حافظ قرآنی که نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه را نیز در خاطر دارد
گروه فعالیت‌های قرآنی: حمید چنانی توانست در مدت زمان ۵ سال آیات قرآن کریم، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه را حفظ کند، وی که برای حضور در جایگاه آموزش قرآن حدی متصور نیست از دغدغه‌هایش در این رابطه می‌گوید.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، تهیه گزارش و ثبت آمار در خصوص هر رویداد مهمی نیازمند تأمل و بازنگری داشته‌هایی است که می‌تواند در پیشبرد این مهم مؤثر باشد. تعدد و تکثر منابع در ابتدای امر قدم مثبتی برای آغاز است تا بتوانیم داشته‌هایمان را سطح‌بندی کنیم و گام‌های دیگر را برداریم.
تهیه گزارش در خصوص فعالیت‌های قرآنی خوزستان از آن دست مواردی است که نیازمند برخورداری از اطلاعات گسترده‌ای است. در این راستا و با توجه به اهمیت آشنایی جامعه با فعالان قرآنی، به سراغ خانواده حمید چنانی می‌رویم؛ فردی که نه‌تنها حافظ قرآن است بلکه توانسته صحیفه سجادیه و نهج‌البلاغه را نیز در مدت زمانی کوتاهی حفظ کند.
حمید چنانی، حافظ قرآن کریم، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه است که در سال 1354 در شهر شوش به دنیا آمد. در مدت زمان 5 سال توانست آیات قرآن کریم، واگویه‌های امام علی(ع) در نهج‌البلاغه و ادعیه امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه را حفظ کند. منطقه دوم نیروی دریایی سپاه در سال 1373 مکانی بود که حمید چنانی، خدمت زیر پرچم را در آب و هوای مرطوب و شرجی برازجان بوشهر با رطوبت بالای 90 درصد سپری کرد.
در دوران سربازی و زمانی که به گفته خودش فعالیت‌های رسمی قرآنی در جامعه مشاهده نمی‌شد اقدام به حفظ قرآن کریم می‌کند. حمایت مسئولان محلی زمانی آغاز شد که میل و رغبت فراوانی را نسبت به این مهم از خود نشان می‌داد. عملکرد مناسب و شایسته‌اش در حفظ قرآن کریم نیز باعث گرایش سربازان به این امر شد و کم کم چند نفری به سمت و سویش آمدند.
در آن زمان و در راستای تحقق هدفی که در ذهن ترسیم کرده بود، ارتباطاتی را با سردار انجم شعاع، رئیس عقیدتی ـ سیاسی نیروی دریایی وقت برقرار کرد که به گفته‌اش مثمر بود. همچنین در پی فعالیت‌های قرآنی که داشت، فضل‌الله شهریاری و سرهنگ زارعی درصدد راه‌اندازی دارالقرآنی در منطقه نظامی سپاه برآمدند.
چنانی اواخر دهه هفتاد به اهواز کوچ کرد و این دهه را با حضور در کلاس‌ها، برنامه‌ها، مسابقات و شب‌های با قرآن سپری کرد. آغاز دهه هشتاد نیز آغازی برای تدریس و داوری در مسابقات قرآن بود. برتری در مسابقات اوقاف، نیروهای مسلح و دانشجویان بخشی از افتخارات این چهره قرآنی کشور است. در سال 87 و پس از موفقیت در مسابقات قرآنی و کسب عنوان نمونه دانشجویی، در قالب تشویق، سفری به مالزی داشت.
