رئیس دانشگاه تهران تشریح کرد:
انزواطلبی در حوزه و بین‌المللی‌گرایی در دانشگاه‌ها از موانع وحدت دو نهاد علمی
سیدمحمد مقیمی؛ ضمن تشریح موانع ساختاری، رفتاری و زمینه‌ای وحدت حوزه و دانشگاه گفت: در حوزه، منبر مهمترین و تنها کانال ارتباطی دانشمندان حوزوی با بدنه جامعه است و هنوز نگاه سنتی در حوزه این است که منبر تعیین‌کننده‌ترین چیز است از سوی دیگر، مهمترین کانال ارتباطی دانشگاه‌ها کلاس درس است اما اساتید جوان‌تر و دانشجویان توجه بیشتری به اینترنت و دسترسی به منابع بین المللی دارند.
به گزارش خبرنگار ایکنا، مراسم بزرگداشت روز وحدت حوزه و دانشگاه، امروز دوشنبه 27 آذرماه در دانشکده الهیات دانشگاه تهران برگزار شد.
سیدمحمد مقیمی؛ رئیس دانشگاه تهران، در این مراسم گفت: سال‌های سال است که در خصوص وحدت حوزه و دانشگاه مطالبی گفته و نوشته شده و قدم‌های خوبی هم در این زمینه برداشته شده است اما به خوبی می‌دانیم که کافی نبوده است. بنده دوست دارم درباره برخی از موانعی که پیش روی این وحدت بوده است صحبت کنم اما ابتدا لازم است بحث کنیم منظور ما از وحدت چیست؟ جواب این سوال را می‌توانیم در بیانات رهبر معظم انقلاب و بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی(ره) مشاهده کنیم که مبتکر این روز هم بوده‌اند.
وحدت حوزه و دانشگاه در نگاه امام و رهبری
وی در ادامه افزود: آن چیزی که در فرمایشات حضرت امام(ره) اشاره می‌شود این است که دانشگاه و حوزه لازم و ملزوم هم هستند و باید به صورت توامان مورد توجه قرار گیرند. رهبر معظم انقلاب هم می‌فرمایند وحدت بدین معنا نیست که ساختارهای این دو، یکی شود بلکه باید هر دو دنبال یک هدف باشند. معتقدم علی‌رغم قدم‌های خوبی که در این زمینه برداشته شده است اما توفیق چندانی نداشته‌ایم لذا بنده به موانع ساختاری، رفتاری و زمینه‌ای وحدت حوزه و دانشگاه اشاره می‌کنم.
مقیمی اولین مانع ساختاری که باعث شده حوزه و دانشگاه، توفیقاتی در زمینه زبان مشترک نداشته باشند را ساختارهای آموزشی متفاوت در حوزه و دانشگاه دانست و گفت: حوزه علمیه از ساختار آموزشی مشخصی که مبتنی بر روش‌های استادی و شاگردی است و رو‌ش اثربخشی هم هست تبعیت می‌کند. بنده همواره معتقد بوده‌ام که باید در دانشگاه‌ها نیز از این روش‌های آموزشی که در حوزه علمیه وجود دارد بهره ببریم. نوع روابط استاد و شاگرد، در آنجا، نه مبتنی بر نمره و حضور و غیاب بلکه مبتنی بر محتوای علمی است و در محیط دانشگاه کمتر شاهد حق انتخابی هستیم که طلبه در حوزه دارد بنابراین نوع ساختار آموزشی حوزه و دانشگاه کاملاً متفاوت است و این باعث شده که مشارکت آنها در مباحث محتوایی کمتر شود.
رئیس دانشگاه تهران اضافه کرد: نکته دوم تفاوت‌های معرفت‌شناختی است. آنچه که در نظام دانشگاهی مورد توجه بوده این است که روش‌ها مبتنی بر عینیت‌گرایی است و امروزه پوزیتیویسم به عنوان یک پارادایم فکری غالب رواج پیدا کرده است اما مباحث حوزه عمدتا مبتنی بر ذهنیت‌گرایی است و این باعث فرق اساسی بین حوزه و دانشگاه شده است. مانع ساختاری دیگر، تصور از هدف‌های متفاوت است؛ بدین معنا که قلمدادی که از علوم دانشگاهی می‌شود این است که جنبه‌های مادی زندگی بشر را سا‌مان می‌دهد و علوم حوزوی به جنبه‌های معنوی می‌پردازند و این باعث شده که فاصله دانشگاه و حوزه بیشتر شود.
