لزوم استخراج و تبیین مصادیق عفاف از سوره‌های «نور» و «احزاب»
معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست هفتم از سلسله نشست‌های اندیشه‌ورزی قرآن و حکمرانی که به موضوع مدیریت مسئله حیا و عفاف اختصاص داشت برخی از اشارات قرآنی مشخصاً در سوره‌های «نور» و «احزاب» را به عنوان راهکار در رفع معضل اجتماعی بدحجابی و بی‌حجابی مؤثر خواند.
به گزارش خبرنگار ایکنا، هفتمین نشست از سلسله نشست‌های اندیشه‌ورزی قرآن و حکمرانی با موضوع فرایند مدیریت مسئله حیاء و عفاف، عصر روز گذشته دوشنبه 30 مردادماه با حضور علیرضا معاف؛ معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سازمان دارالقرآن الکریم برگزار شد.
علیرضا معاف در این نشست با تشکر و قدردانی از پیگیری‌های سازمان دارالقرآن الکریم و سازمان تبلیغات و همدلی و همراهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بسترسازی به منظور ارائه راهکار و راه‌حل‌هایی مبتنی بر الگوهای قرآنی در مسئله عفاف و حجاب، گفت: من این مسئله را در یک مدل چهار ضلعی می‌بینم که متشکل است از عفاف، حجاب، حیا و غیرت که باید به عنوان یک مسئله به آن نگاه کنیم تا این مشکل تبدیل به یک مسئله در جمهوری اسلامی ایران نشود، راه‌حل و راهکاری نیز برای آن نمی‌شود متصور بود.
وی ادامه داد: یک مسئله مجموعه‌ای از معلومات و مجهولات است و تا زمانی که به این امر یعنی عفاف و حجاب و عدم رعایت آن در جامعه که به نوعی تبدیل به یک آنارشی و هرج و مرج شده است، به دید یک مسئله نگاه نشود هیچ چارچوب ذهنی و نظری نیز نمی‌توان برای آن ارائه کرد.
با چهار ضلعی عفاف، حجاب، حیا و غیرت روبرو هستیم
معاف تصریح کرد: در این مورد که من آن را یک چهار ضلعی عفاف، حجاب، حیا و غیرت تعبیر می‌کنم باید اذعان کرد که جمهوری اسلامی در زمینی یخ‌زده توأم با سراشیبی تند در حال حرکت است که اگر درست حرکت نکند مطمئناً به زمین خواهد خورد.
معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: حجاب پیچیده‌ترین مسئله اجتماعی پس از انقلاب اسلامی سال 57 است؛ پیچیده‌ترین و دشوارترین مسئله اجتماعی که در حال حاضر دوقطبی بودن را تجربه می‌کند که در هر یک از دو قطب آن بخشی از بدنه جامعه قرار دارند که نسبت به هم موضعی مخالف دارند و هر کنشی از سوی هر یک از این دو قطب، واکنشی از سوی مخالف را در پی خواهد داشت.
وی در ادامه تصریح کرد: مسئله حجاب و افسارگسیختگی آن را باید پذیرفت و طیفی از جامعه که همچنان خوش‌بین به این مسئله هستند که غیرمعتقدان به حجاب را درصد ناچیزی از جامعه تلقی می‌کنند باید به این موضوع توجه کنند که کل جامعه به شکل کلان آن، محدوده‌ای که در آن زیست می‌کنند و اتفاقاً محلاتی هستند که روح حاکم بر آنها دینداری است و اغلب خانواده‌های متدین در آنها ساکن هستند، نبوده و لذا نباید دیدی ناقص و غیرواقع به موضوع داشت و این مسئله را باید در کلیتی کلان مشاهده کرد.
معاف با هر نوع تساهل و تسامحی در امر حجاب و عفاف مخالفت کرد و گفت: وقتی می‌توانیم در این مورد به تساهل و تسامح قائل بشیم که دوقطبی که به آن اشاره کردم را بپذیریم. مسئله عفاف و حجاب یک دوقطبی اجتماعی است، در صدر اسلام هم از این دوقطبی‌ها داشتیم که البته ماهیت آن متفاوت بود و مثلاً ماجرای سقیفه یک دوقطبی سیاسی بود.
