جمال شورجه در گفتوگو با ايکنا عنوان کرد:
موانع ورود فیلم‌نامه‌نویسان به فیلم‌نامه قرآنی
کانون خبرنگاران نبأ: سريال‌های يوسف پيامبر(ص) و مريم مقدس از فیلم‌نامه های قرآنی بوده‌اند که قرآن در جذب مخاطب این فیلم‌ها، نقشی انکار‌ناپذیر داشتند؛ تعداد فيلم‌هایی که با اقتباس از قرآن نوشته شده بسيار کم است؛ جمال شورجه، کارگردان سینما و تلویزیون به بیان دلایل عدم ورود فیلم‌نامه‌نویسان به فیلم‌نامه‌های قرآنی و موانع موجود می‌پردازد.
جمال شورجه، نویسنده
و کارگردان حوزه دفاع مقدس در گفتوگو با خبرنگار کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ؛ با
اشاره به فقدان فيلمنامههای قرآنی در حوزه سینما و تلویزیون، گفت: اولين مسئله‌ای
که در نوشتن فيلمنامههای قرآنی مطرح می‌شود علاقه‌مندی فيلم‌نامه‌نويس برای
نوشتن فيلمنامههای قرآنی است؛ برخی از فيلم‌نامه‌نويسان به‌طور طبيعی علاقه‌ای برای
نوشتن این نوع فيلمنامهها ندارند و یا برخی دیگر که به نوشتن فيلمنامههای
قرآنی علاقه‌مند هستند به‌‌دلیل سخت بودن نوشتن اين فيلمنامهها، به سراغ فيلمنامهنويسی در حوزه قرآن نمی‌روند.
وی ادامه داد: دومين مسئله اطلاعات فيلم‌نامه‌نويس درباره قرآن و داستان‌های قرآنی است که فیلم‌نامه قرار است براساس آن نوشته شود؛ بسياری از فيلم‌نامه‌نويسان ما شناخت کافی از قرآن و داستان‌های قرآنی ندارند و این خود یکی دیگر از دلایلی است که مانع ورود فیلم‌نامه‌نویسان به این حوزه شده است.
فیلم‌نامه‌های قرآنی که موجب تحریف قرآن شوند، ممیزی می‌شوند
به گفته کارگردان فيلم سینمایی «شب دهم» فيلم‌نامه‌هايی که در حوزه قرآنی نوشته می‌شوند بسيار کم است و این امر موجب شده است تا مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از توليد فيلمنامههای قرآنی استقبال خوبی داشته باشند، اما در این میان فیلم‌نامه‌هایی که موجب تحریف مفاهیم قرآنی می‌شوند مورد مميزی قرار می‌گیرند.
شورجه اضافه کرد: یک فيلم‌نامه‌نويس قرآنی برای جلوگيری از تحریف مفاهیم قرآنی در فيلمنامههای خود موظف است از نظرات کارشناسان دينی در این زمینه بهره‌مند شود؛ در واقع با رعايت اين اصل ما مشکلی در توليد فيلمنامههای قرآنی به لحاظ مميزی نخواهیم داشت.
وی در ادامه به میزان کم علاقه‌مندی دانشجويان فيلمنامهنويسی به نوشتن فيلمنامههای قرآنی اشاره کرد و گفت: بیشتر دانشجویان به دلیل پائين بودن هزينه‌های توليد و آسان بودن ساخت فيلم‌های اجتماعی به نوشتن این نوع فيلمنامهها علاقه‌مند هستند.
کارگردان حوزه دفاع مقدس ادامه داد: همچنین متأسفانه دانشگاه‌های ما دانشجويان را به‌گونه‌ای آموزش می‌دهند که بيشتر به سمت نوشتن فيلمنامههای اجتماعی کشيده می‌شوند.
عدم اقتباس از قرآن فقر ساختاری را به فیلم ها تحمیل کرده است
کارگردان فيلم «عملیات کرکوک» با اشاره به عدم اقتباس از قرآن کریم و آثار ادبی توسط فيلم‌نامه‌نويسان در فيلمنامههای خود، گفت: به‌طور کلی بحث اقتباس کار سخت و زمان‌بری است؛ اقتباس از قرآن به غير از مسئله سخت بودن حساسيت خاصی را می‌طلبد و به همين دلیل فيلم‌نامه‌نويس‌های ما کمتر به سمت اقتباس از قرآن می‌روند.
وی با بیان اینکه عدم اقتباس از قرآن موجب شده است که يک نوع فقر ساختاری و محتوايی به فيلم‌های ما تحميل شود، اظهار کرد: فيلمنامهنويسی که می‌خواهد از قرآن کریم و یا يک اثر ادبی اقتباس کند بايد يک تعامل فکری بين خود و نويسنده آن اثر و حتی قرآن کریم که کتاب وحی به‌شمار می‌رود برقرار کند تا زمانی که يک فيلم‌نامه‌نويس نتواند يک موضوعی را بپذيرد نمی‌تواند فیلم‌نامه خوبی را بنويسد.
