علم دینی؛ ناظر به پیشرفت در همه عرصه‌ها
گروه حوزه‌های علمیه ــ رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه(رشد) گفت: علم دینی به علم احکام تحویل برده نمی‌شود و فراگیر همه عرصه‌های ناظر به مسئله پیشرفت است.
به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام و المسلمین احمد آکوچکیان، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه(رشد) امروز 13 مردادماه در کارگاه فلسفه اصول و روش‌شناسی اندیشه دین‌شناخت پیشرفت دراین مرکز گفت: نقطه آغاز ناگزیر هرگونه روش‌شناسی شناختی، تابعی از تلقی ماهیت معرفت موضوع نظر است و این تحلیل معرفت شناخت نیز، تابعی از تعریف برگزیده برای آن علم و موضوع و هدف و غرض آن علم است.
وی با طرح این سؤال که در تاریخ علم اصول و در دوره‌های گفت‌وگو از روش‌شناسی مرجع آن که در آغاز مکتوبات اهل نظر مدنظر است، چه تصویر و ساختاری منعکس شده است افزود: شهید صدر از همان آغاز تعریف علم اصول، دانش یاد شده را روش‌شناسی علم احکام شریعت برای تعیین موضع عملی مطلوب در آستانه شریعت و در هرگونه موقعیتی معرفی می‌کند.
آکوچکیان بیان کرد: روشن‌علی شکاری به همراه علی صادقی، نیز به همین‌گونه از شناخت اجتهادی احکام سخن می‌گوید و دامنه شناختی را در روش‌شناسی دین‌پژوهی و استنباط حکم شرعی ارجاع می‌دهد و به طور خاص از اقسام دلیل حکم شرعی می‌گوید.
وی ادامه داد: شارح آراء شهید صدر جناب سید محمود هاشمی در تقریر دروس ایشان نیز، همچنان بر اجتهاد فقه احکامی تاکید می‌ورزد. سید کاظم حسینی حائری، شارح دیگر آراء شهید صدر، از آن محدوده تقریری جناب هاشمی فراتر نرفته است. اندیشمندانی چون علامه علی نقی حیدری، هم توجه به ماهیت عمومی علم، در دانش مورد نظر روش‌شناسی، هدف گذاری شناختی آن را در محدوده کیفیت استنباط احکام شرعی تعریف می‌کنند.
آکوچکیان عنوان کرد: صادق آملی لاریجانی چونان برخی محدود از اندیشمندان معاصری به ماهیت پارادایمی معرفت دینی و یا اجتهاد پارادایمی در مباحث خویش تاکید می‌ورزند و به طور خاص تفکیک فلسفه علم اصول از علم اصول را پیشنهاد می‌کند.
وی ادامه داد: مجموعه فلسفه علم اصول نامبرده، آشکارگی افزون‌تری از رویکرد پارادایمی علامه شهید صدر است؛ لیکن دامنه شناخت دین در این نگرش، همچنان به علم فقه احکام، تحلیل برده می‌شود ضمن آن که در عین فرآوری بینش معرفتی درجه دوم در آثار شهید صدر، کارکرد تحقیق و توسعه معینی (دست کم چونان شهید صدر) در این رویکرد پارادایمی، به نظام‌ها، معطوف نمی‌شود.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه(رشد) اظهار کرد: پس بخش اول اصل روش‌شناسی جناب لاریجانی به معرفی اجتهادی پارادایمی احکامی بسنده شده است. علی شفیعی در مجموعه گفت‌وگوی نظریه‌پردازی در فقه و اصول خود نیز، مقوله نظریه‌پردازی را به اصول فقه احکام تحویل برده است. سید محمد انتظام در کتاب پیش فرض‌های فلسفی در علم اصول، نیز همچنان بر میدان موضوعی این شناخت یعنی فقه احکام تاکید می‌ورزد و در حقیقت اصول پارادایمی استنباط فقه احکامی مدنظر قرار می‌گیرد.
آکوچکیان تصریح کرد: دانش ورانی چون دکتر رضا حق‌پناه نیز با پژوهش در آیات مورد استناد در دانش اصول فقه، همچنان در روش‌شناسی علم فقه احکام تأکید می‌ورزد. در سرجمع این نمونه رخدادها، دکترسید حمیدرضا حسنی و مهدی علی‌پور، مقدمه انضباط تفکر اجتهادی پاردایمی را در دو جلد مجموعه مقالات جایگاه شناسی علم اصول آورده‌اند. این دو اندیشمند در کتاب پارادایم اجتهادی دانش دینی، الگوی نظام واره این تفکر روش‌مند را انضباطی قابل تقدیر بخشیده‌اند.
این نویسنده و محقق حوزه و دانشگاه تصریح کرد: همه کوشش‌های انجام گرفته به اعتباری ساختار نقطه ورود به روش‌شناسی پیشنهادی صاحبان نظر است. تحلیل مقایسه‌ای میان این آراء می‌تواند قوت‌ها و ضعف‌هایی را آشکار سازد که فراخوان به یک بخش آغازین تازه در معرفی چیستی فلسفه اصول، فلسقه علم اصول و یا روش‌شناسی باشد.
وی ادامه داد: پس در ساحت گفت‌وگوی مقایسه‌ای به دانشوران معرف فلسفه علم اصول و فلسفه اصول موضع مرکزی تحلیل، رویدادگی انسانی است. هیچ اندیشمندی به این نقطه مرکزی انسانی اشاره نکرده است و شهید صدر به اشاره، نامی از این فاعل خلاق می‌برد.
آکوچکیان عنوان کرد: ساحت رویدادگی انسانی، به مثابه علم متعلق معرفت‌شناسی و روش‌شناسی، در نزد هیچ کدام از اندیشمندان، به علم پیشرفت تعریف نشده است. شهید صدر و صادق لاریجانی و علی صفایی حائری و علامه محمد رضا حکیمی، اندکی به علم حیات وارد شده‌اند و در این ساحت از اندیشه و ابراندیشه پیشرفت، باید سخن گفت که روش‌شناسی‌های یاد شده اشاره‌ای نداشته‌اند.
وی در پایان افزود: علم پیشرفت، سامانه جامعی است که همه عرصه‌های علم دینی را شامل است؛ بدین سان علم دینی به علم احکام تحویل برده نمی‌شود و فراگیر همه عرصه‌های ناظر به مسئله پیشرفت است و علم احکام عضوی از سیستم دیده می‌شود بدین سان می توان از اجتهاد پارادایمی پیشرفت شناخت جامع، سخن گفت.
انتهای پیام