حمید چنانی با تأکید بر اینکه حفظ حقیقی قرآن کریم با ولایت مقام معظم رهبری آغاز شد، می‌گوید: همزمان و یا پس از سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی برنامه‌ای مدون حداقل در خوزستان در راستای حفظ قرآن کریم وجود نداشت. در حال حاضر نیز مؤسسات قرآنی متعددی وجود دارد که نمی‌توان درباره خروجی آن‌ها در مقطع و جایگاه خاصی اظهار نظر کرد. البته تشکیل و تأسیس مؤسسه قرآنی با برنامه‌ها و مشکلات امروز سازگار نیست؛ چراکه مؤسسه امکانات، مکان و بودجه لازم می‌خواهد و در این میان با توجه به استقبال بیشتر مردم از مهدهای قرآن دستیابی به خروجی آن در طولانی‌مدت محقق می‌شود.
وی معتقد است در هر مقطع زمانی، فعال قرآنی به رشته‌ای خاص گرایش دارد. کسب تجربه شرکت افراد در مسابقات و برنامه‌های شبی با قرآن با حضور قاری و یا حافظ محقق می‌شود و البته به پایان می‌رسد. اما حضور در جایگاه آموزش قرآن کریم حدی ندارد و تا همیشه می‌تواند ادامه یابد.
چنانی گام اول در تربیت اسلامی را بنا بر گفتار حضرت علی(ع) در نامه سی و یک نهج‌البلاغه خطاب به امام حسن(ع) مبنی بر آموزش قرآن به‌ویژه حفظ کلام الهی و «اَبْتَدِئَکَ بِتَعْلیمِ کِتابِ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ تَأویلِهِ وَ شَرایِعَ الاِْسْلامِ وَ أحْکامِهِ وَ حَلاَلِهِ وَ حَرامِهِ» بیان می‌کند. بر اساس آیه 9 سوره اسراء «إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یِهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ؛ قطعاً این قرآن به [آیینى] که خود پایدارتر است راه می‌نماید» اقوم به معنای دعای اول قرآن؛ اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ است و این آیات همان زندگی قرآنی را بیان می‌کند.
وی درباره فعالیت مدارس قرآن در استان خوزستان گفت: نفس راه‌اندازی این مدارس مطلوب است، باید دید در سال‌های گذشته و در این عرصه جایگاه ما کجا بوده است. دانش‌آموزان در سنی قرار دارند که سخنان و گفته‌های معلم را نسبت به توصیه‌های والدین بیشتر عملی می‌کنند.
چنانی مدارس قرآن را پس از آموزش قرآن کریم دومین عامل پیشرفت جامعه می‌داند و می‌گوید: بسیاری از مدارس قرآنی در استان خوزستان غیرفعال هستند و اگر تعدادی از آن‌ها نیز فعالیت دارند، بیانگر حضور افراد خودجوش و دلسوز است. امور تربیتی اداره‌کل آموزش و پرورش استان خوزستان در عین فعالیت بسیار و برنامه‌های فراوان هنوز برای ادامه فعالیت‌ها راه بسیاری دارد. مقام معظم رهبری همواره بر گسترش قرآن کریم تأکید داشتند اما هم‌اکنون چنین امری مشاهده نمی‌شود. فعالیت‌های قرآنی آموزش و پرورش در زمان اعلام برگزاری مسابقات آغاز می‌شود و در طول سال برنامه‌های قرآنی دیگری مشاهده نمی‌شود. ترویج و گسترش و آموزش قرآن کریم نیازمند گذشت زمان است.
به گفته چنانی، حفظ قرآن کریم در زمینه تألیف و تفسیر کلام الهی و منبر کاربرد دارد، اما جنبه بهره‌مندی رشته قرائت در زندگی روزمره و هنرنمایی قرآنی را امری غالب معرفی می‌کند، حال آنکه رشته حفظ و قرائت در ابتدا کنار یکدیگر بودند و پس از آن جدا می‌شوند.
وی تاکنون سفرهایی را به‌منظور تدریس و بهره‌مندی از فضای قر آنی دیگر کشورهای اسلامی از جمله لبنان، عراق و سوریه داشته است. عضو جمعیت قرآنی لبنان است و سال 1390 به کشورهای مختلف به‌منظور تدریس اعزام شد. تدریس طلاب غیرایرانی شاغل به تحصیل در حوزه علمیه قم نیز دیگر فعالیت چنانی در حیطه گسترش علوم قرآنی در جامعه است.