استاد دانشگاه تهران گفت: حضرت آیت‌الله جوادی آملی برای اینکه بتوانند تفاوت هدف‌ها را به اشتراک هدف تبدیل کنند می‌فرمایند همه علوم، دینی هستند مشروط بر اینکه نگاهِ عالمان و دانشمندان به جهان، از حالت طبیعت، به نگاهِ خلقت تغییر پیدا کند بنابراین حوزه و علوم حوزوی و دانشگاهی، هر دو قول خداوند را بیان و تفسیر می‌کنند لذا چنین تقسیم‌بندی‌هایی نادرست است لذا اگر نگاه هر عالمی این باشد که با عینک خلقت به جهان هستی و موضوعات مورد مطالعه خودش نگاه کند دیگر هدفِ متفاوت میان حوزه و دانشگاه، معنادار نیست.
تقسیم‌بندی اسلام از علوم
مقیمی با اشاره به اینکه مانع ساختاری دیگر نوع تقسیم‌بندی است که از علوم انجام می‌دهیم، گفت: گاهی علوم به مادی و معنوی، حوزوی و دانشگاهی و دینی و غیر دینی تقسیم می‌شوند اما این تقسیم‌بندی‌ها باعث می‌شود این شکاف روز به روز بیشتر شود و طبیعتاً می‌پذیریم که مرزی بین این علوم وجود دارد اما اگر تقسیم‌بندی اسلام از علوم را مورد توجه قرار دهیم که همان علوم نافع و غیر نافع هستند آن وقت این تفاوت‌ها هم از بین خواهند رفت. هدف همه علوم در نهایت این است که ما را به تمدن نوین اسلامی برسانند و تمدن هم لایه‌های مختلف از جمله زیربنایی و اعتقادی دارد که قاعدتاً علوم حوزوی باید بیشتر به آن بپردازد و یک جنبه تمدن هم مادی است که علوم دانشگاهی باید آنها را مورد توجه قرار دهند لذا باید بازتعریفی از علوم حوزوی و دانشگاهی داشته باشیم.
وی ادامه داد: از موانع رفتاری روابط حوزه و دانشگاه این است که عمدتا تلقی حوزویان این است که علوم دانشگاهی برگرفته از نظام غرب و مروج سکولاریسم است. این باعث می‌شود گام اول گفت‌وگو به خوبی فراهم نشود چون قاعدتاً حاضر نیستند بر سر یک میز با دانشگاهیان بنشینند. حضرت امام(ره) هم در مورد ارتباط حوزه و دانشگاه هشدار می‌دهند که حوزویان، دانشگاهیان را انکار نکنند و نگویند همه علوم دانشگاهی با مبانی ما مغایرت دارد چراکه در حدیث هم آمده است که علم را بیاموزید ولو اینکه در چین باشد. امروزه رویکردی که به سمت مباحث دینی در دنیا وجود دارد به مراتب قوی‌تر از فضای علمی ماست در حالیکه با پیروزی انقلاب اسلامی و با طرح وحدت حوزه و دانشگاه انتظار می‌رفت این مسئله با قوت بیشتری دنبال شود.
مقیمی مانع رفتاری دیگر را انزواطلبی در حوزه علمیه و بین‌المللی‌گرایی در دانشگاه‌ها دانست و گفت: در حوزه، منبر مهمترین و تنها کانال ارتباطی دانشمندان حوزوی با بدنه جامعه است و هنوز نگاه سنتی در حوزه این است که منبر تعیین‌کننده‌ترین چیز است از سوی دیگر، مهمترین کانال ارتباطی دانشگاه‌ها کلاس درس است اما اساتید جوان‌تر و دانشجویان توجه بیشتری به اینترنت و دسترسی به منابع بین المللی دارند. این تفاوت در کانال‌های ارتباطی هم باعث دوری حوزه و دانشگاه شده است لذا نیازمند ارتقای کانال‌های مشترک بین حوزه و دانشگاه هستیم.