وی ادامه داد: برخی از افراد مطالبات مردم را در جریان انقلاب اسلامی به پیش از اغتشاشات سال گذشته و پس از آن تقسیم می‌کنند؛ حال اگر هر نام دیگری بر این مسئله بگذاریم که قرار نیست در این جلسه مسائل سیاسی و امنیتی را مطرح کنیم، باید گفت که معضل عدم رعایت عفاف و حجاب ممکن است برپایه برخی اقدامات از کف خیابان جمع شده باشد اما همچنان مظاهر آن در بسیاری از اماکن عمومی و برخی نقاط اجتماعی که چندان در معرض دید عموم نیست قابل مشاهده است که باید برای آن به دنبال راه‌حل بود.
معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: در شرایط کنونی نباید پیرامون مسئله حجاب به دنبال طرح چالش بود، چراکه دقیقاً این امر در مقابل مواضعی است که اتفاقاً دوقطبی که به آن اشاره کردم واکنش منفی نشان می‌دهد. به تعبیر دیگر در شرایطی هستیم که هر مسئولی از هر جناحی در برابر مسئله حجاب موضعی بگیرد موجب رنجش مردم و یا قطب مقابل خود می‌شود.
سه پژوهش دانشگاهی و مرجع پیرامون عفاف
معاف با تأکید مجدد بر چهار ضلعی حجاب، عفا، حیا و غیرت پیرامون طرح مسئله‌ای که امروز به یکی از چالشی‌ترین معضلات اجتماعی جمهوری اسلامی ایران بدل شده است، اظهار کرد: درباره این چهار ضلعی سه پژوهش دانشگاهی و مرجع به انجام رسیده است که مبتنی بر آیات و روایات است و از سوی آقایان پسندیده، غلامعلی و مسعودی صورت گرفته و می‌تواند محل بحث و بررسی در قالب کرسی‌های دانشگاهی و پژوهشی باشد.
وی با اشاره به اشارات قرآنی پیرامون مسئله عفاف و حجاب گفت: اتفاقاً برخلاف ذهنیتی که پیش آمده و برخی از متولیان و مراجع قانونی مقوله عفاف و حجاب را تأکید قرآن و کلام وحی می‌دانند باید گفت که در قرآن پیش از آنکه از واژگان حیا و عفاف استفاده شود، با واژه استحیا و استعفاف به معنی طلب حیا کردن و طلب عفاف کردن در ماجرای دختران شعیب روبرو هستیم.
معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آفت امروز جامعه اسلامی ایران را پُررنگ شدن دو عبارت در به استضعاف کشیدن مقوله عفاف و حجاب برشمرد و گفت: غیرت‌ورزی مذموم و غیرت‌زدایی ممدوح این دو عبارت است که در سینما و تلویزیون و با خلق آثاری که اتفاقاً به لحاظ فضای داستان و قصه طرح شده در آنها، مورد توجه مخاطب بودند، به آنها دامن زده شد.
اهمیت ولایت پدر در خانواده
این کارشناس قرآنی ادامه داد: در مورد مسئله عفاف و حجاب باید چند نظریه را از قرآن و مثلاً سوره مبارکه «نور» که قائل به مقوله تربیت اذنی(استیذان و اجازه خواستن) است استخراج کنیم که ناظر بر ولایت امام بر جامعه و پدر در خانواده است.
وی با اشاره به اینکه 19 عامل در ماجرایی تحت عنوان «شُل حجابی» مورد تأکید است گفت: نفی ولایت پدر به عنوان مهمترین دلیل در این قضیه مطرح است هر چند که در جامعه‌ای مثل ایران که پدر بیشتر درگیر امور بیرون از خانه و اشتغال به بعضاً دو تا سه شغل برای تأمین معاش خانواده است، دیگر فرصت و زمانی باقی نمی‌ماند که اصطلاحاً بالای سر خانواده‌اش باشد، با آنها دیالوگی برقرار کند که در نهایت منجر به این امر شود که مثلاً دختر خانواده اذن و اجازه از پدر گرفتن را به عنوان یک اصل در زندگی خود فرض نخواهد کرد.
