امیدواری به دعا از اصول مهم قرآنی است

به گزارش خبرنگار ایکنا، مراسم یکصدمین سالگشت تالیف کتاب مفاتیح الجنان، امشب ۱۴ فروردین ماه در غرفه جشنواره‌های تبیین در نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم برگزار شد.

محمدحسین سعیدیان، مدیرعامل موسسه پیام غدیر، در این مراسم سخنرانی کرد. در ادامه گزیده سخنان وی را می‌خوانید:

در اهمیت دعا لازم است اشاره کنم که دعا به عنوان مهمترین نیاز بشر دیروز و امروز و آینده مورد توجه قرآن و اهل بیت(ع) است. دنیا در طلب ماندگاری است و اهل دنیا برای ماندگار شدن خودشان باید وصل به عالم ملکوت و بالا شنوند تا این ماندگاری آنها رنگ خدا پیدا کند. دعا به عنوان یک ضرورت و نیاز به درگاه خالق بی‌نیاز، مورد توجه انسان متاله است یعنی مورد توجه انسان زنده‌ای است که تا ابدیت زنده خواهد ماند و همواره خداخواه است. به فرمایش حضرت آیت الله جوادی آملی، این انسان که در زندگی خود دائما اهل دعا است، حیّ متاله است.

دیدگاه علامه طباطبایی درباره دعا

انسان چون در این عالم پا به عرصه وجود نهاده فقیر مطلق است و در این دنیا مالک هیچ چیز نیست و حتی نفس‌های وی به اذن خداست لذا برای تجدید هر نفس، نیاز به مدد الهی داریم و این دعاهاست که زندگی ما را ادامه می‌بخشد تا در نهایت به انتهای این عالم و شروع عالم دیگر می‌رسیم. در دعای کمیل آمده که ما فقط مالک یک چیز هستیم و آن هم دعاست. علامه طباطبایی در جلد هفدهم المیزان می‌فرماید همه ماسوی الله از قوی‌ترین آن که پیامبران و صالحان هستند تا ضعیف‌ترین آنها نیازمند خدا هستند یعنی تا اهل دعا هستیم وصل به خدا هستیم و اگر دست ما از دعا کوتاه شود دیگر هیچ چیز نداریم و دستمان به جایی بند نیست.

مرحوم علامه طباطبایی در جای دیگری درباره اهمیت دعا در دین مبین اسلام می‌فرماید؛ دعا بزرگترین عبادت است و ترک دعا، نه به عنوان بخشی از عبادت که ترک آن به معنای ترک تمام عبادت است چون روح عبادت، همان دعا است و ترک آن نشانه استکبار است. در روایت آمده است کسانی‌که از دعا استنکاف می‌کنند کسانی هستند که اهل آتش‌اند. این وعده‌ای از جانب خداوند به ماست. پس اهمیت دعا از اینجا حاصل می‌شود که ما در جنگ با دشمن درون که دائم و لحظه به لحظه امر به بدی می‌کند از ابزاری قدرتمند برخورداریم بنابراین اگر انسان بخواهد از بدی شیطان در امان باشد باید به درگاه خدا دست به دعا بلند کند. حضرت آیت‌الله جوادی آملی می‌فرمایند: در جنگ با دشمن برون، آهن، سلاح بُرّنده و در جنگ با دشمن درون، سلاح برنده دعا یعنی دست نیاز به سمت خالق بی نیاز است.

