آرامش روان؛ نتیجه پالایش روح / تأثیر روضه‌های خانگی بر رفع خلأ‌های معنوی و عاطفی

محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روانشناسی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره محدود شدن برخی از فعالیت‌های هیئات مذهبی به دلیل شیوع کرونا و بررسی خلأ عاطفی و روانی ایجادشده، گفت: همه انسان‌ها در طول زندگی خود دچار دردها، رنج‌ها و مشکلاتی می‌شوند که روح، روان و درون آن‌ها را متأثر می‌کند. غم و اندوه و گاهی دست از کار کشیدن و وادادگی در عرصه زندگی، نتیجه این درد‌ها و رنج‌هاست که این روز‌ها با وجود شیوع ویروس کرونا، افزایش پیدا کرده و می‌تواند انسان را از حرکت در مسیر رشد و کمال بازدارد. در این میان برگزاری مراسم مذهبی از جمله عزاداری برای امام حسین(ع)، که به ‌عنوان یکی از مهم‌ترین مناسک مذهبی شناخته می‌شود، باعث ایجاد آرامش و تسکین درونی افراد می‌شود.

وی افزود: عزاداری کردن، زنده نگه‌ داشتن یاد امام حسین(ع) و اهل‌بیت(ع) و کسانی که پیشوایان دینی و حلقه واسط با منبع وحی و فضایل اخلاقی هستند، برای همه انسان‌ها می‌تواند سکینه دل باشد. بر همین مبنا به این بزرگواران توسل می‌جوییم و ایشان را بین خود و خداوند متعال واسطه می‌کنیم. در این میان هرقدر که بتوانیم خود را پالایش کنیم، ارتباط قوی‌تری با اهل‌بیت(ع) خواهیم داشت؛ هرچه تمسک به اهل‌بیت(ع) در قالب‌های مختلف و یاد خدا بیشتر باشد و به دستورات الهی و تأکیدات ائمه عمل کنیم، قطعاً ابعاد روحی و عاطفی بیشتری در ما جلوه خواهد داشت.

 

استاد دانشگاه خوارزمی با تأکید بر اینکه پالایش روح می‌تواند آرامش روانی بیشتری برای افراد ایجاد کند، گفت: در کشور ما اکثر جامعه دین‌گرا هستند و خود را با اهل‌بیت‌(ع) متصل می‌دانند و از آن‌ها کسب فضائل می‌کنند و همین موضوع باعث شده تا بخش زیادی از مسائل روانی در جامعه کم شود؛ زیرا در مواقعی که گرفتار خلأ‌های روحی، عاطفی و روانی می‌شویم، می‌توانیم با توسل به اهل‌بیت(ع)، زیارت، حضور در اماکن متبرکه و عزاداری برای امام حسین(ع) و کمک طلبیدن از ائمه معصومین(ع) به شفای روح، اطمینان خاطر و آرامش روان دست پیدا کنیم.

 

 

رئیس سازمان نظام روانشناسی بیان کرد: در فرهنگ عاشورا گزاره‌ها و آموزه‌های تربیتی و اخلاقی بسیاری موج می‌زند و آثار متعدد و بی‌شماری نیز بر روح و روان و رفتار انسان دارد. بر همین اساس عزاداری امام حسین(ع)، که هر ساله در ایام محرم و صفر به اوج خود می‌رسد، سبب ترویج و تقویت فرهنگ عاشورا و به تبع آن رشد آموزه‌های تربیتی این فرهنگ متعالی در بین افراد جامعه می‌شود. بر همین اساس در سالگرد‌های مذهبی، به‌ ویژه در ایامی که به شهادت ائمه(ع) مرتبط است و به آن‌ها پرداخته می‌شود، شاهد افزایش اعتماد به نفس و عزت مردم هستیم.