معاف اشارات سوره مبارکه «احزاب» در این مورد نیز که می‌توان ادله‌ای متقن و قانون‌مند از آن برای وضع قوانین در مورد حدود حجاب استخراج کرد را مفید خواند و گفت: نکته جالب توجه اینکه با وجود آنکه سوره «احزاب» از جمله سُوَر مدنی است و اصل این سوره‌ها بر قانو‌ن‌گذاری است اما هیچ کجای آن هیچ امر و نهی به معنای قانونی لازم‌الاجرا را شاهد نیستیم و مسائل در آن به عنوان پیشنهاد و یا توصیه ذکر شده است.
معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئله چهارضلعی عفاف، حجاب، حیا و غیرت را متضلع خواند و گفت: البته این چند ضلعی منتظم نیست و باید قبول داشت که مقوله‌ای بین‌الاذهانی، بین‌رشته‌ای است و اینگونه نیست که مثلاً از ناحیه قانونگذار بتوان به آن ورود کرد که مثلاً مجلس شورای اسلامی تنها متولی حل آن باشد و یا ضابط قانونی در قالب نیروی انتظامی و گشت ارشاد جلوی گسترش و ترویج بدحجابی و بی‌حجابی را آن هم با اقدامات سلبی بگیرد بلکه موضوع را باید ریشه‌ای‌تر و با طرح مسائل نظری و تئوریک که منتهای آن به اتخاذ تصمیماتی اصولی ختم می‌شود باید مورد بررسی قرار داد.
خنثی بودن کرسی‌های آزاداندیشی
وی جمعیت مجرد ایران را حدود 11 میلیون نفر برشمرد و گفت: سهولت در امر ازدواج که اغلب میسر نیست و بارها ازدواج آسان مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده است هیچگاه آنگونه که باید و شاید محقق نشد از جمله معضلاتی است که ما را به سمت و سوی واقعیتی که امروز در جامعه شاهد آن هستیم سوق می‌دهد در حالی که وظیفه دولت و قانونگذار قرار دادن جامعه در شیبی است که او را به سمت قانون‌مداری متمایل سازد وگرنه برپایی کرسی‌های آزاداندیشی در محیط دانشگاه و اینکه مثلاً افرادی آن هم از سر هیجانات اجتماعی تنها زندگی آزاد و رها را فریاد بزنند که به این واسطه و به زعم برخی از دوستان هیجاناتشان تخلیه شود، کارساز نیست.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: اتفاقاً وقتی پای صحبت بسیاری از این افراد که اصطلاحاً به آزادی زن معتقدند و قائل به حجاب و پوشش اسلامی نیستند می‌نشینید متوجه می‌شوید که آنها هیچ مشکلی با اصل نظام ندارند و مثلاً قائل به ولایت فقیه و ملتزم به جمهوری اسلامی هستند منتها صحبتی که می‌کنند این است که بگذارند آزادانه زندگی کنند که این امر مربوط می‌شود به مبحث دیگری به نام سبک زندگی که بدون تعارف ما در ترویج و تبلیغ این نوع سبک زندگی مبتنی بر مضامین قرآنی و اسلامی در جامعه کار خاصی صورت نداده‌ایم.
معاف ادامه داد: سال 98 و در جریان برخی اعتشاشات و ناآرامی‌ها حرف مردم این بود که می خواهیم زنده بمانیم اما در حال حاضر صحبت بر سر این است که می‌خواهیم زندگی کنیم آن هم به همان سر و شکلی که خودمان ترجیح می‌دهیم و می‌پسندیم؛ درست اینجاست که باید اندیشمندان و خردورزان اجتماعی و فرهنگی وارد شوند و با استفاده از زبانی منعطف و دال بر بیان برخی قوانین منبعث از قرآن و روایات به دنبال ارائه سبک زندگی مرجع باشند که بتواند جوان امروز را که در مواجهه با اقوال متکثر از سوی هر نهادی که خود را متولی این امر می داند، به دنبال یک شیوه و رویه واحد باشد.
