افزایش بیش از یک و نیم برابری فهرستگان نسخ خطی فارسی در جهان

به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، فریبرز خسروی معاون سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: در حال حاضر نزدیک به ۷۰۰ هزار عنوان نسخ خطی فارسی در داخل و خارج از کشور در قالب فهرستگان معرفی شده است که این تعداد به یک میلیون و ۲۰۰ هزار نسخ خطی که کتب خطی ایرانی را نیز دربر می‌گیرد؛ خواهد رسید.

 

وی درباره فهرستگان کتب خطی فارسی و اهمیت این فهرستگان بیان کرد: یکی از راه‌های دسترسی پژوهشگران به منابع پرارزش خطی ایجاد فهرستگان است. از گذشته تا امروز بحث انتشار فهرست‌ها و فهرستگان‌ها مورد توجه افراد شاخصی بوده که به این حوزه توجه بسیار عمیقی داشته اند. مانند «ابن ندیم» و مرحوم «شیخ آقا بزرگ» که در زمینه کتب خطی همت بسیاری داشتند.

 

معاون سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: یکی از وظایف اصلی و بنیادین کتابخانه ملی ایران پرداختن به این فهرست‌هاست. یعنی بتواند مجموعه و سامانه‌هایی را پدید آورند تا افراد بدانند اطلاعات در کجا موجود است و فهرستگان‌ها این امکان را به پژوهشگر می‌دهد که بداند اطلاعات کجا هستند.

 

خسروی گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران حرکتی را از گذشته شروع کرده بود که با همکاری موسسه الجواد در قالب «فنخا» منتشر شده است که در آن مجموعه سعی شده فهرست نسخه‌های خطی ایران معرفی شود. در مجموعه ۴۰ جلدی «فنخا» فهرست ۳۲۰ هزار عنوان کتاب خطی موجود در ایران نشر یافت. در آن زمان برای ماشینی شدن «فنخا» اقدامی نشده بود. در دوره اخیر در طرحی چند مرحله‌ای ابتدا اطلاعات «فنخا» از طریق سامانه‌ای خاص اطلاع رسانی می‌شود و مراحل بعدی انجام می‌شود.

 

وی در ادامه گفت: در فاز نخست این طرح فهرست نسخه‌های خطی فارسی ایران و در فاز بعد فهرست نسخه‌های خطی فارسی جهان معرفی می‌شوند و در مرحله بعد هم فهرست کتاب‌های خطی نوشته شده توسط ایرانیان در جهان مورد نظر است که امیدواریم عملی شود. در این مجموعه سعی شده تمام اطلاعات کتابشناختی که در فهرست مادر آمده به این سامانه منتقل شود. علاوه بر این اطلاعات، نام کشور، شهرو نام کتابخانه، عنوان فهرست با فرمت مارک به این سامانه افزوده شده است. امیدواریم فاز‌های بعدی این مجموعه نیز عملی شود و گام مؤثر و بلندی برای تسهیل مطالعات افرادی که در حوزه‌های تاریخی و کتاب‌های خطی کار می‌کنند به ویژه فهرست نویسان نسخ خطی ایران و جهان فراهم شود.

 

خسروی به فهرستگان نسخ کشور عراق اشاره کرد و گفت: علاوه بر تکمیل این طرح که با همکاری موسسه الجواد در حال انجام است؛ فهرستگان کتب خطی عراق نیز تدوین و با همکاری نهاد‌های عراقی منتشر شده و در سامانه کتاب‌های خطی در دسترس قرار گرفته است. این فهرستگان شامل فهرست ۷۵ هزار عنوان کتاب خطی است که در ۲۰ جلد منتشر شده است.

 

معاون کتابخانه ملی در پایان، درباره دستاورد فهرستگان کتب خطی فارسی در ایران و جهان گفت: اگر کسی در جستجوی یک نسخه خاص و یا نسخ کتاب خطی خاصی باشد مجبور است تک تک کتابخانه‌های دارای فهرست کتاب خطی را جستجو کند. کار ساده‌ای نیست، چون فهرست‌ها به خط و زبان هر کشوری تولید می‌شوند. در مجموعه فهرستگان کتابخانه ملی ایران، این موارد به فارسی برگردانده و دسترسی برای پژوهشگران تسریع شده است.