تجلی عالی‌ترین درجه امر به معروف و نهی از منکر در جریان عاشورا

به گزارش خبرنگار افتخاری ایکنا، آیت‌الله محمدعلی جاودان از اساتید درس اخلاق، 10 شهریورماه در آخرین شب مراسم عزاداری حسینیه مرحوم آیت‌الله شیخ مرتضی زاهد که در فضای باز این حسینیه برگزار شد، قیام امام حسین(ع) را یک امر به معروف و نهی از منکر بزرگ در برابر بدعت یزید و به خطر افتادن اصل دین دانست و گفت: امر به معروف و نهی از منکر انواع و درجاتی دارد که نوع پایین آن این است که مثلاً یک نفر در خیابان عبور می‌کند و می‌بیند کسی خلاف شرعی را انجام داده است، در این وضعیت باید ابتدا شرایط را بررسی کند که مثلاً اگر آن فرد فحش داده است، فحش دادن حرام است و اگر شرایط امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد و جان و مال او به خطر نمی‌افتد و امر به معروف و نهی از منکر هم اثر دارد، با این شرایط می‌تواند امر به معروف و نهی از منکر کند و این حد معمولی یک امر به معروف و نهی از منکر است.

وی ادامه داد: ما معمولاً با این نوع امر به معروف و نهی از منکر سروکار داریم که اگر یکی از شرایط آن را نداشته باشد، لازم نیست آن را انجام دهیم. ثواب این فرضیه الهی به ثواب سایر اعمال خیر مانند یک دریا در مقابل یک قطره است.

این استاد حوزوی افزود: نوع دیگر امر به معروف و نهی از منکر این است که شخص در برابر یک بدعت قرار می‌گیرد که این وظیفه عالم دینی است که در برابر آن بدعت بایستد و در اینجا آن شرایط نوع معمولی لازم نیست و حتی اگر جان فرد هم در خطر باشد و امر به معروف و نهی از منکر او اثر هم نداشته باشد، باید این کار را انجام دهد.

وی با اشاره به علت اعدام آیت‌الله شیخ فضل‌الله نوری، بیان کرد: نمونه آن مثل جریان امر به معروف و نهی از منکر مرحوم آیت‌الله شیخ فضل‌الله نوری است که در مقابل مشروطه ایستاد و در تریبون‌‌ها و روزنامه‌‌ها حرف‌هایش را زد و اعتراض کرد، هر چند اثری هم نداشت و به خاطر این امر به معروف و نهی از منکر به دار هم آویخته شد؛ هر چند شهادت ایشان هم اثری نکرد اما در تاریخ کار او ثبت شد که فرد اول عالم شیعه در برابر مشروطه قیام کرد و مشروعیت مشروطه را زیر سؤال برد و آن را خلاف اعلام کرد.

آیت‌الله محمدعلی جاودان ادامه داد: و اما نوع سوم امر به معروف و نهی از منکر این است که اگر اصل دین در خطر باشد در این شرایط امر به معروف و نهی از منکر واجب است و هیچ شرطی هم ندارد، حتی اگر جان و مال و خانواده نیز در خطر باشد و از بین برود. در جریان عاشورا عالی‌ترین درجه امر به معروف و نهی از منکر اتفاق افتاد.

این استاد برجسته تاریخ اسلام به خلافت رسیدن یزید را بزرگترین خطر اسلام دانست و گفت: امام حسین(ع) با دو مشکل روبرو بود. یکی اینکه فاسدترین و فاسق‌ترین فرد روزگار به جای پیامبر(ص) بر مسند خلافت مسلمین نشست و خود را خلیفه پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین نامید و مردم هم او را با این عنوان قبول کردند که این یک بدعت بزرگ و خطر بزرگ در اصل دین است.

وی اضافه کرد: پس در برابر این خطر بزرگ باید عالم بزرگ دین که امام در آن مقطع زمانی بزرگترین عالم امت است، باید واکنش نشان دهد که این کار بدعت است و با وی بیعت نکرد. در این شرایط اگر امام تا حد کشته شدن و اسارت خانواده‌اش هم برود، این کار بر او واجب است.
 
این استاد حوزوی افزود: از این مهم‌تر این بود که امام می‌فرمود اگر یزید بر مسند حکومت اسلامی بنشیند، اصل اسلام در خطر است و از بین می‌رود و حکومت یزید اصل اسلام را نابود می‌کرد. بنابراین، حضرت برای حفظ اسلام تا آخرین نفس و قطره خون ایستادند و به شهادت رسیدند. امام خمینی(ره) نیز در حرکتی که انجام داد بر همین اساس بود که دید اصل اسلام در خطر است.

آیت‌الله جاودان با اشاره به اینکه اسلام کامل و حقیقی در رفتار و اعمال امام حسین(ع) و یارانش در کربلا تجسم کرد، گفت: اگر کسی کربلا برای او ترسیم شود و همه جوانب آن را ببیند، مشاهده می‌کند که اسلام در یک نیم روز عاشورا و یا چند روز منتهی به عاشورا اتفاق افتاده است که در این چند روز اخلاق اسلامی را در آنجا در حد اعلی تجسم کرده است.

وی ادامه داد: اسلام از ایمان شروع می‌شود و ایمان وقتی است که بتواند از خودش، خانواده‌اش، اموالش و همه چیزش در راه خدا بگذرد که در جریان کربلا این اتفاق افتاد که این بالاترین درجه ایمان است.

این استاد حوزوی افزود: موضوع بعدی این است که آن‌ها نمازی خواندند که با جانشان بازی می‌کرد و آن هم یک نماز با آرامش و بدون ترس، اما زیر بارش تیر‌های دشمن بود که بهترین نماز روزگاران را خواندند. مسئله بعد که در جریان کربلا تجسم کرد، مناجات و عبادت آن‌ها در شب عاشورا بود که از شب تا به صبح مشغول عبادت و مناجات با خداوند بودند که می‌توان گفت بهترین شب بیداری عالم را هم آن‌ها انجام دادند. ایثار هم از صفات اعلی است که آن‌ها ایثار هم داشتند.

وی بیان کرد: همچنین آن‌ها اعتقاد به عالم آخرت داشتند تا جایی که دیدند شجاع‌ترین سرباز میدان که او را همه به شجاعت می‌شناختند دارد می‌لرزد، به او گفتند چه شده است؟ که حُر در پاسخ گفت خود را بین بهشت و جهنم می‌بینم اما هرگز جهنم را بر بهشت ترجیح نمی‌دهم. این کاروان کربلا در حد اعلی به خدا و آخرت هم اعتقاد داشتند. بنابراین، ما یک اسلام به تمام معنا در جریان کربلا از امام و یارانش مشاهده کردیم.

آیت‌الله جاودان در پایان گفت: گاهی خدا به صفات جمال خودش تجلی می‌کند اما یک وقت شخص در مقابل صفات جلال الهی قرار دارد تا جایی که از در و دیوار بلا می‌بارد. ایوب پیامبر سال‌ها گرفتار انواع بلا‌های شخصی بود تا جایی که گفت خدایا من در برابر این بلا‌ها صبر کردم که ندا آمد صبر را هم ما به تو داده‌ایم. امام حسین(ع) هم در اثر انجام وظیفه همه بلا‌های عالم بر سرش بارید و همه بلا‌ها را با رویی گشاده پذیرفت تا جایی که هیچ‌کس به این اندازه بلا را نپذیرفته است اما نگذاشت که دین به انحراف کشیده شود و بدعتی ایجاد شود.

امیرمحسن سلطان‌احمدی