«برای صدمین بار میگویم من هیچ کاری برای کسی نمیکنم. من دل سوخته خود را ترمیم میکنم. همین... محبت میکنند که میگذارند با جراحیشان حالم را خوب کنم. خیلی چیزها باید دست به دست بدهد تا شما لیاقتش را پیدا کنید و اینجا باشید. آدم باید لیاقتش را داشته باشد: اگر با من نبودش هیچ میلی/ چرا ظرف مرا را بشکست لیلی. خدایا ظرف ما را زیاد بشکن. ظرف خودپرستی، خودبینی، کمانگاری دیگران». اینها حرفهای دکتر عبدالجلیل کلانتر هرمزی است که چون نگینی در حلقه پزشکان و دستیاران گروه پزشکی خیریه مرهم، مشغول جراحی بینی کودکی است و این جملات را در پاسخ تشکر و دعای خیر اطرافیانش و در میان بُهت ما، آرام بر زبان جاری میکند.
صبح ۲۷ بهمن؛ اینجا بیمارستان مادر رامهرمز است. گروه خیریه مؤسسه ملی سلامت «مرهم» با حدود 30 پزشک جراحی پلاستیک قرار است سه روز در رامهرمز مستقر باشند و بیماران شکاف لب و کام را رایگان درمان کنند.
رئیس بیمارستان و گروهی از مسئولان بهداشت و درمان شهرستان، پشت در اتاق عمل آمده و میخواهند دکتر کلانتر هرمزی را ببینند. دکتر با لباس سبز جراحی سریع میآید، صحبتهایی میکند و گروه بیمارستان مادر، متواضعانه و قدرشناسانه رو به روی او ایستادهاند. از مسئولان بیمارستان تشکر میکند و میگوید: «میدانم شما از همه چیز زدهاید و به ما این امکانات را دادهاید. مثل کسی که وقتی مهمانی به خانهاش میآید، نان را از دهان بچهاش میگیرد و به مهمان میدهد. شما هم این امکانات را با خواهش و تمنا قرض گرفتهاید». دو بانوی جوان که خیرین همراه گروه هستند، پشت سر دکتر ایستاده و گوش میدهند. دکتر آنها را معرفی میکند و میگوید: «ما هر جا بودیم. اینها پشت سر ما آمدهاند. خودشان با پای خودشان به دنبال صیاد آمدهاند. در صداقت امور در اینجا ذرهای شک ندارم».
یکی از همراهان رئیس بیمارستان میگوید: «من زبانی برای تشکر از شما ندارم، اما از کلام خدای تبارک و تعالی وام میگیرم؛ در آیه 261 سوره مبارکه بقره خداوند میفرماید: مثال کسانی که اموال خود را انفاق میکنند، مثل بذر است که هفت خوشه از آن رویانده میشود و در هر خوشه صد بذر است. شنیدهایم که خدا به مال انسان برکت میدهد، اما این آیه عجیب است. میگوید خود آدمهایی که در این راه هستند، هفتصد برابر وسعت وجودی پیدا میکنند و دیگر آدم قبلی نیستند».
یکی از بانوان خیر میگوید: متأسفانه برخی از مجموعههای خیریه، مراکز پولشویی شدهاند. این که در این وضعیت انسان بتواند گروهی را پیدا کند که قابل اعتماد باشد و هر آنچه را هست خاضعانه برای مردم بگذارد، بسیار ارزش دارد. در اینجا هر چه هست برای مردم مصرف میشود. این یک کار دلی است و هر تعداد بیمار که جراحی بشوند هزینه آن را پرداخت میکنیم.
کار ویزیت در درمانگاه تخصصی بیمارستان مادر از سر گرفته شده و عملهای جراحی نیز در بیمارستان در حال انجام است. یکی از پرسنل بیمارستان مادر با اشاره به حضور گروه مرهم در بیمارستان میگوید: بیماران از نقاط دور مثل شادگان، رامشیر و روستاها برای عمل به اینجا میآیند. سالهای قبل نیز که گروه مرهم به این بیمارستان آمده بودند، مواردی بودند که خود دکتر کلانتر هرمزی فرستاده بود تا آنها را برای درمان بیاورند و میگفتند من میدانم اگر این فرصت از دست برود دیگر کسی نیست او را برای درمان بیاورد. عملهای بزرگی انجام میدادند که با یک عمل، کار درمانشان انجام بشود. رامهرمز زادگاه دکتر کلانتر است و به مردم اینجا ارادت خاصی دارند، ما نیز به آقای دکتر ارادت داریم. خوشحالیم که بتوانیم به مردم کمک کنیم.