لوازم مأنوس شدن با دعا

یکی از صداهایی که محبوب خدای متعال است صدای داعی الی الله است. جابر بن عبدالله انصاری، این را به نقل از پیامبر گرامی اسلام(ص) گفته است. شاید بتوان گفت یکی از دلایلی که دعاهای انسان دیرتر اجابت می‌شود این است که خدای متعال دوست دارد دائما صدای انسانی که مشغول دعا کردن است را بشنود بنابراین دعا از اهمیت زیادی در زندگی انسان برخوردار است. البته ما دعاخوان نیستیم و دعاخوان واقعی، علمای ربانی ما هستند و ما در حد وسع خودمان می‌توانیم در لیست آخر دعاخوان‌ها باشیم. برای اینکه با دعا مانوس شویم باید به این سؤال پاسخ دهیم که اصولاً دعا چه جایگاهی در زندگی مسلمان دارد؟ آیا ما می توانیم بدون دعا زندگی کنیم. خداوند در قرآن فرموده است: «وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ؛ و من جنّ و انس را نیافریدم مگر برای اینکه مرا (به یکتایی) پرستش کنند» (ذاریات/ 56) بنابراین باید بدانیم که دائما نیازمند خدا هستیم.

در قرآن کریم آمده است: «يَسْأَلُهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ؛ هر که در آسمان ها و زمین است همه از او (حوائج خود را) می‌طلبند و او هر روز به شأن و کاری (در تکمیل و افاضه به خلق) پردازد» (الرحمن/ 29) ما اگر نخواهیم خداوند متعال بهترین‌ها را برای ما رقم نمی‌زند بنابراین به هر چیزی که بخواهیم برسیم باید به اذن خدا باشد و همواره دست گدایی به سوی خدا برداریم. باید هر لحظه برای بالا بردن معرفت نفس خودمان به در خانه خدا برویم و اهل دعا باشیم.

توصیه به معلمان و صدا و سیما

توصیه‌هایی به معلمان دارم که فرهنگ دعاخوانی را ترویج کنند. درباره دعاخوانی در میان نسل جوان و نوجوان باید بگویم که لازم است دعاهای مفاتیح الجنان را قطعه‎ گزینی کرده و دعاهایی همانند دعای امام زمان(عج) که متن ساده‌ای دارند را برای حفظ کردن در مدارس معرفی کنیم و مسابقاتی را در میان دانش آموزان در این زمینه برگزار کنیم. در مفاتیح‌هایی که اخیرا توسط مرکز طبع و نشر منتشر شده، ادعیه پاراگراف‌بندی شده است و این اقدامی مناسب است و می‌تواند در راستای ترویج فرهنگ دعاخوانی در کشور مفید باشد. همچنین به صدا و سیما توصیه می‌کنم کاری کند که این گوهر گرانبهای اهل بیت(ع) در دل‌های مردم جای بگیرد و مثلاً پیشنهاد ما این است که در ذیل شبکه قرآن، یک کانال دعا هم از سوی صدا و سیما تاسیس شود. بارها چنین پیشنهادی را مطرح کرده‌ایم اما هنوز نتیجه‌ای حاصل نشده است.

درباره دعاخوانی در زندگی خودم باید بگویم که بنده قبل از دوران تکلیف در مسجد محل که در انتهای بازار تهران بود دعاخوانی را در سن ده سالگی آغاز کردم و حتی گاهی بزرگترها به ما اجازه می‌دادند بلندگو دست گرفته و دعا و قرآن بخوانیم و‌ تکبیر بگوییم بنابراین درخواستم از افراد پیشکسوت این است که به مرور فرهنگ دعاخوانی را در نسل نوجوان ترویج کنند.

درباره اینکه آیا دعاکننده امیدوار است و دعا و امید لازم و ملزوم یکدیگر هستند باید گفت که بحث امید در آیات قرآن به کرات مورد توجه قرار گرفته است. بزرگترین گناه کبیره، ناامیدی از رحمت خداست بنابراین رحمت الهی قرین انسان امیدوار است و درِ رحمت خدا به روی همه باز است و انسان نباید از چنین موضوعی غافل شود. در روایات آمده اگر انسان در لحظه آخر حیات خود توبه کند به معنای این است که به رحمت الهی امید پیدا کرده است. اما در روایات دیگری آمده است که کافر تا آخرین لحظات عمر خود توفیق توبه پیدا نمی‌کند بنابراین امیدواری به دعا یک اصل مهم قرآنی است.