ترویج مظاهر بی‌عفتی از رسانه
وی تصریح کرد: کدامیک از مظاهر اجتماعی و فرهنگی که مردم اتفاقاً در مواجهه مستقیم با آن هستند مروج مقوله عفاف و حجاب است؟ سینما، رسانه، شبکه نمایش خانگی و بسیاری دیگر از ابزارهای رسانه‌ای که در حال حاضر خلاف این جریان عمل می‌کنند و مثلاً وقتی در قرآن در مورد قول معروف و غمض عین (چشم پوشاندن) و مسائلی از آن صحبت می‌کند در کدامیک از این محصولات شاهد رعایت آن هستیم که مخاطب خود را ملزم به تبعیت از قانون قرآن کند.
معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: اینکه گفته می‌شود جامعه ایرانی به سمت بی‌دینی در حال حرکت است فرضیه و برداشتی به شدت غلط است و بالای 95 درصد از مردم ایران اساساً به دینداری پایبند هستند و اتفاقاً بر اعتقادات خود هم اصرار فراوان دارند اما مسئله اینجاست که جامعه ایرانی به دینداری سفت و سخت واکنش نشان می‌دهد و به دنبال دینداری آسان است و توجیهش این است که مگر دین خدا از سوی پیامبر نیامده که زندگی آنها را آسان کند، پس این همه سخت‌گیری و اصطلاحاً بگیر و ببند برای چیست؟ درست به همین خاطر است که اغلب ایرانی‌ها شیفته حافظ و مرام مولوی هستند چراکه آنها هم قائل به دینداری آسان هستند.
به کار بردن واژه نسخ به جای مسخ
معاف افزود: برخلاف نظر بسیاری از خواص و به ویژه سیاسیون ما در حال فروپاشی نیستیم که مثلاً مقوله‌ای به نام عفاف و حجاب و به خطر افتادن آن یکی از مظاهر و مصادیق آن باشد در حالی که این امر نوعی استحاله است و به جای به کار بردن واژه مسخ، باید از واژه نسخ استفاده کرد که این امر نیازمند گفتمانی نوین است.
این کارشناس قرآنی برخی از وجوه نمادین در فرهنگسازی اجتماعی برای غلبه بر هیجانات که منجر به ولنگاری فرهنگی و ظهور مظاهر بدحجابی و بی‌حجابی در جامعه شده است را برشمرد و گفت: نام‌گذاری خیابان‌ها، رواج برخی مخدرها، ترویج سبک زندگی برمبنای کافی شاپ های غربی، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، رواج حیوانات خانگی و نگهداری از آنها(900 هزار سگ خانگی در تهران وجود دارد که صاحبان آنها عملاً هیچ پیابندی به حجاب ندارند)، جایگزینی فرهنگسراها به جای مساجد، زیست شبانه و برهم خوردن آرامش خانواده که معمولاً شب‌ها زیر یک سقف در کنار یکدیگر جمع می‌شدند و ازدیاد فست فود‌ها و تهیه غذاهای صنعتی به جهت سبک زندگی مردم در کلانشهرها که عملاً سفره‌های خانگی را برچیده است از جمله این موارد است.
وی در پایان گفت: اشباع رسانه‌ای با تولید و پخش برنامه‌های کیفی و اینگونه نباشد که چون ما به ازای رسانه ملی، شبکه‌های ماهواره‌ای است پس باید چیزی تولید و ارائه شود که علیه محتوای ماهواره باشد، استفاده از ادبیات معقول و فاخر و اجتناب از برخی ادبیات شعاری مثلاً اینکه می‌دانید چرا روی مرسدس بنز را روکش می‌کشند؟ و از این قبیل ادبیات سخیف که به نظرم دوره آنها گذشته است، می‌تواند تا اندازه زیادی راهکار اصولی در برابر این ناهنجاری اجتماعی ارائه کند.
امیر سجاد دبیریان
انتهای پیام