پشت اتاق ریکاوری، شلوغ است. برخی، دست کودکشان را که سالها قبل عمل کرده در دست گرفته و منتظرند بتوانند چند دقیقهای آقای دکتر را در فاصله بین عملها ببینند. در اتاق ریکاوری چند کودک دیگر، گان پوشیده و در نوبت عمل هستند. یک نوزاد چند ماهه نیز بین آنها هست. مادر یکی از پسربچهها که از اهواز برای دیدن دکتر آمدهاند، درباره گروه مرهم میگوید: «سیدرضا در چند ماهگی عمل شد. دکتر به ما گفته بود در 6 سالگی دوباره مراجعه کنیم، برای همین آمدیم. آقای دکتر کار بزرگی کرده است. هزینه این عملها بسیار بالا است. خدا آقای دکتر را حفظ کند». در فاصلهای که ایستادهایم و صحبت میکنیم یکی دو پسر بچه را از اتاق عمل به ریکاوری میآورند. لبخند بچهها قشنگتر شده است.
دکتر هرمزی بیرون میآید و چند بیمار و همراه پشت در اتاق ریکاوری را یکی یکی صدا میکند و کارشان را راه میاندازد. بین حرفها شوخی هم میکند و به برخی دلداری میدهد. مردمی که امروز به همراه فرزندان خود به بیمارستان مادر رامهرمز آمدهاند، رنج بیماری دارند، اما تنها همین است و غم هزینههای بالا و سردرگمی بین پزشکان و بیمارستانهای مختلف دیگر بر شانههایشان سنگینی نمیکند. با وجود حجم بالای کار، همه حالشان خوب است و بدون احساس خستگی مشغول کارند.
دکتر کامیار اژدری، پزشک فوق تخصص جراحی پلاستیک، استاد دانشگاه شهید بهشتی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ارتش درباره حضور خود در گروه مرهم گفت: حدود 10 سال است که عضو تیم مرهم هستم به مناطق مختلف کشور سفر میکنیم. سفر به رامهرمز، سفر سیام ما است. ۲۹ سفر استانی پیش از این انجام شده و بیماران متعددی تحت عمل جراحی قرار گرفتند. به علت شیوع کرونا متأسفانه وقفهای دو تا سه سالهای در کار ایجاد شد و بعد از آن مجدداً این سفرها شروع شد.
بعد از کرونا اولین استانی که در آن حضور پیدا کردیم استان خوزستان و شهرستان رامهرمز است. همین جا از مسئولان استانی، مسئولان دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور، مسئولان بهداشت و درمان استان خوزستان و رامهرمز سپاسگزاری میکنم که همکاری و هماهنگی لازم را با ما انجام دادند تا این تیم بتواند به اینجا سفر کند و عملهای جراحی شکاف لب و کام را انجام دهد. امروز مریضهای متعددی ویزیت شدند، افرادی که نیاز به عمل داشتند به اتاق عمل منتقل شدند و تا آخرین مریض اینجا تحت عمل جراحی قرار میگیرند.
تا الان که روز اول سفر ما به رامهرمز است حدود ۴۰ عمل جراحی انجام شده است. مردم ما به این اتفاق و کمک بسیار نیاز دارند، با توجه به اینکه رشته جراحی پلاستیک مخصوصاً در زمینه ترمیم شکاف لب و کام، تبحر و افراد خاص خود را میخواهد، مردم به این کار نیاز دارند. شیوع این بیماری ۱ در ۸۰۰ تولد زنده است، بنابراین آمار بالایی از افراد به این بیماری مبتلا هستند. توصیه ما این است که بقیه به ما بپیوندند تا بتوانیم به بیماران بیشتری خدمت کنیم.
مؤسسه مرهم تمام تلاش خود را به کار گرفته و همکاری دانشگاهها و استانها نیز با ما خوب بوده است، گروهی از خیرین نیز ما را حمایت میکنند، اما میطلبد که این هماهنگی و همراهی بیشتر شود. در این سالها جز محبت، بزرگواری، رحمت و برکت بازخورد دیگری از این کار ندیدیم که شامل حال ما و همکاران ما که عضو این تیم هستند شده است. از مردم التماس دعا داریم و امیدواریم به ما کمک کنند که بتوانیم در این شرایط سخت بیشتر به هم کمک کنیم.