در دوره‌های آموزش و تدریس متعدد حفظ قرآن شرکت کرده است، اما دوره حفظ قرآن تشکیل شده از سوی تبلیغات اسلامی خوزستان در سال 1388 را بهترین دوره‌ای می‌داند که در آن شرکت داشته است؛ چرا که افراد حاضر در آن پرشور و مستعد بودند. یوسف جاسمی و علیرضا سامری نیز توانستند موفق به حفظ قران کریم شوند.
چنانی حفظ قرآن کریم را در سه مقطع سنی 12 تا 18 سال، 18 تا 25 سال و 25 تا 30 سال ممکن می‌داند و می‌گوید مقطع سنی 18 تا 25 سال بهترین مقطع است. در این مقطع استعداد افراد و اوقات فراغتشان در امر حفظ قرآن مختلف است و باید به این دو مقوله اهمیت خاصی داد.
این حافظ قرآن، می‌گوید که حفظ قرآن در مدت یکسال واقعی نیست و پس از آن حافظ باید اقدام به تثبیت محفوظات کند. معتقد است هنر در زمان غفلت اوج می‌یابد و این در حالی است که حفظ قرآن خلوت می‌خواهد. اما باید پذیرفت که نسل چهارم انقلاب اسلامی خلوت ندارد؛ هنر در خلأ رخ می‌دهد، کارهای روزمره هنر نیست، تا هنر هست زندگی نیست و اگر هنر نباشد زندگی نیست، اینها اعتقادات اصلی چنانی است که در گفتار و کلامش نمود دارد.
می‌گوید حافظ نباید یک ساعت بیکار باشد بلکه باید مدام در حال تثبیت باشد. اما این انتظارات در استان وجود ندارد و اشکال این امر در فرهنگ‌سازی است که این موضوع فراتر از وظیفه یک مؤسسه و سازمان است و موفقیت‌های قرآنی حاصل خودجوشی افراد فعال است.
چنانی به فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر کشور یک میلیون حافظ اشاره می‌کند و می‌گوید: تعبیری در جهان اسلام قدیم با عنوان کشور یک حافظ وجود دارد که منظور کشورهای لیبی و سودان است، زندگی مردمان این کشورها خلوت دارد اما قرآن در کشور ما تبدیل به قانون شده است. خلوت، تأمل، تخیل و مرور زمان بسیاری از نکات را به انسان می‌آموزد.
این حافظ قرآنی، نبود فعالیت‌های قرآنی مردمی را به مشکل تعبیر می‌کند و می‌گوید: توقع مردم از نهادهای دولتی در امر قرآن کریم یکی از عوامل پیشرفت نکردن است و اگر پیشرفتی وجود دارد مقطعی است. در این میان و با دستورالعمل وزارتخانه‌ها، برنامه‌های قرآنی به ماه رمضان، دهه فجر و مسابقات ادارات محدود می‌شود، ولی باید پذیرفت که مردم باید برگزاری امور قرآنی را به دست گیرند.
برگزار نشدن همایش حفظ قرآن دغدغه دیگر حمید چنانی بود که تأکید فراوانی به آن می‌شد؛ همایشی که در آن از اساتید حفظ قرآن کریم دعوت و از تجربیات آن‌ها استفاده شود؛ چراکه معتقد است در یک مجموعه قرآنی تاکنون از حافظ قرآن دعوت نشده که تجربیات شخصی خود و تفاوت زمان و مکان حفظ را برای مخاطبان اصلی حفظ قرآن تبیین کند.