 

حاتمی با اشاره به اینکه روضه‌خوانی، عزاداری و ارادت به امام حسین(ع) امری درونی است، هرچند تبلور اجتماعی دارد، اظهار کرد: اگر در اجتماعات حضور پیدا می‌کنیم و مراسم عزاداری را در جمع گسترده و وسیع برگزار می‌کنیم، همین موضوع بر اجتماع اثر می‌گذارد؛ لذا بخش اجتماعی قیام امام حسین(ع) و نهضت عاشورا حرکتی سیاسی و اجتماعی است؛ اما جنبه معنوی و درونی عزاداری برای ایشان و ارتباط با حضرت، مربوط به خود انسان‌هاست.

 

وی تصریح کرد: بر همین اساس افراد چه در محیط اجتماع و چه در محیط خانه باشند، چیزی از تحول روحی و معنوی این ارتباط، کم نخواهد کرد و مردم در همین سال جاری با وجود محدودیت‌هایی که از لحاظ بهداشتی ایجاد شده بود، همانند سال‌های گذشته و حتی پرشورتر به عزاداری پرداختند و این محدودیت‌ها به معنای این نبود که کاهش مجالس عزاداری عمومی از مباحث و سکنات اخلاقی و روحی و روانی، که مردم به واسطه ارتباط با امام حسین(ع) دریافت می‌کنند، کم کند.

رئیس سازمان نظام روانشناسی با تأکید بر اینکه مردم بیشتری از طریق رسانه‌ها، در درون خانواده و با برگزاری روضه‌های خانگی و مراسم این‌چنینی توانستند تعامل با فلسفه قیام اباعبدالله(ع) و نهضت کربلا داشته باشند، گفت: همین امر موجب شد تا مردم با دقت بیشتری بر مظلومیت امام حسین(ع) و قیام ایشان آگاه شوند و حتی تحول روحی و تخلیه روانی بهتر صورت گرفت. به‌عنوان یک روانشناس تأکید می‌کنم که در این بخش از موضوع، چیزی از مردم کاسته نشد و مردم عزاداری‌ کردند و اثرات آن را نیز دریافت کردند. اما فلسفه عاشورا و برگزاری مراسم عزاداری برای امام حسین‌(ع) ابعاد سیاسی نیز دارد که در این بعد لازم است ما در خیابان‌ها و مجالس حضور پیدا کنیم تا دنیا و مردم جهان ما را ببینند و با مظلومیت امام حسین‌(ع) و فراگیری نهضت ایشان آشنا شوند؛ البته در این بخش نسبت به سال‌های گذشته، کاهش داشتیم، اما قطعاً سالگرد عاشورا و یا اربعینی که در پیش است بر مردم از نظر معنوی اثر گذاشته و خواهد گذاشت.

 

 

وی با بیان اینکه مردم در این موارد به علت ارتباط قلبی که با حضرت برقرار می‌کنند نیاز‌ها و خلأهای عاطفی خود را پر می‌کنند، به ایکنا گفت: برگزاری روضه‌های خانگی می‌تواند خلأ‌های ایجاد شده را به راحتی پر کند و از لحاظ روحی و معنوی به حد مطلوب نیاز مخاطب را برطرف کند و صرفاً بعد سیاسی و اجتماعی عزاداری کمتر می‌شود. البته درباره تأثیر عزاداری بر افزایش سلامت روان عزاداران حسینی تحقیق‌های زیادی صورت گرفته که نتایج نشان می‌دهد حضور در مراسم عزاداری به هر شکلی، چه خانگی و چه در جمع، آرامش روحی را افزایش می‌دهد.

استاد دانشگاه خوارزمی ادامه داد: تحقیقات حوزه روانشناسی نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین فعل و انفعالات زیستی و فیزیولوژیکی که به واسطه عزاداری در انسان افزایش پیدا می‌کند، گریستن و اشک ریختن است. لذا حالات هیجان‌انگیز و گریه ‌کردن در عزاداری برای امام حسین(ع) و سایر ائمه(ع)، آن هم به اشکال مختلف، شرایطی را برای پناه ‌بردن در آرامش و حالات عرفانی افراد فراهم می‌کند و این حالت در هر مکان و هر زمانی ممکن است رقم بخورد، به شرط آنکه ارتباط و پالایش روحی صورت گیرد.