شورجه با اشاره به اينکه بیشتر فيلم‌های پرمخاطب دنيا از فيلم‌نامه‌هایی که اقتباس شده است ساخته شده؛ گفت: بیشتر آثار فيلم‌سازان بزرگ دنيا اقتباس از کتاب‌هایی است که تيراژ بالايی دارند؛ اما در مقابل عدم اقتباس فیلم‌سازان ایرانی از کتاب‌های پرمخاطب، همچون قرآن کریم باعث شده است تا 70 درصد از فيلم‌های ساخته شده توسط آنها تکراری و قابل پيش‌بينی باشد.
فیلمنامهنویسی که برای اولین بارفیلم‌نامه‌ای را می‌نویسد به سراغ اقتباس از قرآن نباید برود
وی درباره فیلم‌نامه‌نویسانی که اولین اثرفیلم‌نامه خود را به اقتباس از موضوعات قرآنی می‌خواهند اختصاص دهند،گفت: یک فيلم‌نامه‌نويس در ابتدای کار نمی‌تواند و نبايد به سراغ اقتباس برود، مگر اينکه به اثری که می‌خواهد از آن اقتباس کند اشراف کامل داشته باشد؛ به‌عنوان مثال فيلم‌نامه‌نويس که می‌خواهد در اثر خود از زندگی حضرت موسی(ع) اقتباس کند بايد آنقدر زبده باشد تا داستان زندگی آن حضرت را که در قرآن کریم به‌طور پی‌درپی در کنار هم نيامده است را با شيوه‌ای هنرمندانه کنارهم قرار دهد.
شورجه بهره‌مندی از نظر کارشناسان دينی برای نوشتن فیلم‌نامه‌های قرآنی را امری لازم دانست و گفت: بدون شک نوشتن هر فيلم‌نامه‌ای نياز به تحقيق دارد که در این میان نیز بهره‌مندی از قرآن کریم برای نوشتن فيلمنامههای قرآنی نياز به استفاده از نظر کارشناسان دينی و مذهبی دارد.
اين کارگردان درباره تأثير فيلم‌های قرآنی بر مخاطبان، عنوان کرد: موضوعات قرآنی وقتی دراماتيزه شوند و به‌صورت عينی به تصوير کشيده شوند بيننده را تحت‌تأثير قرار می‌دهند. خيلی از افراد با زندگی حضرت يوسف(ع) آشنا نبودند، پخش اين مجموعه موجب شد تا کشورهای ديگر نیز به پخش اين سريال مبادرت ورزند که اين نشان‌دهنده این موضوع است که مردم در ذهن و باور خود این فیلم را پذیرفته‌اند.
شورجه در پايان جايگاه سوژه‌های قرآنی در فيلمنامهنويسی کشورمان را ضعيف خواند و گفت: بعد از انقلاب اسلامی، دفاع از کشورمان در برابر دشمن به يک ژانر در فيلم‌سازی با عنوان سينمای دفاع مقدس تبديل شد. ما در زمينه سوژه‌های قرآنی هنوز ژانری نداريم؛ نبود علاقه وانگيزه لازم در زمينه اقتباس از قرآن باعث شده است تا جامعه فیلمنامهنویسی ما به سمت موضوعات سهل و ساده سوق پیدا کند و اين نشان از ضعيف بودن جايگاه سوژه‌های قرآنی در فيلمنامهنويسی ما است.
وی ادامه داد: دومين مسئله اطلاعات فيلم‌نامه‌نويس درباره قرآن و داستان‌های قرآنی است که فیلم‌نامه قرار است براساس آن نوشته شود؛ بسياری از فيلم‌نامه‌نويسان ما شناخت کافی از قرآن و داستان‌های قرآنی ندارند و این خود یکی دیگر از دلایلی است که مانع ورود فیلم‌نامه‌نویسان به این حوزه شده است.
فیلم‌نامه‌های قرآنی که موجب تحریف قرآن شوند، ممیزی می‌شوند
به گفته کارگردان فيلم سینمایی «شب دهم» فيلم‌نامه‌هايی که در حوزه قرآنی نوشته می‌شوند بسيار کم است و این امر موجب شده است تا مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از توليد فيلمنامههای قرآنی استقبال خوبی داشته باشند، اما در این میان فیلم‌نامه‌هایی که موجب تحریف مفاهیم قرآنی می‌شوند مورد مميزی قرار می‌گیرند.
شورجه اضافه کرد: یک فيلم‌نامه‌نويس قرآنی برای جلوگيری از تحریف مفاهیم قرآنی در فيلمنامههای خود موظف است از نظرات کارشناسان دينی در این زمینه بهره‌مند شود؛ در واقع با رعايت اين اصل ما مشکلی در توليد فيلمنامههای قرآنی به لحاظ مميزی نخواهیم داشت.
وی در ادامه به میزان کم علاقه‌مندی دانشجويان فيلمنامهنويسی به نوشتن فيلمنامههای قرآنی اشاره کرد و گفت: بیشتر دانشجویان به دلیل پائين بودن هزينه‌های توليد و آسان بودن ساخت فيلم‌های اجتماعی به نوشتن این نوع فيلمنامهها علاقه‌مند هستند.
