استجابت دعا در چه چیزهایی است

به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله سیدعبدالله فاطمی‌نیا، از اساتید برجسته اخلاق در برنامه تلویزیونی «نجوای عارفانه» که بامداد امروز، 31 اردیبهشت‌ماه، از شبکه چهارم سیما پخش شد، به بیان نکاتی در زمینه دعا و استجابت آن پرداخت که در ادامه می‌خوانید؛

امام سجاد(ع) می‌فرمایند «اللّهُمَّ أَنْتَ الْقائِلُ وَقَوْلُكَ حَقٌّ وَوَعْدُكَ صِدْقٌ: ﴿وَ سْئَلُوا اللّهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اللّهَ كانَ بِكُمْ رَحِيماً﴾ وَلَيْسَ مِنْ صِفاتِكَ يَا سَيِّدِى أَنْ تَأْمُرَ بِالسُّؤالِ وَتَمْنَعَ الْعَطِيَّةَ» یعنی خدایا تو گوینده این گفتار هستی و وعده تو راست است که فرمودی از فضل خدا بخواهید که خدا نسبت به شما مهربان است. خدایا از صفات تو نیست که امر به درخواست و سوال کنی و منع عطایا کنی.

ما از بسیاری می‌شنویم که می‌گویند دعا کردم اما مستجاب نشد. حتی تلخ‌تر هم هست و می‌گویند مشهد یا کربلا رفتم، اما نشد. باید قبول کنیم که برخی چیزها مصلحت نیست. شما در دعای کمیل می‌خوانید که یا «عالما لا یعلم»، ای خدایی که تعلیم داده نمی‌شود و وظیفه ما دعا است. بنابر این یک وقت مصلحت نیست و یک وقت اینطور است که گناهی مرتکب شده‌ایم. یکی از علل استجابت نشدن دعا، گناه است. در دعای کمیل می‌خوانیم که «اللهم اغفر لی الذنوب التی تحبس الدعا». در حدیث داریم که فرمود «رُبَّ كَلِمَةٍ سَلَبَت نِعمَةً»، ای بسا یک کلمه نعمت را از آدم می‌گیرد. مثلا سر سفره افطار نشسته‌اند تا افطار کنند، خدای ناکرده اگر پدر جمله تلخی بگوید تمام این افطار تلخ می‌شود. لذا یک وقت یک دل شکستن برکت را می‌برد.

چگونه برکات از دست می‌رود؟

آیت‌الله بهاءالدینی انسان بزرگی بود و بنا ندارم کراماتی نقل کنم و اگر هم چیزی گفتم به عنوان کاشفیت میدان پرواز بشر بوده است. یک وقتی یک کسی به ایشان جسارتی کرده بود. یک نفر از شاگردان، از ایشان درخواست کرد که با اینها برخورد کنند. ایشان فرموده بود نمی‌ترسی برکاتت از بین برود؟ آدم‌هایی که سطحی نگاه می‌کنند می‌گویند چه برکاتی؟ می‌خواهیم از یک عالم دفاع کنیم، برکات ما هم برود؟ تفسریش این است که ما ترازو در دست نداریم. ممکن است برگردیم و به آن آدم چیزی بگوییم که بیش از حدش باشد و این موجب از بین رفتن برکات می‌شود و باید در روز قیامت دنبال او برویم.

در نهج‌البلاغه آمده است، حضرت علی(ع) وقتی می‌خواست جنگ را شروع کند، دست بر دعا برداشت و گفت خدایا اگر ما را بر اینها پیروز کردی، کمک کن ظلم نکنیم و بیش از حدشان جلو نرویم. او با دشمن که می‌خواست وارد جنگ شود اینطور گفت. بنابر این چه‌بسا یک کلمه نعمت را بگیرد و بلا بیاورد.

استجابت در چه چیزهایی است؟

شما یک حرفی زدید ولی نمی‌دانید چه موجی داشت. لذا گاهی ادب استجابت از اینجا است و گاهی هیچ کدام نیست. رسول خدا(ص) فرمود ای کسانی که می‌گویید دعا کردیم نشد، اینطور نگویید. قول خدا حق و وعده‌اش صدق است، شاید هم استجابت شده باشد. استجابت یک معنای عامی دارد. اینکه فرمود مرا بخوانید تا استجابت کنم، معنایش عام است. پیامبر(ص) فرمود وقتی بنده دعا می‌کند یکی از سه‌ چیز به او داده می‌شود.

یک وقت استجابت این است که چیزی که می‌خواهید به شما بدهند. اینجا نباید شما انتخاب کننده باشید. باید به بالا بسپارید. یک وقت استجابت عام است یعنی یک چیزی می‌دهند و یک چیزی در دست شما می‌گذارند. پیامبر(ص) فرمود بنده که دعا می‌کند یکی از سه‌چیز به او داده می‌شود؛ یا آنچه که می‌خواهد عینا می‌دهند. خیلی هم اینطور شده است و ما غرق در نعمت هستیم و فراموش می‌کنیم. دو اینکه بلاها را از او دور می‌کنند. مثلا حاجت من را به هر سبب نمی‌دهند، اما بلا برطرف می‌شود. آدم دعا می‌کند، اما دست خالی برنمی‌گردد. به هر حال زمین هم از کاسه کریمان نصیبی دارد. اگر هم نشد گناهی از او می‌بخشند.

در ظلمات برزخ انسان می‌بیند که چراغ‌هایی روشن است. می‌گوید من یتیم‌خانه نداشتم و کار خیر نکردم و اینها چیست؟ می‌گویند این همان دعاهایی است که در دنیا می‌کردی و می‌گفتی مستجاب نشد. این همان توسلات و مشهد رفتن‌ها بود که بی‌انصافی کردی و گفتی نشد، اینها نتایجش است.