تکریم‌ از پژوهشگر؛ امیدآفرینی برای دیگران/ رسانه نتوانسته نام قرآن را در جامعه نهادینه کند

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، زهره اخوان‌مقدم در سال 1340 در تهران و در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. او دارای تحصیلات سطح دو حوزه و آکادمیک، دارای مدارک کارشناسی در رشته علوم قرآن و حدیث، کارشناسی ارشد نیز دارای دو مدرک در رشته علوم قرآن و حدیث و زبان و ادبیات عرب و دکتری در رشته علوم قرآن و حدیث است. اخوان‌مقدم به ‌دلیل علاقه شخصی‌اش به عرصه قرآن ورود پیدا کرده است، پس از اخذ رتبه‌های کشوری با تشویق و ترغیب دیگران برای ماندن در این عرصه و برداشتن گام‌های ثابت‌تری در این زمینه روبرو شد.

از وی در چهاردهمین همایش بین‌المللی بانوان قرآن‌پژوه که 13 اسفندماه در تهران برگزار می‌شود به عنوان «پژوهشگر توانا، مدرس و مؤلف موفق علوم و معارف قرآن کریم» تکریم به عمل می‌آید. در ادامه با این بانوی پژوهشگر قرآنی بیشتر آشنا می‌شویم.

او با اشاره به اینکه شروع کارهای قرآنی‌اش همزمان با تحصیلات دانشگاهی‌اش یعنی از سال 75 بوده است، ادامه می‌دهد: حدود 10 مقاله علمی‌ ـ پژوهشی و چندین مقاله علمی ـ ترویجی چون جایگاه عقل در تفسیر قرآن، ضرورت و معنای استنطاق از قرآن، معناداری آیات قرآن علاوه بر سیاق، آموزش مفاهیم تفسیر قرآن با استفاده از تکنولوژی رنگ‌ها، نقد و بررسی وجود نسخ در آیات قرآن، ترجمه «لا»ی نفی جنس و بررسی آن در ترجمه‌های معاصر، جلوه‌های اجتهاد در تفسیر کنزالدقایق، معرفی و نقد چهار فهرست موضعی قرآن و ... دارم، همچنین مقالاتی در همایش‌های ملی و بین‌المللی را در پرونده کاری‌ام است.

اخوان‌مقدم که در کنکور کارشناسی‌ارشد سراسری رتبه اول را کسب کرده است و در المپیاد علمی ـ دانشجویی قرآن و حدیث، رتبه اول را در سال 79 به‌ دست آورده است با اشاره به دیگر فعالیت‌های پژوهشی‌اش، اظهار می‌کند: همچنین پایان‌نامه ‌ارشدم در ایران طی سال 89، رتبه ممتاز را کسب کرد و پایان‌نامه دکتری‌ام طی سال 90 در ایران رتبه نخست را به‌دست آورد.

او ادامه می‌دهد: طی سال 91 نیز به‌ عنوان بانوی فعال قرآنی از سوی سازمان اوقاف و امور خیریه معرفی شدم و کتاب‌هایم در جشنواره غدیر و جشنواره قلم زرین شایسته تقدیر شد. امسال نیز کتاب «از دریا به آسمان؛ پژوهشی در اصول تفسیر قرآن برگرفته از روایات اهل‌ بیت(ع)» برای کتاب سال، حائز رتبه نامزدی شد.

اخوان‌مقدم که استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف است، با اشاره به کتاب‌هایی که تألیف کرده است، اضافه می‌کند: شش کتاب چاپ شده دارم که عناوین آنها شامل آیه تطهیر در آیینه شعر عرب، نقد آراء ابن‌تیمیه در آیات ولایت، جایگاه علمی ـ قرآنی حضرت زهرا(س)، مبانی قرآنی خطبه‌های حضرت زینب(س)، از دریا به آسمان؛ پژوهشی در اصول تفسیر قرآن برگرفته از روایات اهل‌بیت(ع)، منبع شناسی تروریسم، منبع‌شناسی کتب شبهات شیعه، منبع‌شناسی کتب سبک زندگی و منبع‌شناسی مثل و ضرب‌المثل و حدود شش کتاب دیگر نیز در مرحله چاپ است.

او درباره نحوه آشنایی و همکاری‌اش با همایش بانوان قرآن‌پژوه می‌گوید: از دور در جریان اخبارش قرار داشتم که این مؤسسه پایان‌نامه‌های قرآنی را جمع‌آوری می‌کند، اما جزئیاتش را نمی‌دانستم. همچنین از طریق استاد مهدوی‌راد که با این مؤسسه همکاری داشته‌اند تا حدودی با این مؤسسه و فعالیت‌هایش آشنا شدم.

اخوان‌مقدم اظهار می‌کند: هنگامی که از طرف آنها به ‌دلیل اینکه رتبه‌های کشوری‌ام طی امسال زیاد بود، تماس گرفته شد، سپس رزومه‌ام را برایشان ارسال کردم و پس از آن با جست‌وجوهایی که داشتم، متوجه نشدم ملاک افرادی که در دوره‌های گذشته این همایش انتخاب شده‌اند، چه بوده است.