احمد اقبالی، متخصص بیهوشی اطفال و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز گفت: بیماران شکاف لب و کام بیمارانی هستند که بیهوشی آنها به خاطر بیماریهای همراهی که دارند و راه هوایی سختتر، دشوارتر از بیهوشی بیماران عادی است. به همین خاطر در شهرستانها امکان انجام این بیهوشی سختتر است و ما برای کمک به آنها آمدیم. این بیماران قبلاً به خاطر بیهوشی باید به تهران مراجعه میکردند و متحمل هزینههای بسیاری میشدند. حدود 10سال است که همراه تیم مرهم هستم و در 13 سفر استانی همراهشان بودم. برخی عملهای جراحی تیم مرهم در سفرهای اولیهای که داشتند به خاطر دشواری بیهوشی کنسل میشد. خوشبختانه مدتی که ما در خدمت آنها هستیم، تعداد کنسلیها نادر است و عملها در شهرستان انجام میشود.
بیماری شکاف لب و کام چندین جنبه دارد. این بیماری با یک عمل جراحی خوب نمیشود و نیاز به چندین عمل جراحی دارد که هزینههای بسیار سنگینی برای بیمار دارد. به طور کلی بیماری شکاف لب در دنیا در نه ماهگی و شکاف کام در هجده ماهگی انجام میشود. اما اینجا بیمارانی داریم که در بیست سالگی، سی سالگی و حتی چهلسالگی مراجعه میکنند و هنوز عمل نکردهاند. وقتی علتش را میپرسیم غالبا نبود متخصص در شهر را عنوان میکنند و علت دوم مشکلات مالی است.
تیم مرهم تنها گروه پزشکی خیریه است که این عمل جراحی را به صورت رایگان انجام میدهد. عمل جراحی لب و کام در هیچ کجا با این تخصص انجام نمیشود. چند بیمارستان در تهران این عمل را انجام میدهند که بیمار شش ماه تا یک سال در نوبتعمل میماند. اینجا بیماران بدون نوبت، رایگان و دقیق و فوق تخصصی تحت عمل جراحی قرار میگیرند.
محمدعلی کیانی، مدیرعامل مؤسسه ملی سلامت مرهم نیز درباره فعالیتهای خیریه مؤسسه به ایکنا گفت: مؤسسه مرهم از معدود مؤسسات در سطح کشور است که بنای خود را بر جذب و ساماندهی ظرفیتهای تخصصی و فوق تخصصی مردم و نیکوکاران گذاشته است. به عبارتی سیاست کلی مرهم، اهدای وقت، تخصص و نذر خدمت برای بسترسازی و تجمیع ظرفیتهای حوزه سلامت است. مؤسسه مرهم پلی بین نیاز نیازمندان و توان توانمندان است و از روز اول تأسیس تاکنون هیچگونه وجه مالی از هیچ شخص حقیقی و یا حقوقی دریافت نکرده و همه برنامهها را مبتنی بر ایده نذر خدمت برای افراد محروم سازماندهی کرده است.
از طرفی مؤسسه ملی مرهم مبتنی بر اصول حکمرانی شایسته و تعالیگرا برای خدمت به مناطق محروم گام برداشته است. اصولی که مؤسسه مرهم به آنها پایبند بوده شامل حاکمیت قانون، شفافیت، پاسخگویی به تمامی ذینفعان، شبکهسازی در امر کارهای خیر، کارایی و اثربخشی است.
این مؤسسه نگاه به مناطق پیرامونی و حاشیهای را مد نظر قرار داده و یکی از شعارهایش این بود که خدمات درمانی باید به مناطق کم برخوردار برده شود؛ به جای اینکه بیماران را به تهران بیاوریم و روز به روز این سیر جریان اشتباه از پیرامون به مرکز را تقویت کنیم؛ بالعکس خدمات را از مرکز به سمت پیرامون کادرسازی و ویژه سازی کنیم. با این شرایط مرهم توانسته یک الگوی موفق از رویدادهای تعاملی و حکمرانی شبکهای را مستقر کند. ماحصل این الگو انجام قریب ۳۸ هزار ویزیت صددرصد رایگان بوده است. در طول این فرآیند با احتساب خدمات درمانی سفر اخیر به رامهرمز، گروه مرهم توانسته به ۶ هزار و ۵۵۰ درمان موفق برسد که بخشی از این درمان در قالب جراحی و بخشی (حدود یک پنجم) درمان طبی بوده است.
