنای کلمه تجوید به معنی جودت دادن و زیبایی بخشیدن است، گفت: قواعد و اصول مربوط به تجوید برای زیباکردن قرائت استفاده می‌شود و اگر عمق معنایی به آن افزوده شود تلاوت معنامحور نام می‌گیرد.

چگونه حفظ کردن قرآن مهم است/ حفظ قرآن به شکل متداول؛ رابطه‌ای صرفا فیزیکی با قرآن

وی در پاسخ به این پرسش که به چه میزان قاریان کشور ما به این نوع قرائت قائل هستند، عنوان کرد: متأسفانه در سیر قرائت اغلب قاریان کشورمان تلاوت معنامحور رعایت نمی‌شود. باید گفت به شخصه حفظ قرآن کریم به شکل متداول را قبول ندارم چرا که در آن رابطه‌ای صرفاً فیزیکی با قرآن برقرار می‌شود و این نوع حفظ قرآن کریم بر قاری و شنونده از لحاظ روحی تأثیر منفی می‌گذارد. فی‌نفسه حفظ قرآن کریم امری خوب و مطلوب است اما چگونه حفظ کردن آن مهم است و زمانی حفظ قرآن کریم مؤثر خواهد بود که قاری براساس تکرار و مهارت معنایی و آشنایی با عمق آیات ناخودآگاه کلام الهی را حفظ کند و در آن زمان آیات تأثیر خود را بر روح و روان قاری و شنونده خواهد گذاشت.

عبیات با اشاره به آیین‌نامه مسابقات قرآنی در کشور و پرداخت ناچیز به تلاوت معنامحور، تصریح کرد: پرداختن بیش از حد به شکل دستوری و قاعده‌ای مسابقات یکی از دلایل دوری از تلاوت معنامحور است. البته در جایگاه‌هایی پرداختن به این نوع شیوه اجرای مسابقات لازم است اما اساتیدی که بر معانی و مفاهیم قرآن کریم تأکید فراوان دارند باید به این اصول توجه خاصی مبذول داشته باشند.

رعایت اخلاق و معنای قرآنی

وی افزود: مسابقات جایگاهی برای برداشت محصول زحمات و تلاش‌های قاریان قرآن کریم است، در مسابقات ضمن رعایت اخلاق قرآنی باید این امر در قضاوت خود را نشان دهد.

قاری قرآن کریم با تأکید بر رعایت اصول اخلاقی قرآنی برخاسته از معانی و مفاهیم کلام وحی در ایجاد ساختار تلاوت معنامحور، عنوان کرد: بسیاری در جامعه قرآنی ما حضور دارند که از قرائتی فنی در سطحی بسیار بالا قرار دارند اما اثر سلوک اصلی قرآن بر تلاوت اخلاق‌محوری است و در زمانی که فن قرائت در سطحی بالا با اخلاقی قرآنی در کنار هم قرار گیرند تلاوت معنامحور رواج پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: باید گفت پرداختن به قواعد و جنبه‌های معنایی و اخلاقی قرآن کریم، تأثیر خود را بر سلوک قاریان باقی می‌گذارد و بر این اساس نخستین امر مهم در اجرای تلاوت معنامحور اخلاق است. قاری برجسته که تمام موارد فنی تلاوت را رعایت کند اما اخلاق بر عملکرد او حاکم نباشد کاری بدون اجر را انجام داده و بر مسلمانی خود و مردم نامی بد خواهد گذاشت.

رعایت اخلاق قرآنی؛ زیبا خواندن قرآن به طور طبیعی

عبیات اظهار کرد: قاری با رعایت اخلاق قرآنی مفاهیم کلام الهی را در خود حفظ کرده و به طور طبیعی می‌تواند به زیبا خواندن قرآن روی آورد و باید گفت قاری با ایجاد زیبایی‌های معانی قرآن کریم در خود بسیار راحت‌تر می‌تواند قواعد قرائت را بیاموزد تا آنکه تلاش کند ابتدا بر چارجوب‌های تلاوت مسلط شود؛ رعایت اخلاق قرآنی و بیان معانی آن متأثر از یکدیگر هستند.

خانواده؛ آغازگر نهادینگی تلاوت معنامحور

قاری قرآن کریم بیان کرد: مطمئناً سرآغاز نهادینه شدن تلاوت معنامحور در خانواده است. نباید صرفاً به قشر ظاهری قرآن اکتفا کرد. این آموزش‌ها باید به صورت عمومی در فضای جامعه و مراکز قرآنی ارائه شود تا تلفظ اخلاق و معنای قرآنی فضای همه قاریان قرآن باشد.

وی اظهار کرد: زمانی می‌توان قاری موفقی بود که از روح و اعتقاد تلاوت کرد و به گونه‌ای کلمات خداوند بیان شوند که خدا از درون حنجره قاریان با شنوندگان سخن گوید.