وی بیان می‌کند: باید ملاک‌هایی برای برگزیدگان این همایش مشخص شود تا همه بانوان بدانند که در صورت دارا بودن این ملاک‌ها، می‌توانند به دبیرخانه این همایش مراجعه کنند.

این استادیار دانشگاه در پاسخ به این سؤال که برپایی این همایش‌های تکریم چه میزان در ورود بانوان به فعالیت‌های قرآنی مؤثر است؟ می‌گوید: این تجلیل، کار مثبتی است، چون باعث انگیزه و خوشحالی در فرد تجلیل‌شونده به‌ دلیل اینکه فعالیت‌های پژوهشی قرآنی‌اش دیده شده است، می‌شود. چون هنگامی که این همایش‌ها برگزار می‌شود، صرف تشویق برای برگزیدگان برای سایر افراد نیز امیدآفرین است به ‌ویژه دانشجویانی که به تازگی وارد این عرصه شده‌اند که اگر بدانند همایشی است که از زحمات آنها قدردانی می‌کند و در آنجا دیده می‌شوند موجب دلگرمی آنها برای تهیه مقاله، پژوهش و تألیف کتاب و ... در زمینه امور قرآنی است.

میزان تشویق و تکریم‌ها کافی‌ نیست

او با اشاره به اینکه این میزان تشویق و تکریم‌ها کافی‌ نیست، ادامه می‌دهد: علاوه بر مؤسسه معارف امام رضا(ع) که متولی این همایش است باید سایر مؤسسات دانشگاهی چون وزارت علوم، سردمدار این معرفی‌ها شوند چون رزومه‌ها نزد آنها هست که باید براساس معیارهای پژوهشی و آموزشی این افراد انتخاب شوند.

وی با ابراز گلایه از اینکه افرادی که فعالیت آموزشی دارند کمتر دیده می‌شوند، می‌افزاید: مثلاً افرادی که هر ترم 10 تا 12 واحد تدریس دارند و مشغول به تربیت تعدادی از دانشجویان هستند باید از آنها نیز تجلیل شود. البته به‌عنوان یکی از اعضای هیئت علمی، نوشتن کتاب و مقاله را بهترین خروجی از فرد دانشمند می‌دانم، اما تنها این معیار درستی نیست، بلکه سایر فعالیت‌ها نیز می‌تواند مورد تجلیل قرار گیرد.

اخوان‌مقدم بیان می‌کند: تشویق یکی از امور تربیتی است که در روایات بسیار به آن تأکید و تصریح شده است که سن و سال نیز برای آن معنا ندارد. چون حس روانشناسی در وجود افراد است. چنانکه نقطه مقابل آن اگر افرادی کار نامطلوبی کردند، باید دیده شوند و گوش‌زد شود فردی که کار مطلوبی می‌کند، باید دیده و تشویق شود و به عبارت دیگر مورد تجلیل قرار گیرد تا تقویت شود.

وی درخصوص حوزه‌های مغفول مانده در امور قرآنی کشور و با ابراز گلایه از اینکه برای جذب هیئت علمی معمولاً راه برای آقایان بیشتر باز است، می‌گوید: این امر به‌ دلیل ارتباطات بیشتر آقایان با مقامات و جلسات مربوطه انجام می‌گیرد، لذا کارشان بیشتر پیش می‌رود و حال آنکه مثلاً من عضو بنیاد ملی نخبگان هستم، اما هنوز نتوانستم کارت این عضویتم را با وجود مراجعات مکرر دریافت کنم.

این استادیار دانشگاه عنوان می‌کند: حتی در برخی از دانشگاه‌ها هنوز آن ایده‌های جاهلیت را دارند، به‌ خاطر اینکه بخواهند بانویی را در پست و جایگاهی قرار دهند؛ مثلاً در دانشگاهی اساتید بانویی هستند که با قدرت بیان، قدرت مدیریت، قدرت علمی و با کلی مقاله و کتاب علمی ـ پژوهشی اما پست متناسب را در حد معاونت و یا ریاست ندارند و آقایی که شاید از نظر این معیارها، پائین‌تر باشد در این جایگاه، قرار می‌دهند، بنابر این توجه به استعدادها، افتخارات و ویژگی‌های بانوان و آقایان برخلاف توجه به جنسیت باید مهم باشد.

وی اظهار می‌کند: همچنین برای چاپ کتاب‌ها و مقالات، بانوان بیشتر از آقایان با مشکل روبرو هستند، چنانکه من حتی با یکی از بانوان نماینده مجلس شورای اسلامی در خصوص پایه‌گذاری انتشاراتی ویژه بانوان صحبت‌هایی داشته‌ام تا بانوان فعال در این عرصه مشکلاتشان در این زمینه کمتر شود.