کارگردان حوزه دفاع مقدس ادامه داد: همچنین متأسفانه دانشگاه‌های ما دانشجويان را به‌گونه‌ای آموزش می‌دهند که بيشتر به سمت نوشتن فيلمنامههای اجتماعی کشيده می‌شوند.
عدم اقتباس از قرآن فقر ساختاری را به فیلم ها تحمیل کرده است
کارگردان فيلم «عملیات کرکوک» با اشاره به عدم اقتباس از قرآن کریم و آثار ادبی توسط فيلم‌نامه‌نويسان در فيلمنامههای خود، گفت: به‌طور کلی بحث اقتباس کار سخت و زمان‌بری است؛ اقتباس از قرآن به غير از مسئله سخت بودن حساسيت خاصی را می‌طلبد و به همين دلیل فيلم‌نامه‌نويس‌های ما کمتر به سمت اقتباس از قرآن می‌روند.
وی با بیان اینکه عدم اقتباس از قرآن موجب شده است که يک نوع فقر ساختاری و محتوايی به فيلم‌های ما تحميل شود، اظهار کرد: فيلمنامهنويسی که می‌خواهد از قرآن کریم و یا يک اثر ادبی اقتباس کند بايد يک تعامل فکری بين خود و نويسنده آن اثر و حتی قرآن کریم که کتاب وحی به‌شمار می‌رود برقرار کند تا زمانی که يک فيلم‌نامه‌نويس نتواند يک موضوعی را بپذيرد نمی‌تواند فیلم‌نامه خوبی را بنويسد.
شورجه با اشاره به اينکه بیشتر فيلم‌های پرمخاطب دنيا از فيلم‌نامه‌هایی که اقتباس شده است ساخته شده؛ گفت: بیشتر آثار فيلم‌سازان بزرگ دنيا اقتباس از کتاب‌هایی است که تيراژ بالايی دارند؛ اما در مقابل عدم اقتباس فیلم‌سازان ایرانی از کتاب‌های پرمخاطب، همچون قرآن کریم باعث شده است تا 70 درصد از فيلم‌های ساخته شده توسط آنها تکراری و قابل پيش‌بينی باشد.
فیلمنامهنویسی که برای اولین بارفیلم‌نامه‌ای را می‌نویسد به سراغ اقتباس از قرآن نباید برود
وی درباره فیلم‌نامه‌نویسانی که اولین اثرفیلم‌نامه خود را به اقتباس از موضوعات قرآنی می‌خواهند اختصاص دهند،گفت: یک فيلم‌نامه‌نويس در ابتدای کار نمی‌تواند و نبايد به سراغ اقتباس برود، مگر اينکه به اثری که می‌خواهد از آن اقتباس کند اشراف کامل داشته باشد؛ به‌عنوان مثال فيلم‌نامه‌نويس که می‌خواهد در اثر خود از زندگی حضرت موسی(ع) اقتباس کند بايد آنقدر زبده باشد تا داستان زندگی آن حضرت را که در قرآن کریم به‌طور پی‌درپی در کنار هم نيامده است را با شيوه‌ای هنرمندانه کنارهم قرار دهد.
شورجه بهره‌مندی از نظر کارشناسان دينی برای نوشتن فیلم‌نامه‌های قرآنی را امری لازم دانست و گفت: بدون شک نوشتن هر فيلم‌نامه‌ای نياز به تحقيق دارد که در این میان نیز بهره‌مندی از قرآن کریم برای نوشتن فيلمنامههای قرآنی نياز به استفاده از نظر کارشناسان دينی و مذهبی دارد.
اين کارگردان درباره تأثير فيلم‌های قرآنی بر مخاطبان، عنوان کرد: موضوعات قرآنی وقتی دراماتيزه شوند و به‌صورت عينی به تصوير کشيده شوند بيننده را تحت‌تأثير قرار می‌دهند. خيلی از افراد با زندگی حضرت يوسف(ع) آشنا نبودند، پخش اين مجموعه موجب شد تا کشورهای ديگر نیز به پخش اين سريال مبادرت ورزند که اين نشان‌دهنده این موضوع است که مردم در ذهن و باور خود این فیلم را پذیرفته‌اند.
شورجه در پايان جايگاه سوژه‌های قرآنی در فيلمنامهنويسی کشورمان را ضعيف خواند و گفت: بعد از انقلاب اسلامی، دفاع از کشورمان در برابر دشمن به يک ژانر در فيلم‌سازی با عنوان سينمای دفاع مقدس تبديل شد. ما در زمينه سوژه‌های قرآنی هنوز ژانری نداريم؛ نبود علاقه وانگيزه لازم در زمينه اقتباس از قرآن باعث شده است تا جامعه فیلمنامهنویسی ما به سمت موضوعات سهل و ساده سوق پیدا کند و اين نشان از ضعيف بودن جايگاه سوژه‌های قرآنی در فيلمنامهنويسی ما است.
فریبا فرزانه