شاید سؤال بپرسید که این اقدامات عمل جراحی، رفت و آمد و اسکان پزشکان، اسکان بیماران، تجهیزات پزشکی، تجهیزات توانبخشی همه هزینه دارد و چگونه تأمین میشود؟ در پاسخ باید بگویم که گفتمان حاکم بر مؤسسه ملی مرهم، اهدای وقت و تخصص است. ما این گفتمان را نه تنها در حوزه پزشکی بلکه در سایر حوزهها پیاده سازی کردیم. مثلاً کسی میگوید آژانس هواپیمایی دارم و میتوانم بلیت رایگان برای شما تأمین کنم و کسی ممکن است هتلدار باشد و میتواند هتل را رایگان در اختیار ما بگذارد. کسی ممکن است شرکت تجهیزات پزشکی داشته باشد و بتواند تجهیزات رایگان را در اختیار ما بگذارد و حتی یک راننده تاکسی هم میتواند بگوید من میتوانم ماهانه یک روز یا یک نیمروز برای جابجایی بیماران در اختیار موسسه باشم. ما دو شبکه ایجاد کردیم یک شبکه افرادی که میخواهند خدمات ارائه کنند از جراحیهای فوق تخصصی تا خدمات دیگر و از طرفی افرادی که دچار یک بیماری و کسالت هستند و لذا نیازمند خدمت هستند. ما این دو قشر را به هم وصل کردیم.
مؤسسه مرهم قائل به تمامیتخواهی نیست؛ لذا سعی کرده است طبق فرمایش معصوم که زکات علم و دانش توسعه آن است، این الگو را به دیگران بیاموزد. ما در حوزه تجمیع ظرفیتهای فعالان حوزه پزشکان جراحی لب و کام این الگو را پیاده کردیم و در حوزه آموزشهای تحصیلی هر قشر و گروهی که تمایل داشته باشند فعالیتی را انجام بدهند، با آغوش باز برای آموزشها و انتقال تجربیات آمادگی داریم و امیدوارم بتوانیم اخلاق حرفهای و مسئولیتپذیری اجتماعی را بیش از پیش ترویج کنیم.
مؤسسه ملی مرهم آماده پذیرش ظرفیتهای تخصصی و فوق تخصصی مختلف است و هیچگونه پولی به ازای خدمات خود دریافت نمیکند و معتقد است که مشارکتهای اجتماعی با تکیه بر توان افراد اولاً میتواند سرمایه اجتماعی را توسعه بدهد و ثانیاً مقیاس خدمترسانی را گستردهتر کند و اگر بخواهیم برای یک حکمرانی تعالیگرا، کارایی و اثربخشی لازم را داشته باشیم لاجرم نیازمند شفافیت در اقدام و عمل، پاسخگویی در مسیر و استفاده از قانون در همه برنامههایمان هستیم.
در سفر اخیر مؤسسه ملی مرهم، حمایت دکتر نوری، وزیر دوراندیش آموزش و پرورش در امر شناسایی دانشآموزان نیازمند جراحیهای شکاف لب و کام بسیار مفید واقع شد؛ لذا جا دارد از ایشان تشکر ویژه داشته باشیم. قطعاً نگاه ویژه مسئولان کشور و نگاه چند بعدی و ترکیبی آنها به امر حکمرانی میتواند اثرات مطلوبی داشته باشد. شاید در نگاه اول احساس شود بحث سلامت دانشآموزان چرا باید از سوی وزیر آموزش و پرورش پیگیری شود؟ اما ایشان بنا به نگاه راهبردی که دارد معتقد است آموزش باکیفیت و تربیت چند ساحتی و چندبعدی میتواند در بخش سلامت هم به خوبی پیادهسازی شود، لذا سلامت مقدمهای برای آموزش با کیفیت است و از این جهت است که مؤسسه ملی مرهم و وزارت آموزش و پرورش برای افزایش سطح سلامتی دانشآموزان و احیاناً درمان دانش آموزان نیازمند برنامه جدی پیش رو دارند.
امیدواریم در همین زمینه بتوانیم بسترسازی و انجام مدیریت پروژه درمان شصت و نه هزار دانشآموز نیازمند را در سال ۱۴۰۲ به نتیجه برسانیم. با وجود ظرفیتی که وزارت آموزش و پرورش ایجاد کرده است پیشبینی انجام شصت و نه هزار درمان برای دانشآموزان مناطق محروم را در دستور کار داریم.
انتهای پیام
خداقوت به دوستان عزیز ایکنای خوزستان برای تهیه این گزارش خوب و عالی. خداوند به شما خير دهد.
خداوند آقای دکتر و همه همکارانشان را حفظ کند. ان شاء الله در بهشت برین در کنار رسول الله جای داشته باشند.
لبخند همیشه بر لبانتان باشد