نقش رسانه‌ها

اخوان‌مقدم درخصوص زمینه‌های ایجاد انس بیشتر دختران و بانوان با قرآن کریم می‌افزاید: رسانه‌ها باید در این خصوص فرهنگ‌سازی کنند همانطور که ساعت برنامه‌های صدا و سیما را برای برنامه‌های ورزشی و سایر فعالیت‌ها به‌گونه‌ای تنظیم می‌کنیم که جوانان دوست دارند، بیاییم برنامه‌ها و میان‌برنامه‌هایی نشان دهیم که افراد قرآنی را بالا ببریم و تبلیغ کنیم، اما متأسفانه طی این سی‌وهفت سال که کشورمان نام اسلامی را همراه دارد، نتوانستیم نام قرآن را در رسانه نهادینه کنیم. متأسفانه برنامه‌هایمان بسیار با قرآن فاصله دارد و فیلم‌ها خشونت، اعتیاد و مادی‌گرایی و ... را رواج می‌دهند و در حالی که می‌توانند با پخش و تهیه برنامه‌های قرآنی و دعوت از کارشناسان قرآنی، زمینه انس جوانان را با قرآن فراهم کنند. آن هنگام است که انس با قرآن برای آنها یک ارزش حساب می‌شود و خود به خود دنبال آن می‌روند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف اسلامی در خصوص محوریت چهاردهمین همایش بانوان قرآن‌پژوه که با محوریت قرآن و امام رضا(ع) برگزار می‌شود، می‌گوید: خوشحالم که در این همایش قرآنی، نام اهل ‌بیت(ع) کنارش آمده است. چون در مسابقات بین‌المللی قرآن که جزو داوران مقالات پژوهشی هستم، آنجا جلوه نام اهل ‌بیت(ع) ضعیف است به گونه‌ای که قرآن‌بسندگی را به ذهن افراد متبادر می‌کند و این تئوری غلط «حسبنا کتاب الله» عملاً ترویج می‌شود و متأسفانه در مسابقات بین‌المللی قرآن، اسمی از اهل‌بیت(ع) نیست به گونه‌ای که انگار ما تنها قرآن را داریم در صورتی که روایات صریح است که حضرت علی(ع) به ابن‌عباس فرموده‌اند «لا تخاصم بالقرآن فانّه ذو وجوه» قرآن به تنهایی برای هدایت کفایت نمی‌کند و پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «من بین شما دو چیز گرانبها به امانت می‌گذارم، کتاب خدا و عترتم، اگر به هر دو آنها متمسک شدید، هرگز گمراه نمی‌شوید». این یعنی اینکه اگر به یکی از آنها متمسک شدیم، گمراه خواهیم شد، اما متأسفانه می‌بینیم در بیشتر کلاس‌ها، دانشگاه‌ها، برنامه‌ها و ... قرآن را به حدی بالا می‌برند که انگار غافل از شأن اهل‌ بیت(ع) می‌شوند که باید حتماً در کنار قرآن باشند. چنانکه پیامبر اکرم(ص) بر آن تصریح کردند.

وی بیان می‌کند: لذا خوب است که هر ساله در محوریت این همایش نام اهل‌ بیت(ع) در کنار آن می‌آید که خودش به‌ عنوان تلنگر در ذهن همه این را نشان می‌دهد که ما حواسمان است قرآن و اهل‌ بیت(ع) از هم جداشدنی نیستند و اگر در این همایش، فردی را به عنوان فعال قرآنی و پژوهشگر قرآنی معرفی کردیم به این دلیل است که در مورد اهل‌ بیت(ع) مقاله، کتاب و یا آثار پژوهشی داشته است. همچنین نام مبارک امام رضا(ع) را کنار آن قرار دادیم که نشان دهیم این کشور، کشور امام رضا(ع) است که ان‌شاءالله نگاه محبت‌آمیز و تأیید امام رضا(ع) همیشه بر ما و برگزارکنندگان این همایش باشد.

اخوان‌مقدم در پایان عنوان می‌کند: با توجه به اینکه من طلبه قرآنی هستم و در زمینه قرآنی سالیان سال است که فعالیت می‌کنم، اطلاع‌رسانی این همایش ضعیف است. اینکه تنها در خبرگزاری قرآنی اطلاع‌رسانی می‌شود خوب است، اما کافی نیست. لذا باید در تمام رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها، صدا و سیما و روزنامه‌ها، برپایی این همایش اطلاع‌رسانی شود به گونه‌ای که مردم بدانند به پژوهشگران قرآنی بها داده می‌شود. همچنین دعوتنامه‌های اختصاصی از طریق پست‌های الکترونیکی و یا سامانه پیامکی به تمامی اساتید در رشته‌های گوناگون نه تنها اساتید قرآنی ارسال شود تا سایر اساتید بدانند قرآن‌پژوهان کشور مورد تجلیل و تکریم قرار می‌گیرند که همین تبلیغات، ممکن است موجب ورود برخی از جوانان به عرصه‌های قرآنی را فراهم کند.