مصباح الهدایه؛ تفسیر موضوعی آیات ولایت امیرالمؤمنین(ع)

به گزارش ایکنا از خوزستان، حجت‌الاسلام والمسلمین رضا حیدری، پژوهشگر و استاد حوزه علمیه در ادامه معرفی تراث تفسیری خوزستان، به مناسبت سالروز شهادت حضرت امیرمؤمنان(ع)، به کتاب «مصباح الهدایه فی اثبات الولایه» اثر آیت‌الله العظمی علامه میر سیدعلی موسوی‌بهبهانی پرداخت.

وی در معرفی صاحب این تفسیر به ایکنا خوزستان،گفت: مؤلف این اثر، علامه میر سید علی موسوی‌بهبهانی است. او در ۱۳۰۲ق یا۱۳۰۳ قمری در بهبهان متولد شد و در ۹۲ سالگی در ۱۳۹۵ قمری درگذشت و در مدرسه دار العلم خودش در اهواز تدفین شد.

این محقق حوزوی گفت: تحصیلاتش در بهبهان و نجف نزد صاحب کفایه و صاحب عروه بوده است‌. هرچند بیشترین آموخته هایش از سید محسن کوه کمری بوده است. تألیفات بسیار در علوم مختلف اسلامی، تاسیس بیش از ده مرکز علمی، عبادی و درمانی و بیش از پنج دهه تدریس در نجف، کربلا، اهواز، رامهرمز، بهبهان و اصفهان از ثمرات مجاهدتهای پر برکت این مرجع تقلید خوزستانی است.

حیدری گفت: تالیف مصباح الهدایه فی اثبات الولایه به زبان عربی در سال ۱۳۶۴ قمری در کربلا به پایان رسیده است. این کتاب نوعی تفسیر موضوعی قرآن به روش علمی و تحقیقی در موضوع آیات مربوط به ولایت امیر المومنین(ع) محسوب می‌شود، از سویی نوعی چهل حدیث به شمار می‌رود.

این استاد حوزه علمیه درباره روش مولف اظهار کرد: روش آیت‌‌الله العظمی بهبهانی در این تفسیر، نقل احادیث و استدلالات و اشکالات و بحث‌های علمی از کتب و متون کهن فرقه‌های مختلف اسلامی بوده است. او این کار را با امانت‌داری کامل انجام داده است، سپس با ادب به نقد پرداخته و در نهایت انصاف با قوت استدلال تفوق مدعای خود را نشان داده است.

وی افزود: او از کتاب «الامامه و السیاسه ابن قتیبه» هم بحث‌های تاریخی را مطرح و ارزیابی کرده است، لذا کتاب به منبعی برای پژوهش‌های تفسیری، حدیثی، کلامی تاریخی تبدیل شده است.

به گفته این پژوهشگر حوزوی، در طول هشت دهه که از تألیف مصباح الهدایه می‌گذرد، به صورت‌های مختلف در تهران، قم، اصفهان، قاهره مصر به چاپ رسیده است. چاپ اخیر با افزایش تحقیقات و ویرایش جدید به اشراف آیت الله رضا استادی، توسط انتشارات دارالعلم در ۳۸۳صفحه وزیری است.

حیدری بیان کرد: اولین ترجمه فارسی آن را مرحوم سید محمدرضا شفیعی از علمای اهواز با نام مفتاح العنایه انجام داد و سالها بعد با مقدمه و اصلاح شیخ علی دوانی با نام فارسی شاهراه هدایت منتشر شد. ترجمه دوم آن با نام فروغ هدایت از علی دوانی است که بارها تجدید چاپ شد.

این استاد حوزه گفت: نسخه خطی کتاب مصباح الهدایه به خط مولف، نزد شیخ رضا امینی نجفی، نوه صاحب الغدیر نگهداری می‌شد و او آن را به کتابخانه عمومی امیرالمؤمنین (شعبه تهران) اهدا کرد. کتاب مصباح‌الهدایه تالیف آیت‌الله العظمی بهبهانی بر پشت کاغذهای باطله اداره راه آهن عراق نوشته شده است. اما چرا؟ یا کاغذ سفید مرغوب، نایاب بوده است یا کمیاب و گران بوده یا توان مالی مؤلف در آن دوره کم بوده، لذا کاغذهای دورریز اداره راه آهن را گرد آورده و برطرف سفید آن نوشته است؟ آیا برای پرهیز از اسراف چنین کرده است؟... کاش می‌دانستیم.