موانع زمینه‌ای وحدت حوزه و دانشگاه
رئیس دانشگاه تهران در ادامه سخنانش گفت: از موانع زمینه‌ای شامل وجود بینش همسان‌پنداری روابطی است که بین دانشگاه و کلیسا در قرون وسطی وجود داشته است. در حالیکه تمدن اسلامی بسیار ریشه‌دار است و رابطه‌ای معنادار با علم داشته است. اصولاً دانشمندان مسلمان که نقش راهبری فضای علمی جامعه را داشته‌اند اندیشمندان برجسته دینی هم بوده‌اند. بنابراین اینکه برخی می‌گویند اگر قرار است دین وارد عرصه علمی شود همان اتفاقات قرون وسطی رخ خواهد داد کاملا اشتباه است چون بسترهای آنها متفاوت است و قابل تعمیم با شرایط کنونی و آموزه‌های اسلام در برابر آموزه‌های کلیسا نیست.
او مشکل زمینه‌ای دیگر را دوگانگی‌های ساختگی همانند تعهد یا تخصص، تقابل علم با دین، تقابل ارزش‌ها با واقعیت‌ها و منافع ملی و مصالح دینی دانست و اضافه کرد: این‌ها باعث شده ظاهراً این دو مقوله مستقل از هم تلقی شوند در حالیکه این دوگانگی‌ها ساختگی هستند که باید حذف شوند. مشکل زمینه‌ای دیگر جنگ روانی و اختلاف افکنی بین این دو است. قطعاً نقش دشمنان را نمی‌توان نادیده گرفت اما بخش زیادی از آن به ناکارآمدی خود ما مربوط است و لذا مشاهده می‌کنیم فرهنگ وحدت‌نگرانه به خوبی در حوزه و دانشگاه وجود ندارد بنابراین باید بتوانیم به یک زبان مشترک دست پیدا کنیم. باید توجه داشته باشیم در تمام این موانعی که بیان شد رابطه بین عالم دینی و دانشگاهی برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی رابطه‌ای تقابلی نیست بلکه باید رابطه‌ای همگرا و همراستا با هم باشد.
استاد دانشگاه تهران گفت: فقهای ما هم هر وقت می‌خواهند حکمی فقهی را صادر کنند در کنار علم فقهی که دارند از متخصصان و عالمان دیگر حوزه‌ها از جمله عالمان طبیعی هم برای ارائه نظر استفاده می‌کنند. از سوی دیگر اگر چتر دین در علوم دانشگاهی وجود نداشته باشد به بیراهه می‌رویم و به اهداف خود نمی‌رسیم. در دو دهه اول پس از انقلاب نسبتا پرتلاش ظاهر شدیم اما به مرور دچار اُفت شده و تلاش‌ها برای وحدت حوزه و دانشگاه نزول کرد. نهادهایی هم که شکل گرفتند تلاش‌های خوبی انجام دادند اما از این بسترها و نهادسازی هم به خوبی استفاده نکردیم و کارکرد نهادهایی همانند نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها را به برخی کارهای اجرایی تقلیل دادیم در حالیکه یکی از وظایف و اهداف نهاد رهبری در دانشگاه‌ها، همین وحدت حوزه و دانشگاه است.
افتخار دانشگاه تهران به شهید مفتح
در ادامه این مراسم محمود واعظی؛ رئیس دانشکده الهیات دانشگاه تهران، سخنرانی کرد و گفت: خون آن عزیزی که در سال 1358 در همین دانشکده بر زمین ریخت، ثمرها داد. ایشان اولین رئیس دانشکده در نظام جمهوری اسلامی ایران بود که که خونش را برای مکتب داد لذا این دانشکده افتخار دارد از چنین افرادی تقدیر کند که در ایران بزرگ آگاهی آفرینی داشته‌اند. امروزه در هر جای ایران شهیدی در خون خود می‌غلتد بدون تردید سرچشمه گرفته شده از خون‌های پاکی است که در این دانشکده ریخته شده است لذا افتخار می‌کنیم که این دانشکده همواره در خط مقدم حضور داشته است.
وی افزود: چند تن از اساتید این دانشکده اخیرا در شمار اساتید پراستناد ISC قرار گرفته‌اند که این هم افتخاری برای ماست لذا به آینده روشن امید داریم و ان‌شاءالله در پناهِ شعار وحدت حوزه و دانشگاه، همگی به صورت هم افزا فعالیت‌هایمان را ادامه دهیم.
انتهای پیاممطالب مرتبط