چنانی با اشاره به تمرین و تکرار به‌منظور تسلط و تثبیت داشته‌های ذهنی قرآن، صحیفه سجادیه و نهج‌البلاغه، از دو نوع تکرار نام می‌برد که نوع اول تکرار را برای تثبیت مناسب می‌داند؛ این نوع تکرار به مرور زمان منجر به تثبیت می‌شود. نوع دوم تسلط فراتر از حفظ است که برای تقویت شیوه تدریس مهم است، در نوع فراتر حفظ، راه‌های آسان‌سازی حفظ و بهترین راه‌ها استفاده می‌شود.
این حافظ و مدرس قرآن درباره تفاوت استعداد آقایان و بانوان می‌گوید که استقبال بانوان از فعالیت‌های قرآنی بسیار است و براساس تجربه می‌گویم که اگر بانوان نباشند مؤسسات قرآنی فعال و دائر نیستند. اما پدیده‌ها از میان آقایان سر برمی‌آورند. دلیل برچیده شدن میزبانی ایران در مسابقات جهانی بانوان نیز برخی تفکرات اهل سنت و همراهی یک محرم با شرکت‌کننده بانو است.
چنانی وضعیت قرآنی استان خوزستان را در نوسان می‌داند و می‌گوید: برای پیشرفت باید به اوج شکوفایی نگریست؛ از پایین به اوج رسیدن قابل احترام و تأمل است اما بالعکس آن مشکل‌ساز است.
وی در خصوص وضعیت کنونی قرائت قرآن می‌گوید: قرائت قرآن در جهان اسلام به پای نسل‌های گذشته نمی‌رسد. با توجه به اینکه این رشته در ایران نسبت به تاریخ قرائت در حال پیشرفت است ولی به مرحله ابتکار نرسیده است.
این فعال قرآنی کتابی را با عنوان «الجدید فی حفظ القرآن المجید» ویژه حافظان 10 جزء به بالا تالیف کرده که به مدت دو سال بخش‌هایی از آن در مجله‌ای که همه حقوق آن مربوط به (لدار السیده رقیه(ع) القرآن الکریم) قم است، به چاپ رسیده است.
چنانی در حال حاضر در حوزه علمیه امیرالمؤمنین(ع) و حوزه علمیه آیت‌الله بهبهانی، مؤسسه بیت‌الزهرا(س) و یکی از زندان‌های شهرستان دوره‌های آموزش حفظ قرآن دارد. حفظ قرآن به زندانیان را یکی از دستاوردهای چندسال اخیرش می‌داند که تأثیر قابل توجهی داشته است.
حمید چنانی پدر خانواده‌ای قرآنی است، شفیق چنانی فرزند کوچک او 9 ساله است و در کلاس سوم ابتدایی تحصیل می‌کند. حفظ قرآن را از سه سالگی آغاز کرده است و در حال حاضر 4 جزء را به‌صورت پراکنده حفظ کرده؛ چراکه آیات موضوعی متناسب با مناسبت‌های خاص و همچنین آیاتی را که بیشتر مردم با آن‌ها آشنا هستند حفظ می‌کند. در حال حاضر روزهای یکشنبه و چهارشنبه در مدرسه و برای همکلاسی‌هایش قرآن تلاوت می‌کند البته در زمان امتحانات دست از حفظ قرآن می‌کشد. به سبک قاریانی همچون شحات، طبلاوی، رییسی و سعید مسلم می‌خوانند و بیشتر به شحات و سعید مسلم علاقه دارد.
شکیب فرزند بزرگ حمید چنانی نیز در کلاس هفتم دوره اول متوسط تحصیل می‌کند. از 4 سالگی حفظ قرآن را آغاز کرد و تاکنون 10 جزء قرآن را به‌صورت پراکنده و همچنین برخی از خطبه‌های نهج‌البلاغه را حفظ کرده است.
همسر او نیز فاطمه چنانی وظیفه بزرگ تمرین با فرزندان را بر عهده دارد. مسابقات قرآنی دانشگاه‌ها و برخی از نهادهای دولتی را داوری کرده است. براساس برنامه‌ریزی همسرش آموزش حفظ قرآن را به فرزندان انجام می‌دهد.
